Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 stycznia 2025 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący SSA Cezariusz Baćkowski

Sędziowie: SA Jerzy Skorupka (spr.)

SA Robert Zdych

Protokolant: Magdalena Szymczak

przy udziale prokuratora(...) we W. Joanny Pawlik-Czyniewskiej

po rozpoznaniu w dniu 22 stycznia 2025 r.

sprawy K. Ś.

oskarżonego o czyny z art. 286 § 1 kk i art. 270 § 1 kk i art. 271 § 1 kk i art. 271 § 3 kk w związku z art. 294 § 1 kk w związku z art. 12 § 1 kk w związku z art. 11 § 2 kk w związku z art. 65 § 1 kk w związku z art. 64 § 1 kk, art. 286 § 1 kk w związku z art. 64 § 1 kk w związku z art. 65 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu

z dnia 29 września 2023 r. sygn. akt III K 134/21

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

II.  zasądza od oskarżonego K. Ś. na rzecz oskarżyciela posiłkowego (...) 1200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym;

III.  zasądza od oskarżonego K. Ś. na rzecz Skarbu Państwa
620 zł kosztów sądowych postępowania odwoławczego.

UZASADNIENIE

K. Ś. został oskarżony o to, że:

I.  w okresie od lipca 2017 roku do sierpnia 2017 roku we W. i w innych miejscowościach na terenie kraju i Niemiec, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w wykonaniu tego samego zamiaru, w podobny sposób, działając w warunkach zorganizowanej grupy przestępczej, której struktury założył, nadzorował i kierował, czyniąc sobie i innym osobom z popełnienia przestępstw i przestępstw skarbowych stałe źródło dochodu, kierując działaniem innych osób podejmowanymi w warunkach zorganizowanej grupy przestępczej - tj. G. B. ps. (...) i A. F. (1) ps. (...) i innych osób, doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (...) z siedzibą w (...) w łącznej kwocie nie mniejszej niż 394 133,96 Euro – co stanowiło równowartość 1 694 776,03 złotych i jest mieniem wielkiej wartości, w ten sposób, że nadzorując działalność spółek występujących w wyreżyserowanym obrocie w roli „importerów” – „znikających podatników” i kierując działaniami osób, które reprezentowały je w obrocie prawnym, wykorzystał uprzednią pozytywną opinię o współpracy pokrzywdzonego z (...) Sp. z o.o., do nawiązania współpracy przez pokrzywdzonego z kolejną nadzorowaną przez zorganizowaną grupę przestępczą spółką, a to (...) Sp. z o.o. - w tym przejęcia przez nią dostaw towarów objętych kontraktami o numerach (...)(w części) i (...) w całości, a następnie posługując się dokumentami spółki (...) Sp. z o.o. - w tym sfałszowanym notarialnym pełnomocnictwem do reprezentowania spółki wydanym na dane: M. K. i sfałszowanym dokumentem sporządzonym na dane (...) w postaci litewskiego paszportu o numerze (...), którym w rzeczywistości posługiwał się A. F. (1), wprowadził pokrzywdzonego w błąd, co do zamiaru prawidłowego wywiązania się przez niego i osoby działające w imieniu (...) Sp. z o.o. z zaciągniętych zobowiązań wynikających z kontraktów o numerach:

- (...) z dnia 17 lipca 2017 r. na dostawę 1 500 ton śruty sojowej

- (...) z dnia 1 sierpnia 2017 r. na dostawę 500 ton śruty sojowej,

odbieranej w dniach od 1 do 31 sierpnia 2017 r. z magazynu w F.

i w okresie od 7 sierpnia 2017 roku do 11 sierpnia 2017 roku wprowadzał pokrzywdzonego w błąd, co do faktu opłacenia kolejnych dostaw towarów przesyłając pokrzywdzonemu drogą internetową przerobione potwierdzenia zapłaty z systemu bankowości elektronicznej z banku (...) S.A. w O., które nieprawdziwie wykazywały jakoby opłaty za towar zostały uiszczone, nie wywiązując się faktycznie z zaciągniętych zobowiązań o wartości nie mniejszej niż 394 133,96 Euro – stanowiących równowartość 1 694 776,03 złotych – tj. mienia wielkiej wartości, zaś pozyskany towar przekazał kolejnym członkom grupy, którzy poprzez inne spółki ze stworzonego łańcucha dostaw oferowali go do dalszej sprzedaży, czym działał na szkodę tego pokrzywdzonego, przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się działając w warunkach powrotu do przestępstwa, o jakim mowa w art. 64§1 k.k. będąc uprzednio skazanym wyrokiem z dnia Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 1 sierpnia 2014 roku, sygn. akt III K 129/13 za czyn z art. 286§1 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k., na karę 3 /trzech/ lat pozbawienia wolności, którą to karę odbywał w okresie od 19 lutego 2015 roku do 27 października 2016 roku

tj. o czyn z art. 286§1 k.k. i art. 270§1 k.k. i art. 271§1 i §3 k.k. w zw. z art. 294§1 k.k. w zw. z art. 12§1 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k.

II.  w okresie od 6 grudnia 2017 roku do 27 grudnia 2017 roku we W., w K. i w innych miejscowościach na terenie kraju i Niemiec, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w wykonaniu tego samego zamiaru, w podobny sposób, w krótkich odstępach czasu, działając w warunkach zorganizowanej grupy przestępczej, której struktury założył, nadzorował i kierował, czyniąc sobie i innym osobom z popełnienia przestępstw i przestępstw skarbowych stałe źródło dochodu, kierując działaniem innych osób podejmowanymi w warunkach zorganizowanej grupy przestępczej - tj. G. B. ps. (...) i A. F. (1) ps. (...) i innych osób, doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, (...) z siedzibą w G. w łącznej kwocie nie mniejszej niż 766 545,02 Euro – co stanowiło równowartość 3 224 854,00 złotych i jest mieniem wielkiej wartości, w ten sposób, że nadzorował działalność spółek występujących w wyreżyserowanym obrocie w roli „importerów” – „znikających podatników” i kierował działaniami osób, które reprezentowały je w obrocie prawnym, w tym osób występującymi w imieniu (...) Sp. z o.o. - J. P., nawiązał współpracę z pokrzywdzonym, a następnie posługując się dokumentami rejestrowymi (...) Sp. z o.o. - oraz sfałszowanymi poprzez przerobienie potwierdzeniami zapłaty z systemu bankowości elektronicznej, wprowadził przedstawicieli pokrzywdzonego w błąd, co do zamiaru prawidłowego wywiązania się przez niego i osoby działające w imieniu (...) Sp. z o.o. z zaciągniętych zobowiązań wynikających z zawartych umów na dostawy śruty sojowej i opłacenia pobieranych partii towaru w ten sposób, że przesyłał pokrzywdzonemu internetowo sfałszowane poprzez przerobienie potwierdzenia zapłaty z systemu bankowości elektronicznej banku (...) S.A., które nieprawdziwie wykazywały jakoby opłaty za towar zostały uiszczone, nie wywiązując się faktycznie z zaciągniętych zobowiązań o wartości nie mniejszej niż 766 545,02 Euro – co stanowiło równowartość 3 224 854,00 złotych– tj. mienia wielkiej wartości, zaś pozyskany towar przekazał kolejnym członkom grupy, którzy poprzez inne spółki ze stworzonego łańcucha dostaw oferowali go do dalszej sprzedaży, czym działał na szkodę tego pokrzywdzonego, przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się działając w warunkach powrotu do przestępstwa, o jakim mowa w art. 64§1 k.k. będąc uprzednio skazanym wyrokiem z dnia Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 1 sierpnia 2014 roku, sygn. akt III K 129/13 za czyn z art. 286§1k.k. na karę 3 /trzech/ lat pozbawienia wolności, którą to karę odbywał w okresie od 19 lutego 2015 roku do 27 października 2016 roku

tj. o czyn z art. 286§1 k.k. i art. 270§1 k.k. i art. 271§1 i §3 k.k. w zw. z art. 294§1 k.k. w zw. z art. 12§1 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k.

III.  w okresie od lutego 2018 roku do 27 kwietnia 2018 roku we W. i w innych miejscowościach na terenie kraju i Niemiec, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w wykonaniu tego samego zamiaru, w podobny sposób, czyniąc sobie i innym osobom z popełnienia przestępstw i przestępstw skarbowych stałe źródło dochodu, działając w warunkach zorganizowanej grupy przestępczej - której struktury założył, nadzorował i kierował, kierując działaniami osób wymienionych w pkt I postanowienia o przedstawieniu zarzutów tj. A. F. (1) ps. (...) i G. B. ps. (...) i innymi osobami, doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (...) z siedzibą w D. w łącznej kwocie nie mniejszej niż 1 461 740,66 Euro – co stanowi równowartość 6 228 044,06 złotych i jest mieniem wielkiej wartości, w ten sposób, że nadzorował działalność spółek występujących w wyreżyserowanym obrocie w roli „importerów” – „znikających podatników” i kierował działaniami osób, które reprezentowały je w obrocie prawnym, w tym osób występującymi w imieniu (...) Sp. z o.o. - J. J., przez co nawiązał współpracę z pokrzywdzonym, a następnie posługując się dokumentami rejestrowymi (...) Sp. z o.o. - oraz sfałszowanymi poprzez przerobienie potwierdzeniami zapłaty w systemie bankowości elektronicznej, wprowadził przedstawicieli pokrzywdzonego w błąd, co do zamiaru prawidłowego wywiązania się przez niego i osoby działające w imieniu (...) Sp. z o.o. z zaciągniętych zobowiązań wynikających z zawartych umów na dostawy śruty sojowej w tym uiszczenia opłaty za pobierane kolejne partie towarów, w ten sposób, że przesyłał internetowo pokrzywdzonemu sfałszowane poprzez przerobienie potwierdzenia zapłaty z systemu bankowości elektronicznej banku (...) S.A., które nieprawdziwie wykazywały jakoby opłaty za towar zostały uiszczone, nie wywiązując się faktycznie z zaciągniętych zobowiązań o wartości łącznej nie mniejszej niż 1 461 740,66 Euro – co stanowi równowartość 6 228 044,06 złotych – tj. mienia wielkiej wartości, zaś pozyskany towar przekazał kolejnym członkom grupy, którzy poprzez inne spółki ze stworzonego łańcucha dostaw, oferowali go do dalszej sprzedaży, czym działał na szkodę tego pokrzywdzonego, przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się działając w warunkach powrotu do przestępstwa, o jakim mowa w art. 64§1 k.k. będąc uprzednio skazanym wyrokiem z dnia Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 1 sierpnia 2014 roku, sygn. akt III K 129/13 za czyn z art. 286§1 k.k., na karę 3 /trzech/ lat pozbawienia wolności, którą to karę odbywał w okresie od 19 lutego 2015 roku do 27 października 2016 roku

tj. o czyn z art. 286§1 k.k. i art. 270§1 k.k. i art. 271§1 i §3 k.k. w zw. z art. 294§1 k.k. w zw. z art. 12§1 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k.

IV.  w okresie od grudnia 2018 r. do stycznia 2019 r. działając w warunkach zorganizowanej grupy przestępczej, której struktury założył, nadzorował i którymi kierował, czyniąc sobie i innym osobom z popełniania przestępstw stałe źródło dochodu, działając w celu osiągniecia korzyści majątkowej, w krótkich odstępach czasu w ramach z góry powziętego zamiaru, doprowadził K. M. prowadzącego działalność o nazwie (...) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie nie mniejszej niż 41 328,00 złotych, w ten sposób, że działając w celu osiągniecia korzyści majątkowej pochodzącej z dokonanej przez pokrzywdzonego przedpłaty potwierdzonej fakturą proforma (...) wystawioną przez (...) Sp. z o.o. za dostawę towaru – śruty sojowej sprowadzanej przez łańcuch transakcyjny spółek nadzorowanych przez K. Ś. – w tym m. in. (...) Sp. z o.o. i (...) Sp. z o.o., wprowadzał pokrzywdzonego w błąd co do zamiaru i możliwości wywiązania się z zaciągniętego zobowiązania i mimo braku możliwości dostawy śruty sojowej do pokrzywdzonego i wykorzystaniu przekazanych przez K. M. środków na dostawy tego towaru dla innych klientów, zapewniał go o realizacji dostawy śruty sojowej – której termin był wyznaczony na dzień 21 grudnia 2018 r., a następnie mimo jego bezskutecznego upływu, nadal wprowadzał pokrzywdzonego w błąd zapewniając, że towar zostanie dostarczony, po czym nie wywiązał się z zaciągniętego zobowiązania i nie zwrócił pobranych od pokrzywdzonego środków pieniężnych, przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się działając w warunkach powrotu do przestępstwa, o którym mowa w art. 64§1 k.k. – będąc skazanym wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu III Wydział Karny z dnia za czyn z art. 258§1 k.k. i art. 286§1 k.k. na karę 3 /trzech/ lat pozbawienia wolności, którą odbywał w okresie od 19 lutego 2015 roku do 27 października 2016 roku

tj. z art. 286§1 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k. i w zw. z art. 65§1 k.k.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyrokiem z 29 września 2023 r., III K 21 uznał K. Ś. za winnego:

I.  czynu opisanego w punkcie I części wstępnej wyroku przyjmując, że kierował działaniami innych ustalonych osób, tj. czynu z art. 286 §1 k.k. i art. 270 §1 k.k. i art. 271 §1 i §3 k.k. w zw. z art. 294 §1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w brzmieniu obowiązującym przed nowelizacją Kodeksu Karnego z dniem 15 listopada 2018r. w zw. z art. 11 §2 k.k. w zw. z art. 65 §1 k.k. w zw. z art. 64 §1 k.k. w zw. z art. 4§1 k.k. i za to na podstawie art. 294§1 k.k. w zw. z art. 11§3 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k. w zw. z art. 4§1 k.k. za co wymierzył mu karę 3 lat pozbawienia wolności;

II.  czynu opisanego w punkcie II części wstępnej wyroku przyjmując, że kierował działaniami innych ustalonych osób, tj. czynu z art. 286 §1 k.k. i art. 270 §1 k.k. i art. 271 §1 i §3 k.k. w zw. z art. 294 §1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w brzmieniu obowiązującym przed nowelizacją Kodeksu Karnego z dniem 15 listopada 2018r. w zw. z art. 11 §2 k.k. w zw. z art. 65 §1 k.k. w zw. z art. 64 §1 k.k. w zw. z art. 4§1 k.k. i za to na podstawie art. 294§1 k.k. w zw. z art. 11§3 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k. w zw. z art. 4§1 k.k. za co wymierzył mu karę 4 lat pozbawienia wolności;

III.  czynu opisanego w punkcie III części wstępnej wyroku przyjmując, że kierował działaniami innych ustalonych osób, tj. czynu z art. 286 §1 k.k. i art. 270 §1 k.k. i art. 271 §1 i §3 k.k. w zw. z art. 294 §1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w brzmieniu obowiązującym przed nowelizacją Kodeksu Karnego z dniem 15 listopada 2018r. w zw. z art. 11 §2 k.k. w zw. z art. 65 §1 k.k. w zw. z art. 64 §1 k.k. w zw. z art. 4§1 k.k. i za to na podstawie art. 294§1 k.k. w zw. z art. 11§3 k.k. w zw. z art. 65§1 k.k. w zw. z art. 4§1 k.k. za co wymierzył mu karę 5 lat pozbawienia wolności;

IV.  czynu opisanego w punkcie IV części czwartej wyroku, tj. czynu z art. 286§1 KK w zw. z art. 65§1 KK w zw. z art. 64§1 KK, za co wymierzył mu karę roku pozbawienia wolności;

V.  na podstawie art. 85§1 KK i art. 86§1 KK sąd połączył wymierzone kary pozbawienia wolności i wymierzył K. Ś. karę łączną 8 lat pozbawienia wolności.

Wyrok zaskarżył w całości obrońca oskarżonego adw. T. R. zarzucając:

I.  w zakresie czynów opisanych w punktach I, III i V wyroku, obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść wyroku, tj.:

1.  art. 34§3 KPK w zw. z art. 6 KPK, która zaistniała wprawdzie w toku śledztwa, ale przeniknęła do postępowania sądowego, gdzie nie została wyeliminowana, polegająca na wyłączeniu ze śledztwa sprawy dotyczącej czynów objętych zaskarżonym wyrokiem, bez istnienia ku temu podstawy faktycznej, co spowodowało, że osoby mające w śledztwie status podejrzanego odmówiły złożenia zeznań powołując się na przepis art. 182§3 KPK, przez co K. Ś. został pozbawiony możliwości zadawania pytań i wykazania nieprawdziwości złożonych przez nich wyjaśnień i w efekcie rażąco naruszyło jego prawo do obrony,

2.  art. 170§1 pkt 2 i 5 KPK w zw. z art. 6 KPK przez uznanie, że wniosek dowodowy z 4 maja 2023 r. o przesłuchanie świadków D. A., S. M., D. G. i Ł. K. (1) nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy i w oczywisty sposób zmierzał do przedłużenia postępowania, gdy każdy z nich miał być przesłuchany na okoliczność podejmowania decyzji dotyczących działalności podmiotów wymienionych w akcie oskarżenia, przez co rażąco naruszono prawo oskarżanego do obrony,

3.  art. 170§1 pkt 2 i 5 KPK w zw. z art. 6 KPK przez uznanie, że wniosek dowodowy z 4 maja 2023 r. o przesłuchanie świadka M. C. (1) nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy i w oczywisty sposób zmierzał do przedłużenia postępowania, gdy miał być przesłuchany na tą samą okoliczność, co jego żona M. C. (2), która odmówiła złożenia zeznań na podstawie art. 182§3 KPK przez co rażąco naruszono prawo oskarżanego do obrony,

4.  art. 170§1 pkt 2 i 5 KPK w zw. z art. 6 KPK przez uznanie, że wniosek dowodowy z 16 listopada 2022 r. o przesłuchanie A. K. nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy i w oczywisty sposób zmierzał do przedłużenia postępowania, gdy miała być przesłuchana na tą samą okoliczność, co jej mąż D. K., który odmówił złożenia zeznań na podstawie art. 182§3 KPK, przez co rażąco naruszono prawo oskarżanego do obrony,

5.  art. 170§1 pkt 2 i 5 KPK w zw. z art. 6 KPK przez uznanie, że wniosek dowodowy z 4 maja 2023 r. o przesłuchanie pracowników (...) SA, w celu ustalenia realizacji handlu śrutą sojową ze sp. (...) w formule przedpłat i wykazanie, że wbrew twierdzeniom A. F. (1) i G. B., K. Ś. nie sprawował nadzoru nad prowadzoną przez nich działalnością, przez co rażąco naruszono prawo oskarżanego do obrony,

6.  art. 170§1 pkt 2 i 5 KPK w zw. z art. 6 KPK przez uznanie, że wniosek dowodowy z 16 listopada 2022 r. o przesłuchanie świadków R. S., Z. K., K. K. (1), K. F., M. R. (1), M. S. (1) i A. W. nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy i w oczywisty sposób zmierzał do przedłużenia postępowania, gdy każdy z nich miał być przesłuchany na okoliczność podejmowania decyzji dotyczących działalności podmiotów wymienionych w akcie oskarżenia, przez co rażąco naruszono prawo oskarżanego do obrony,

7.  art. 170§1 pkt 2 i 5 KPK w zw. z art. 6 KPK przez uznanie, że wniosek dowodowy z 16 listopada 2022 r. o przesłuchanie świadków A. S. i A. A. nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy i w oczywisty sposób zmierzał do przedłużenia postępowania, gdy każda z nich miała być przesłuchana na okoliczność prowadzenia ksiąg rachunkowych podmiotów wymienionych w akcie oskarżenia, tj. (...) sp. z o.o., przez co rażąco naruszono prawo oskarżanego do obrony,

8.  art. 170§1 pkt 2 i 5 KPK w zw. z art. 6 KPK przez uznanie, że wniosek dowodowy z 16 listopada 2022 r. o przesłuchanie A. B. nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy i w oczywisty sposób zmierzał do przedłużenia postępowania, przez co rażąco naruszono prawo oskarżanego do obrony,

9.  art. 170§1 pkt 2, 4 i 5 KPK w zw. z art. 6 KPK przez uznanie, że wniosek dowodowy z 16 listopada 2022 r. o przesłuchanie:

a.  wszystkich pracowników (...) sp. z o.o. T.,

b.  wszystkich nieprzesłuchanych dotychczas nabywców śruty sojowej od sp. (...),

c.  mężczyzny, który miał wydawać polecenia G. K. (1),

d.  mężczyzny narodowości tureckiej, na okoliczność, kto polecił mu założyć firmę (...) i kto wydawał mu polecenia, przez co rażąco naruszono prawo oskarżanego do obrony,

10.  art. 193§1 KPK przez uznanie, że wniosek dowodowy z 21 czerwca 2022 r. o dopuszczenie dowodu z pisemnej opinii biegłego z zakresu informatyki na okoliczność, które dokumenty przelewu wysłane do kontrahentów niemieckich zostały podrobione lub przerobione nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy i w oczywisty sposób zmierzał do przedłużenia postępowania, gdy okoliczność ta jest istotna z perspektywy oceny, czy pokrzywdzeni zostali wprowadzeni w błąd,

11.  art. 170§1 pkt 2 i 5 KPK w zw. z art. 6 KPK przez uznanie, że wniosek dowodowy z 21 listopada 2022 r. o zwrócenie się do prokuratora o przekazanie kompletu wyjaśnień wszystkich podejrzanych w sprawie (...) nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy i w oczywisty sposób zmierzał do przedłużenia postępowania, gdy materiały przekazane wraz z aktem oskarżenia nie pozwalały na identyfikację tzw. karuzeli vatowskiej, a częściowo były zaczernione (stanowiły wyciągi z protokołów) co oznacza, że sąd i oskarżony mieli wgląd jedynie do części wypowiedzi świadków, którzy byli podejrzanymi w postępowaniu przygotowawczym, przez co rażąco naruszono prawo oskarżanego do obrony,

II.  w zakresie czynu opisanego w punkcie VII wyroku, obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść wyroku, tj.:

1.  art. 34§3 KPK w zw. z art. 6 KPK, która zaistniała wprawdzie w toku śledztwa, ale przeniknęła do postępowania sądowego, gdzie nie została wyeliminowana, polegająca na wyłączeniu ze śledztwa sprawy dotyczącej czynów objętych zaskarżonym wyrokiem, bez istnienia ku temu podstawy faktycznej, co spowodowało, że osoby mające w śledztwie status podejrzanego odmówiły złożenia zeznań powołując się na przepis art. 182§3 KPK, przez co K. Ś. został pozbawiony możliwości zadawania pytań i wykazania nieprawdziwości złożonych przez nich wyjaśnień i w efekcie rażąco naruszyło jego prawo do obrony,

2.  art. 7 KPK przez dowolną ocenę wyjaśnień oskarżonego i zeznań K. M. i M. S., która doprowadziła do uznania, że K. Ś. dopuścił się oszustwa na szkodę K. M., co nie miało miejsca.

We wniosku odwoławczym skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu zważył co następuje. Apelacja jest niezasadna, gdyż sąd pierwszej instancji nie uchybił przepisom postępowania wskazanym w skardze, a ustalenia faktyczne zostały dokonane na podstawie dowodów ujawnionych na rozprawie głównej i odpowiadają tym dowodom.

W skardze podnosi się, że postanowieniem z 20 maja 2021 r. wyłączono ze śledztwa jedynie materiały dotyczące oszustw objętych aktem oskarżenia. Orzeczenie to zostało wydane bez istnienia podstawy faktycznej, gdyż nie występowały okoliczności utrudniające łączne rozpoznanie sprawy (art. 34§3 KPK). Oskarżonemu zarzucono, że czyny opisane w akcie oskarżenia popełnił w warunkach zorganizowanej grupy przestępczej, gdy zarzut kierowania taką grupą (art. 258§3 KK) został postawiony oskarżonemu w śledztwie, a w tym zakresie sprawa nie została wyłączona i przekazana do sądu. Tym samym, sąd rozstrzygnął o przedmiocie zarzutu, który został sformułowany w postępowaniu przygotowawczym. Oskarżony od początku był pozbawiony możliwości kwestionowania postanowienia z 20 maja 2021 r. w ramach środka odwoławczego. Doprowadziło to do sytuacji, że w sprawie złożonej podmiotowo, osoby podejrzane w śledztwie, jak A. F. (1), G. B., J. S., G. K. (1), G. K. (2), Ł. K. (2), D. K., M. P., M. C. (2), B. Ś., T. D., K. B., występowały przed sądem w charakterze świadków. Wyjaśnienia tych osób miały kluczowe znaczenie dla poczynienia ustaleń faktycznych i na podstawie ich wyjaśnień sąd ustalił fakty niekorzystne dla oskarżonego. Osobom tym przysługiwało prawo do odmowy zeznań (art. 182§3 KPK), z którego skorzystali. Jednak wyjaśnienia w śledztwie zostały złożone pod nieobecność K. Ś., który nie mógł zadawać pytań przesłuchiwanym podejrzanym. W konsekwencji, K. Ś. został pozbawiony możliwości zadawania pytań, a tym samym kwestionowania wypowiedzi, które go obciążały, na których sąd oparł zaskarżony wyrok.

W skardze podnosi się również, że ze względu na to, że wymienionym świadkom przedstawiono w śledztwie takie same zarzuty co K. Ś., złożono wnioski dowodowe zmierzające do wykazania nieprawidłowości ich wyjaśnień. Tymczasem sąd oddalił praktycznie wszystkie wnioski oskarżonego, przez co oskarżony został pozbawiony możliwości obrony, a sąd nie rozpoznał istoty sprawy w znaczeniu, o którym mowa w art. 437§2 KPK.

We wniosku dowodowym z 4 maja 2023 r. oskarżony domagał się przesłuchania J. B., D. A., S. M., D. G. i Ł. K. (1), którzy mają status podejrzanych w prowadzonym śledztwie, na okoliczność osoby podejmującej decyzje związane z funkcjonowaniem podmiotów wymienionych w akcie oskarżenia, przez co chciano wykazać, że nie był nią K. Ś.. Wniosek został oddalony na rozprawie w dniu 4 września 2023 r. Tymczasem okoliczność, czy K. Ś. faktycznie prowadził podmioty gospodarcze mające służyć do popełnienia zarzuconych mu przestępstw, a tym samym, czy rzeczywiście kierował przestępczą działalnością, względnie stał na czele zorganizowanej grupy przestępczej, miało kluczowe znaczenie dla dokonania prawidłowych ustaleń faktycznych. Uzasadnienie postanowień dowodowych nie spełnia przy tym ustawowych wymogów, gdyż nie wskazuje okoliczności faktycznych i prawnych stanowiących przeszkodę do uwzględnienia wniosków dowodowych.

W apelacji twierdzi się, że materiały śledztwa przekazane wraz z aktem oskarżenia nie pozwalały na identyfikację tzw. karuzeli vatowskiej i jej elementów, gdyż we fragmentach były one zaczernione. Sąd miał zatem wgląd jedynie do części wypowiedzi świadków. Z tego względu, oskarżony złożył 21 czerwca 2022 r. wniosek o zwrócenie się do prokuratora o przekazanie kompletu wyjaśnień wszystkich podejrzanych w sprawie (...). Do sądu powinna wszak należeć ocena, które dowody mają znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Taką ocenę należy też umożliwić oskarżonemu, bo w przeciwnym razie nie sposób mówić o realizacji prawa do obrony. Wniosek dowody został oddalony w dniu 3 października 2022 r., bez właściwego uzasadnienia.

Podnosi się również, że wyciągi z protokołów nie są zgodne z oryginałami, skoro zawierają jedynie zestawienie fragmentów wypowiedzi wybranych przez prokuratora z oryginalnych protokołów przesłuchania. Odczytanie na podstawie art. 391 KPK wyciągów, skróconych odpisów lub w podobny sposób przetworzonych protokołów jest niedopuszczalne, gdyż nie stanowią one protokołu w rozumieniu przepisów rozdziału 16 Kodeksu postępowania karnego. W takiej sytuacji niemożliwa jest także konwalidacja wymienionego uchybienia przez dopuszczenie w postępowaniu odwoławczym materiałów ze śledztwa. Jedynym sposobem naprawienia tych błędów jest przesłuchanie rzeczonych świadków, co potwierdza zasadność uznania, że w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie rozpoznano istoty sprawy.

Odnośnie do przestępstwa przypisanego oskarżonemu w punkcie VII wyroku, w sposób nieuprawniony został wykreowany świadek M. S. (2), któremu przysługiwało uprawnienie z art. 182§3 KPK. Sąd wadliwie ocenił zeznania tego świadka oraz wyjaśnienia oskarżonego, który nie miał interesu czy potrzeby oszukania K. M. na 40.000 zł, skoro wcześniej otrzymywał od niego przedpłaty na 500.000 zł, a kontrahentów niemieckich miał oszukać na 8.000.000 zł.

W podsumowaniu, powołując się na uchwałę SN (7) z 22.05.2019 r., I KZP 3/19 podano, że sprzeczne z przepisem art. 437§2 KPK byłoby żądanie wydania przez sąd odwoławczy wyroku reformatoryjnego. Dlatego oskarżony wnosi o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania.

Odnosząc się do podniesionych zarzutów i argumentów przywołanych na ich uzasadnienie zważyć należy, że proces karny ma charakter skargowy (art. 14§1 KPK). Skarga uprawnionego oskarżyciela lub innego uprawnionego podmiotu zakreśla granice postępowania sądowego. Granice oskarżenia wyznacza zdarzenie historyczne, na którym jest oparte oskarżenie. Wyjście poza te ramy oznacza orzekanie poza granicami skargi, a zatem orzekanie pomimo braku skargi.

Przedmiotem procesu jest kwestia popełnienia przestępstwa, a w dalszej kolejności – problem odpowiedzialności karnej i ewentualnie cywilnej określonej osoby za zarzucone jej przestępstwo (zob. M. Cieślak, O pojęciu przedmiotu procesu karnego i w sprawie tzw. „podstawy procesu”, PiP 1959/8–9, s. 333). Przedmiot procesu nie powinien ulegać zmianom w czasie trwania procesu, co określa się mianem niezmienności przedmiotu procesu. W postępowaniu głównym kwestia odpowiedzialności karnej oskarżonego jest powiązana z czynem zarzuconym mu w akcie oskarżenia. Jeżeli jednak na podstawie okoliczności, które wyszły na jaw w toku rozprawy, oskarżyciel zarzucił oskarżonemu inny czyn oprócz objętego aktem oskarżenia, sąd może za zgodą oskarżonego rozpoznać nowe oskarżenie na tej samej rozprawie (art. 398§1 KPK.). W wymienionym wypadku przedmiot procesu ulega więc zmianie poprzez rozszerzenie o nowo zarzucone przestępstwo.

Przedmiot procesu powinien być niepodzielny. Oznacza to, że niedopuszczalne jest orzekanie o fragmentach tego samego przedmiotu w różnych procesach. Wymienioną dyrektywę wyraża postulat rozpoznania sprawy pomocników, podżegaczy oraz innych osób, których przestępstwo pozostaje w ścisłym związku z przestępstwem sprawcy przez sąd właściwy dla sprawców przestępstw, jeżeli postępowanie przeciwko tym osobom toczy się jednocześnie (art. 34§1 KPK). Jeżeli sprawy wymienionych osób toczą się w różnych postępowaniach, należy je połączyć we wspólnym postępowaniu (art. 34§2 KPK). Dyrektywa niepodzielności przedmiotu procesu doznaje ograniczenia, jeżeli zachodzą okoliczności utrudniające rozpoznanie sprawy co do tego samego przedmiotu. W takim wypadku możliwe jest wyłączenie i odrębne rozpoznanie sprawy poszczególnych osób lub o poszczególne czyny (art. 34§3 KPK). Oba aspekty przedmiotu procesu (niezmienność i niepodzielność) posiadają zasadnicze znaczenie w postępowaniu głównym po wniesieniu aktu oskarżenia do sądu i stosunkowo mniejsze znaczenie w postępowaniu przygotowawczym, gdzie najczęściej dochodzi do odstępstw od stosowania wymienionych dyrektyw.

Skarżący podnosi zarzut, że do naruszenia dyrektywy niepodzielności procesu doszło, co prawda w postępowaniu przygotowawczym, ale sąd pierwszej instancji nie naprawił tego błędu przez połączenie do wspólnego postępowania sprawy K. Ś. oraz innych osób, którym w postępowaniu przygotowawczym przedstawiono zarzuty popełnienia określonych przestępstw. Zarzut jest niezasadny z następujących powodów. Przede wszystkim, w postępowaniu przygotowawczym wystąpiły okoliczności uzasadniające wyłączenie do odrębnego postępowania sprawy K. Ś. o oszukanie trzech spółek niemieckich oraz K. M. i skierowania w tym zakresie aktu oskarżenia. Wartością uzasadniającą takie postąpienie jest prawo pokrzywdzonych do rozpoznania ich spraw bez zbędnej zwłoki i nałożenie na oskarżonego ewentualnej odpowiedzialności karnej i cywilnej. Postępowanie przygotowawcze o przywołanej wcześniej sygnaturze prowadzone jest od wielu lat w bardzo szerokim zakresie. Jeżeli w toku tego postępowania zebrano i zabezpieczono materiały wystarczające do sformułowania zarzutów oskarżenia dotyczących oszukania podmiotów opisanych w skardze, to powinnością prokuratora było skierowanie skargi publicznej przeciwko K. Ś., gdyż w przeciwnym razie osoby pokrzywdzone mogłyby podnieść zarzut przewlekłego prowadzenia postępowania i naruszenia ich prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.

Dygresyjnie należy zauważyć, że prowadzenie postępowania sądowego łącznie przeciwko wszystkim osobom podejrzanym w wymienionym śledztwie wymagałoby wynajęcia hali przemysłowej. Przed sądem należałoby przesłuchać dziesiątki, jeśli nie setki osób z całej Polski. Postępowanie byłoby niefunkcjonalne i prowadzone prawdopodobnie przez długi czas. Okoliczności te dodatkowo przekonują o zasadności wyłączenia materiałów dotyczących rzeczonych oszustw i skierowania w tym zakresie aktu oskarżenia.

Wymienione uwagi wskazują, że skarżący wadliwie identyfikuje „istotę procesu”. Wbrew zarzutom apelacji, „istotą procesu”, czyli jego przedmiotem jest kwestia odpowiedzialności oskarżonego za dopuszczenie się oszustw w stosunku do trzech podmiotów niemieckich oraz K. M., a nie kwestia założenia i kierowania zorganizowaną grupą przestępczą, prowadzenie procederu tzw. karuzeli vatowskiej, rzeczywistego prowadzenia wielu podmiotów gospodarczych w związku z handlem śrutą sojową oraz innych zachowań oskarżonego. O takie zachowania K. Ś. nie został oskarżony. Sąd pierwszej instancji nie miał też żadnych powodów, aby do sprawy K. Ś. połączyć sprawy innych osób podejrzanych w wymienionym śledztwie. Akt oskarżenia jasno, wyraźnie i czytelnie określa przedmiot procesu oraz zakreśla granice rozpoznania sprawy. Żądanie przez sąd oskarżenia innych osób stanowiłoby naruszenie zasady skargowości i niedopuszczalny przejaw inicjatywy ścigania. Powinnością sądu pierwszej instancji było rzetelne rozpoznanie sprawy w granicach wyznaczonych skargą publiczną. Żądanie przez sąd rozszerzenia zakresu podmiotowego i przedmiotowego oskarżenia stanowiłoby zaś naruszenie zasady skargowości i niedopuszczalny przejaw inicjatywy ścigania. Spełniając wymieniony obowiązek, sąd pierwszej instancji zasadnie oponował przeciwko próbom rozszerzenia zakresu podmiotowego i przedmiotowego rozpoznawanej sprawy przez oddalenie wniosków o przeprowadzenie dowodów, które były zbędne dla rozpoznania sprawy, gdyż dotyczyły zachowania oskarżonego nieobjętego skargą.

Wbrew zarzutowi apelacji, rozpoznanie sprawy w granicach oskarżenia nie spowodowało naruszenia prawa do obrony oskarżonego. Prawda, że K. Ś. nie brał udziału w czynnościach przesłuchania innych osób podejrzanych w podanym wcześniej śledztwie, a przed sądem osoby te odmówiły złożenia zeznań. Bardzo prawdopodobne jest więc, że osoby te zachowałyby się w taki sam sposób, gdyby przed sądem występowały w charakterze oskarżonych. Jeżeli nie chciały złożyć zeznań, to prawdopodobnie nie złożyłyby także wyjaśnień. Natomiast K. Ś., stosownie do przepisu art. 175§2 KPK i art. 367 KPK, mógł odnieść się do odczytanych ze śledztwa wyjaśnień tych osób, kwestionując podawane przez nich okoliczności zdarzeń, czego zaniechał.

Oskarżony ma prawo składać wyjaśnienia dotyczące przedstawionych mu zarzutów oraz każdego dowodu przeprowadzanego przed sądem (art. 175§1 i 2 KPK). Ma prawo do zadawania pytań osobom przesłuchiwanym (art. 171§2 KPK) oraz prawo do składania wniosków dowodowych (art. 167 KPK). Z protokołów rozpraw nie wynika, aby w którymkolwiek momencie wymienione uprawnienia oskarżonego były ograniczane. Z akt sprawy nie wynika też, aby w inny sposób zostało naruszone prawo oskarżonego do obrony. W każdym razie, takie zarzuty nie zostały podniesione.

Niezasadny jest zarzut odczytania na podstawie art. 391 KPK protokołów zeznań lub wyjaśnień, w których fragmenty wypowiedzi osób przesłuchiwanych zostały zamazane przez prokuratora, określanych w apelacji jako wyciągi, skrócone odpisy lub przetworzone protokoły. Z wymienionego przepisu wynika wszak, że odczytaniu nie podlegają „całe” protokoły, a jedynie ich odpowiednie fragmenty. W takim też zakresie odczytane zeznania bądź wyjaśnienia (art. 389§1 KPK) mogą stanowić podstawę ustaleń faktycznych. Zeznania lub wyjaśnienia, które nie zostały odczytane, tym samym, nie zostały ujawnione i niedopuszczalne jest dokonywanie na ich podstawie ustaleń faktycznych.

W rozpoznawanej przed sądem sprawie, prokurator jako oskarżyciel ma dowieść zasadności zarzutów aktu oskarżenia i przełamać domniemanie niewinności oskarżonego, który ma prawo do kwestionowania i zwalczania tych zarzutów. Oskarżyciel ma zatem wykazać winę oskarżonego, co stanowi sens zasady skargowości. Realizując ten obowiązek, oskarżyciel decyduje o tym jakie dowody przedstawi sądowi dla wykazania zasadności skargi. Powinnością sądu jest zaś rozstrzygnięcie, czy przedstawione dowody są wystarczające do ustalenia winy oskarżonego. W czynnościach tych oskarżyciel jest ograniczony m. in. dyrektywą dopuszczalności dowodów oraz ich przydatności dla stwierdzenia danych okoliczności. Oskarżyciel ma zatem prawo do uznania, że określone wypowiedzi osób przesłuchiwanych są zbędne dla wykazania danych faktów. Jeżeli prokurator zamazał dany fragment wypowiedzi osoby przesłuchiwanej, tym samym uznał, że nie ma ona znaczenia dla wykazania określonego faktu.

Dodatkowo należy podnieść, że oskarżonemu udostępniono materiały śledztwa, w celu końcowego zaznajomienia się z nimi. Oskarżony wiedział zatem, jakie materiały zostały zebrane i zabezpieczone i z aktem oskarżenia zostaną przekazane do sądu. Jeżeli zaś oskarżyciel pominął dowody korzystne dla oskarżonego i nie przekazał ich sądowi, oskarżony mógł złożyć stosowne wnioski.

Odnośnie do zarzutów obrazy przepisów postępowania przez niezasadne oddalenie wniosków dowodowych zważyć należy, że K. Ś. został oskarżony o to, że kierując działaniem innych osób, tj. G. B. i A. F. (1) doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem spółkę (...) w F., w ten sposób, że wykorzystał uprzednią pozytywną opinię o współpracy pokrzywdzonej spółki z (...) do nawiązania współpracy przez pokrzywdzoną spółkę ze spółką z o.o. (...), a następnie posługując się dokumentami tej spółki wprowadził pokrzywdzonego w błąd, co do zamiaru zapłaty za otrzymany towar.

Kolejnego czynu K. Ś. dopuścił się w ten sposób, że kierując działaniem G. B. i A. F. (1) doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem spółkę (...) w G., w ten sposób, że posługując się dokumentami spółki z o.o. (...) oraz sfałszowanymi potwierdzeniami zapłaty wprowadził pokrzywdzonego w błąd.

Następnego czynu K. Ś. dopuścił się w ten sposób, że kierując działaniem G. B. i A. F. (1) doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem spółkę (...) w D., w ten sposób, że posługując się dokumentami spółki z o.o. (...) oraz sfałszowanymi potwierdzeniami zapłaty wprowadził pokrzywdzonego w błąd.

Ostatniego czynu K. Ś. dopuścił się w ten sposób, że wprowadzał K. M. w błąd co do zamiaru i możliwości wywiązania się z umowy sprzedaży śruty sojowej, przez zapewnianie go o dostarczeniu tej śruty, a po otrzymaniu przedpłaty, nie dostarczył śruty i nie zwrócił przedpłaty.

A. F. (1) przesłuchany w postępowaniu przygotowawczym w charakterze podejrzanego w dniu 9 lipca 2019 r. wyjaśnił, że był poszukiwany listem gończym i ukrywał się w Niemczech posługując fałszywym paszportem na nazwisko obywatela Litwy M. R. (2). G. B., który wiedział o tym, zaproponował mu założenie w Polsce spółki na fałszywe dokumenty. A. F. (1) u notariusza w W. podpisał przedłożone mu dokumenty dotyczące założenia spółki (...), a u notariusza we W. dokumenty założycielskie spółki (...). Następnie K. Ś. polecił mu nawiązać współpracę z niemiecką spółką i zamówić tam śrutę sojową. K. Ś. polecał mu też wypłacenie pieniędzy z rachunku spółki (...) i przekazanie ich G. B.. Gdy niemiecka spółka nie otrzymała pieniędzy za wydany towar dzwoniła do niego, o czym informował K. Ś., który kazał pozbyć się spółki (...). Sprzedażą śruty sojowej otrzymanej z niemieckiej spółki do firm (...) zajmował się K. Ś..

A. F. (1) przesłuchany 29 sierpnia 2019 r. złożył dalsze wyjaśnienia dotyczące oszukania (...) spółek (...), (...) i (...). Natomiast przesłuchany w dniu 5 września 2019 r. wyjaśnił, że K. Ś. polecił mu ustalić w Internecie dane (...) spółki (...), po czym G. B., który znał język niemiecki zadzwonił do tej spółki w imieniu spółki (...) lub (...) i uzgodnił nawiązanie współpracy handlowej oraz wymianę dokumentów. Spółka (...) oficjalnie należała do podstawionych osób, tzw. „słupów”, tj. P. P. i K. D., którzy „nie mieli pojęcia o tym, co się dzieje”, a wszelkie polecenia wydawał im K. K. (2). K. Ś. mówił, że G. B. kontaktując się z niemiecką firmą przedstawiał się fikcyjnym nazwiskiem P. K.. K. Ś. polecił też nabyć program (...) i za jego pomocą tworzyć fałszywe potwierdzenia przelewu pieniędzy. Taki dokument był wysyłany do niemieckiej spółki zamiast rzeczywistej zapłaty za otrzymaną śrutę sojową. Po tygodniu od wydania towaru, niemiecka spółka dzwoniła, że nie otrzymała zapłaty za wydany towar. Sposób postępowania z kolejnymi niemieckimi spółkami był taki sam. Za pierwszym i kolejnym razem pomysł na oszukanie tych spółek wychodził od K. Ś..

A. F. (1) przesłuchany 20 grudnia 2019 r. potwierdził, że wraz z G. B. otrzymywali od K. Ś. polecenia dokonywania zamówień śruty sojowej od niemieckich firm. Schemat postępowania zawsze był taki sam. Okoliczności te A. F. (1) potwierdził w czasie konfrontacji z K. Ś. w dniu 13 lutego 2020 r.

G. B. przesłuchany w dniu 29 maja 2019 r. w charakterze podejrzanego podał, że K. Ś. poznał w Areszcie Śledczym we W.. Po opuszczeniu aresztu K. Ś. zaproponował mu pracę w swojej firmie. Miała ona polegać na zamawianiu towaru jako właściciel spółki (...) w niemieckich firmach. Za każdym razem K. Ś. akceptował ilość i cenę zamówionego towaru. Gdy rachunek spółki (...) został zablokowany, K. Ś. polecił znaleźć jakiegoś „słupa” i zarejestrować na niego inną spółkę. G. B. zaproponował A. F. (1), który posiadał fałszywe dokumenty na nazwisko M. R. (2). K. Ś. zgodził się i A. F. (1) w W. zarejestrował spółkę (...). Oficjalnie właścicielem spółki był M. R. (2). Następnie K. Ś. polecił wysyłać do niemieckich firm podrobione za pomocą programu (...) potwierdzenia przelewu zapłaty. W taki sposób K. Ś. wyłudził od (...) spółki (...) transportów śruty sojowej. Gdy Niemcy zorientowali się, że zostali oszukani, potrzebny był kolejny „słup” do założenia następnej spółki. Okazał się nim J. P., na którego została założona spółka (...).

W czasie przesłuchania w dniu 13 czerwca 2019 r. G. B. potwierdził, że K. Ś. polecił mu prowadzenie rozmów z niemieckimi spółkami na temat dostaw śruty sojowej oraz fakt założenia przez A. F. (1) spółki na podstawie fałszywych dokumentów na nazwisko M. R. (2). G. B. podał też, że po likwidacji jakichś spółek (...) kazał wymieniać komputery i telefony i cały sprzęt wyrzucać do O..

Z kolei M. S. (2) przesłuchany 22 lutego 2019 r. wyjaśnił, że G. B. i A. F. (1) dobrze mówili po niemiecku i „robili Niemców jak chcieli”. Ostatecznie wszyscy zostali oszukani. K. Ś. „wyczaił”, że w systemie elektronicznych przelewów (...) jest możliwość wycofania przelewu, po wcześniejszym wygenerowaniu potwierdzenia jego nadania. Wykorzystując taką możliwość B. i F. dawali zlecenie zapłaty do Niemiec, które następnie wycofywali, a wygenerowane potwierdzenie zapłaty wysyłali do Niemiec, którzy byli przekonani, że pieniądze są w drodze. K. Ś. wszystkiego uczył G. B. i A. F. (1). Polecał im zrobić przelew, a później go wycofać i wysłać Niemcom potwierdzenie. Wymienione okoliczności M. S. (2) potwierdził w czasie przesłuchania w dniu 6 marca 2019 r. Natomiast przesłuchany 23 kwietnia 2019 r. podał, że K. Ś. świadomie wprowadził w błąd K. M., w ten sposób, że pobrał on niego przedpłatę za towar, którego nie zamierzał dostarczyć, odwlekał termin dostawy uzasadniając to świątecznym okresem, co nie było prawdą, bo nie miał tego towaru. Zaznaczyć należy, że wszystkie wymienione wyjaśnienia zostały ujawnione na rozprawie głównej.

Odnośnie do omawianych zarzutów, stwierdzić należy, że skarżący nie wykazał, jakie znaczenie dla rozpoznania sprawy o popełnienie zarzucanych oskarzonemu oszustw miały złożone wnioski dowodowe. Sąd pierwszej instancji ustalił wszak, że oskarżony za pośrednictwem różnych spółek zbywał śrutę sojową wyłudzoną od niemieckich spółek. Była ona sprzedawana polskim przedsiębiorcom, co dodatkowo zwiększało korzyści uzyskane z popełnionych przestępstw (s. 54 uzasadnienia wyroku). Wynika to zresztą z przytoczonych wyjaśnień A. F. (1), G. B. i M. S. (2).

Sąd a quo ustalił też, że oprócz działalności związanej z obrotem śrutą sojową zarządcy spółek kontrolowanych przez K. Ś. prowadzili działalność gastronomiczną, hotelarską, bukmacherską, wykorzystując nielegalnie uzyskane środki do prowadzenia legalnej działalności gospodarczej (s. 2 uzasadnienia wyroku). Stąd wniosek dowodowy o przesłuchanie D. A., D. G. i Ł. K. (1) na okoliczność, kto podejmował decyzje związane z funkcjonowaniem podmiotów wymienionych w akcie oskarżenia, zasadnie został oddalony gdyż nie wynikało z niego, że miał znaczenie dla rozpoznania sprawy. Z tych samych powodów niezasadne były wnioski o przesłuchanie M. C. (1) i A. K., którzy pomagali odpowiednio, żonie M. i mężowi D., w prowadzeniu działalności spółek, które kooperowały ze spółką (...) w handlu śrutą sojową. Poza tym, spółka (...), podobnie jak spółka (...), której pracownicy mieli być przesłuchani, nie są wymienione w zarzutach aktu oskarżenia, co umknęło skarżącemu.

Tak samo należy ocenić zarzuty obrazy przepisów art. 170§1 pkt 2 i 5 KPK w zw. z art. 6 KPK przez niezasadne oddalenie wniosków o przesłuchanie R. S., Z. K., K. K. (1). K. F., M. R. (1), M. S. (1) i A. W., a także A. S. i A. A., gdyż z treści tych wniosków nie wynika, aby dotyczyły one oszustw na szkodę niemieckich spółek. Zresztą w obu wypadkach, naruszenie wymienionych przepisów postępowania uzasadnia się uchybieniem przepisu art. 34§3 KPK.

Niezasadny jest zarzut obrazy przepisów art. 170§1 pkt 2, 4 i 5 KPK w zw. z art. 6 KPK przez bezpodstawne oddalenie wniosków o przesłuchanie wszystkich pracowników (...) spółki (...), wszystkich kierowców, którzy wozili śrutę sojową do sp. G. (...), wszystkich nieprzesłuchanych nabywców tej śruty od sp. (...), mężczyzny, który miał wydawać plecenia G. K. (1) i mężczyzny narodowości tureckiej, który miał założyć spółkę spedycyjną (...). I w tym wypadku, z wniosku nie wynika, aby miał on znaczenie dla rozpoznania sprawy o oszustwa.

Odnośnie do obrazy wymienionych przepisów w związku z nieuwzględnieniem wniosku o przesłuchanie A. B. zważyć należy, że już w postępowaniu przygotowawczym zmierzano do jej przesłuchania, w związku z informacjami podanymi przez G. B., ale nie zdołano ustalić bliższych danych dotyczących tej osoby. Zarzut pod adresem sądu jest zatem bezzasadny.

Niezasadny jest zarzut obrazy przepisu art. 193§1 KPK, gdyż powołanie biegłego z zakresu informatyki dla ustalenia, które polecenia przelewów środków pieniężnych wysyłanych do niemieckich spółek były podrobione, jest oczywiście bezzasadne, gdyż tą okoliczność można było bez cienia wątpliwości ustalić na podstawie zeznań A. F. (1), G. B., J. S., M. S. (2) oraz zarządców niemieckich spółek.

W końcu niezasadny jest zarzut obrazy przepisu art. 7 KPK przez dowolną ocenę wyjaśnień oskarżonego, K. M. i M. S. (2). Sąd a quo dysponując odmiennymi relacjami dotyczącymi powodów niedostarczenia K. M. śruty sojowej, oparł się na wyjaśnieniach M. S. (2), gdyż znalazły one potwierdzenie w zeznaniach innych osób. Za niewiarygodne uznał zaś wyjaśnienia K. Ś.. Wbrew apelacji, okoliczność, że K. Ś. otrzymywał wcześniej od K. M. przedpłaty w wysokości 500.000 zł i oszukał niemieckie spółki na blisko 8.000.000 zł, nie świadczy o braku zamiaru oszukania K. M.. Z zeznań M. S. (2) wynika, ze oskarżony, w tamtym czasie nie posiadał śruty sojowej, a pomimo to pobrał od pokrzywdzonego zaliczkę w wysokości 40.000 zł i zapewniał go wielokrotnie o dostarczeniu śruty, co nigdy nie zostało uczynione, a zaliczka zwrócona.

Wbrew zarzutowi apelacji, sąd pierwszej instancji nie rozstrzygnął o zarzucie popełnienia przez K. Ś. przestępstwa z art. 258§3 KK, który został mu przedstawiony w wymienionym wcześniej śledztwie. K. Ś. nie został oskarżony o popełnienie tego przestępstwa. Zatem sąd nie mógł rozstrzygnąć o jego winie, gdyż w tym zakresie nie została wniesiona skarga publiczna. K. Ś. został zaś oskarżony o to, że opisanych w akcie oskarżenia oszustw dopuścił się działając w zorganizowanej grupie przestępczej. Powinnością sądu meriti było więc rozstrzygnięcie, czy dowody przedstawione przez oskarżyciela pozwalają na takie ustalenie. Do tej kwestii sąd odniósł się na s. 93 uzasadnienia wyroku.

W podsumowaniu należy stwierdzić, że poza jednym, w apelacji nie sformułowano zarzutów dotyczących wadliwej oceny przeprowadzonych dowodów, ani zarzutów dokonania błędnych ustaleń faktycznych. Nie podniesiono też zarzutu rażącej niewspółmierności wymierzonej kary. Z tych względów, wymienione kwestie pozostały poza kontrolą sądu odwoławczego, gdyż nie wystąpiły okoliczności nakazujące rozpoznanie skargi poza granicami zaskarżenia i podniesionymi zarzutami.

Wobec tego, że podniesione w apelacji zarzuty zostały ocenione jako niezasadne, w taki sam sposób należy ocenić wniosek odwoławczy o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania.

Mając zatem na względzie wymienione okoliczności, orzeczono jak na wstępie.

SSA Jerzy Skorupka SSA Cezariusz Baćkowski SSA Robert Zdych