Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Ireneusz Lejczak (spr.)

Sędziowie: SSA Barbara Ciuraszkiewicz

SSA Barbara Staśkiewicz

Protokolant: Karolina Sycz

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2018 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku B. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W.

o świadczenie przedemerytalne

na skutek apelacji B. S.

od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 24 maja 2018 r. sygn. akt VIII U 1043/18

I.  zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. z dnia 14 grudnia 2017 roku w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy B. S. prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia 16 września 2017 roku,

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz wnioskodawcy kwotę 450 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za obie instancje.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14.12.2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. odmówił wnioskodawcy B. S. prawa do świadczenia przedemerytalnego. W uzasadnieniu decyzji podniesiono, iż pracodawca rozwiązał z wnioskodawcą umowę o pracę w dniu 31.05.2016 r., tj. przed dniem ogłoszenia upadłości. Wobec powyższego nie został spełniony warunek rozwiązania stosunku pracy z powodu niewypłacalności pracodawcy. Wyrokiem z 24.05.2018 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie wnioskodawcy od powyższej decyzji. Sąd ten ustalił, że ostatnim miejscem pracy B. S. był zakład (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W.. Wnioskodawca zatrudniony był tam w okresie od 03.11.2003 r. do 31.05.2016 r. W dniu 31.05.2016 r. wnioskodawca otrzymał świadectwo pracy, w którym jako przyczynę ustania stosunku pracy podano „wypowiedzenie umowy przez pracodawcę z przyczyn niedotyczących pracownika (niewypłacalność pracodawcy). Kondycja pracodawcy wnioskodawcy byłą zła jeszcze przed jego zwolnieniem z pracy. Spółka zalegała z wypłatami dla pracowników. Przez ostatnie 3 miesiące przed wypowiedzeniem umowy wnioskodawcy nie było wypłacane wynagrodzenie. Postanowieniem z dnia 08.06.2016 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej (sygn. akt VIII GU 133/16) ogłosił upadłość spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W.. Na dzień rozwiązania tego stosunku pracy wnioskodawca wykazał 39 lat, miesiąc i 5 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Przy tych ustaleniach uznał Sąd Okręgowy, że odwołanie było nieuzasadnione bowiem wnioskodawca nie spełniał żadnego z wymienionych w art. 2 ust. 1 ustawy z 30.04.2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych warunków pozwalającego na przyznanie spornego świadczenia, a w szczególności tych warunków wymagających rozwiązania stosunku pracy z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy. Wskazał przy tym Sąd, że art. 52 prawa upadłościowego i naprawczego określa datę upadłości jako datę wydania przez sąd postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Data wydania postanowienia ogłaszającego upadłość jest również datą powstania niewypłacalności pracodawcy w rozumieniu art. 3 ust. 2 ustawy z 13.07.2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. Powołując się dodatkowo na pogląd prawny wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z 5.08.2014 r. (sygn. I PK 4/14) stwierdził Sąd, że data powstania niewypłacalności pracodawcy - w rozumieniu cyt. ustawy z 13.07.2006 r. - ustalona została w sposób sztywny, nie jest zatem istotne, kiedy wystąpiła „faktyczna” niewypłacalność pracodawcy, czyli kiedy przestał on realizować swoje roszczenia wobec pracowników. Niezależnie od innych okoliczności niewypłacalność w rozumieniu art. 3 ustawy zachodzi zawsze w chwili wskazanej w art. 3 ust. 2, czyli w dacie wydania postanowienia ogłaszającego upadłość pracodawcy. Wobec bezspornego stanu faktycznego dotyczącego kwestii, że umowa o pracę została rozwiązana z wnioskodawcą w dniu 31.05.2016 r., a zatem przed ogłoszeniem upadłości pracodawcy postanowieniem Sądu Rejonowego z 08.06.2016 r. to - w ocenie Sądu Okręgowego - nie został zatem spełniony warunek rozwiązania stosunku pracy z powodu niewypłacalności pracodawcy.

Wyrok ten zaskarżył apelacją w całości wnioskodawca zarzucając orzeczeniu naruszenie art. 3 ust. 1 ustawy z 13.07.2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy z 30.04.2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych poprzez błędną ich wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, art. 3 ust. 2 ustawy z 13.07.2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w ustalonym stanie faktycznym, wyrażające się w przyjęciu, że:

-

zawarty w art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych zwrot „z powodu niewypłacalności pracodawcy w rozumieniu ustawy 13.07.2006r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy” nakazuje ocenę niewypłacalności przez pryzmat zarówno art. 3 ust. 1 jak i art. 3 ust. 2 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy;

-

zawarty w art. 2 ust. 1 pkt 6 warunkuje nabycie prawa do świadczenia przedemerytalnego od wystąpienia sytuacji w której data wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości wyprzedza rozwiązanie umowy o pracę z powodu niewypłacalności;

-

nie doszło do rozwiązania umowy o pracę z wnioskodawcą z powodu niewypłacalności pracodawcy. W uzasadnieniu apelacji skarżący wskazał m.in., że „stosowny przepis ustawy o świadczeniach przedemerytalnych” stawia wymóg rozwiązania stosunku pracy z powodu niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy natomiast nie odsyła do konkretnych przepisów tej ustawy, w tym do art. 3 ust. 2. Przyjęcie przez sąd I instancji, iż niewypłacalność pracodawcy powstaje nie wcześniej niż w dacie wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości było sprzeczne z celem świadczenia przedemerytalnego i naruszało zasadę równego traktowania. Wskazał również apelujący, że Sąd Okręgowy przeprowadził dowody, z których niezbicie wynikało, iż w dacie zgłoszenia wniosku o upadłość - 22.03.2016 r. - pracodawca wnioskodawcy od trzech miesięcy nie realizował swoich zobowiązań, w tym w stosunku do pracowników. Przy tak uzasadnionych zarzutach domagał się wnioskodawcy zmiany zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji organu rentowego i przyznania mu świadczenia przedemerytalnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Stan faktyczny sprawy był niesporny. Tylko zatem dla potrzeb przedstawienia argumentacji prawnej rozstrzygnięcia należało przedstawić ustalenia sądu I instancji oraz wskazać na bezsporne okoliczności pominięte w ustaleniach tego Sądu. B. S. urodził się (...) i do 31.12.2015 r. wykazał 39 lat okresów uprawniających do emerytury. Okoliczności te sprawiły, że prawo do świadczenia przedemerytalnego mógł on nabyć tylko w przypadku spełnienia warunków określonych w art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy z 30.04.2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (tj. Dz.U. z 2017r., poz. 2148 - dalej jako ustawa o świadczeniach przedemerytalnych). Niesporne też było i to, że wnioskodawca spełnił określone w art. 2 ust.1 pkt 4 i w art. 2 ust. 3 tej ustawy warunki do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego oraz to, że pracodawca wnioskodawcy rozwiązał z nim stosunek pracy w dniu 31.05.2016 r. wskazując na swoją niewypłacalność, a następnie sąd upadłościowy postanowieniem z 8.06.2016 r. ogłosił upadłość tego pracodawcy. Sporna w sprawie pozostawała odmienna interpretacja stron zawartego w art. 2 ust. 1 pkt pojęcia rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego, z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. Pozwany organ, odwołując się do przepisu art. 3 ust. 2 ustawy z 13.07.2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (tj. Dz.U. z 2018 r., poz. 1433 - dalej jako ustawa z 13.07.2006 r.) wskazywał, że z wnioskodawcą nie nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy z powodu niewypłacalności pracodawcy skoro upadłość tego pracodawcy, a tym samym jego niewypłacalność, nastąpiła 8 dni po rozwiązaniu stosunku pracy z wnioskodawcą. Tym samym organ rentowy przyjął stanowisko, że warunek określony w art. 2 ust. 1 pkt 6 (w części dotyczącym niewypłacalności pracodawcy) zostaje spełniony jedynie wówczas, gdy do rozwiązania stosunku pracy dochodzi w dacie ogłoszenia upadłości pracodawcy lub później, czyli w sytuacji rozwiązania stosunków pracy przez syndyka masy upadłościowej pracodawcy (por. art. 75 ust. 1 prawa upadłościowego). Taką też wykładnię cytowanych przepisów przyjął sąd I instancji oddalając odwołanie od spornej decyzji. Z takim sposobem interpretowania art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych nie można było się zgodzić i Sąd Apelacyjny podzielił przedstawione w apelacji zarzuty jak i argumentu na ich poparcie. W szczególności zawarta w tym przepisie autentyczna wykładnia pojęcia „niewypłacalności pracodawcy” oparta jest na odesłaniu do przepisów cyt. ustawy z 13.07.2006 r., gdzie za niewypłacalność pracodawcy została uznana, między innymi, sytuacja wydania przez sąd upadłościowy postanowienia o ogłoszeniu upadłości pracodawcy (art. 3 ust.1 pkt 1ustawy z 13.07.2006r.). Przepis natomiast art. 3 ust. 2 tej ustawy rzeczywiście stanowi, że datą niewypłacalności jest data wydania postanowienia sądu upadłościowego o ogłoszeniu upadłości. Trafnie jednak podnosił apelujący, że powodem rozwiązania stosunku pracy - w rozumieniu art. 2 ust.1 pkt 6 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych - może być również upadłość pracodawcy, która została ogłoszona już po rozwiązaniu stosunku pracy. W ocenie Sądu Apelacyjnego, w myśl tego przepisu, przesłanką uzasadniająca prawo do świadczenie przedemerytalnego jest również ogłoszona po rozwiązaniu stosunku pracy upadłość pracodawcy, w sytuacji gdy rozwiązanie stosunku pracy pozostawało w funkcjonalnym i czasowym związku z ogłoszeniem upadłości. Należy w tym miejscu podnieść, że zgodnie z art. 10 i 11 ust. 1 i 1a prawa upadłościowego upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny - czyli utracił zdolność do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych w okresie przekraczającym trzy miesiące. Funkcją (czyli stałą współzależnością) niewypłacalności dłużnika jest jego upadłość. Niewypłacalność skutkuje upadłością, a z kolei upadłość ma na celu spłatę części długów powodujących niewypłacalność. W rozpatrywanym przypadku pracodawca rozwiązał z wnioskodawcą stosunek pracy na 8 dni przed ogłoszeniem upadłości pracodawcy i z powołaniem się na swoją niewypłacalność. W świetle tego oraz niekwestionowanych ustaleń Sądu Okręgowego dotyczących ponad trzymiesięcznych zaległości pracodawcy w wypłacie wynagrodzeń pracowniczych należało uznać, że powodem rozwiązania z wnioskodawcą stosunku pracy w dniu 31.05.2016r. była niewypłacalność pracodawcy prowadząca bezpośrednio, w okresie kilku dni - do ogłoszenia upadłości pracodawcy, czyli że został spełniony warunek wymieniony w art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. Rację miał również apelujący twierdząc, że za taką wykładnią tego przepisu przemawia również jego wykładnia celowościowa. Celem świadczenia przedemerytalnego jest zapewnienie środków utrzymania dla ubezpieczonych tracących źródła zarobkowania z przyczyn od nich niezależnych. Warunki nabycia tego uprawnienia (co do wieku i stażu ubezpieczonych) zróżnicowane zostały w zależności od przyczyn utraty źródła zarobkowania. Wnosić z tego należało, że wymienione w poszczególnych punktach art. 2 ust. 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych takie same warunki stażowe i wiekowe (lub ich brak) powinny odpowiadać ekwiwalentnym przyczynom rozwiązania stosunku pracy. W przypadku warunku opisanego jako „rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego, z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy” nie sposób było znaleźć istotną różnicę w sytuacji wnioskodawcy, który został zwolniony z pracy z powodu niewypłacalności pracodawcy, która to przyczyna stanowiła podstawę ogłoszenia w krótkim czasie upadłości pracodawcy, a sytuacją pracowników zwalnianych z powodu upadłości po jej ogłoszeniu.

Mając powyższe na względzie uznał sąd II instancji za zasadną apelację i, na podstawie art. 386 § 1 kpc, zmienił zaskarżony wyrok przyznając - na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy o świadczeniu przedemerytalnym wnioskodawcy sporne świadczenie. Wobec złożenia wniosku o świadczenie w dniu 15.09.2017r. prawo do świadczenia przyznano od 16.09.2017r. (art. 7 ust. 1 ustawy). O kosztach procesu, obejmującymi opłatę od apelacji oraz zwrot kosztów pomocy prawnej za obie instancje, orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc oraz § 9 ust. 2 i § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800).

SSA Barbara Staśkiewicz SSA Ireneusz Lejczak SSA Barbara Ciuraszkiewicz

R.S.