Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 czerwca 2024 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący sędzia SA Andrzej Szliwa

Sędziowie: SA Bogusław Tocicki (spr.)

SA Artur Tomaszewski

Protokolant: Katarzyna Szypuła

przy udziale Bogdana Wrzesińskiego prokuratora Prokuratury (...)

rozpoznawał sprawę E. W. (1)

o odszkodowanie i zadośćuczynienie

na skutek apelacji wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu

z dnia 11 marca 2024 r. sygn. akt III Ko 887/23

I.  utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy;

II.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz r.pr. P. D. 240 złotych w tym podatek od towarów i usług tytułem zastępstwa procesowego udzielonego wnioskodawcy E. W. (1) z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

III.  stwierdza, że koszty postępowania odwoławczego ponosi Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Mimo wymogów określonych w przepisie art. 99a § 1 k.p.k., a także w przepisach Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 listopada 2019r. w sprawie wzorów formularzy uzasadnień wyroków oraz sposobu ich wypełniania (Dz.U z 2019r. poz. 2349), w niniejszej sprawie odstąpiono od opracowania uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego na formularzu UK, sporządzając uzasadnienie wyroku w sposób tradycyjny. Odstępstwo od tej zasady podyktowane zostało koniecznością zagwarantowania stronom postępowania prawa do rzetelnego procesu, który obejmuje także postępowanie odwoławcze, a to w kontekście art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw i Podstawowych Wolności.

Było to podyktowane tym, że forma oraz treść formularza w realiach niniejszej sprawy skutkowałaby niemożnością pełnego respektowania konwencyjnego standardu rzetelnego procesu. Należy podzielić stanowisko Sądu Najwyższego przedstawione w wyroku z dnia 11 sierpnia 2020r. (sygn. akt I KA 1/20), w który to, w ślad za prof. P. H. (por. „Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Komentarz, tom I red. L. Garlicki, Warszawa 2010, str. 305-306) uznał, że „ wprawdzie prawo do dwuinstancyjnego rozpoznania sprawy karnej nie wynika wprost z art. 6 Konwencji, jest jednak oczywiste, że skoro w systemie prawa polskiego umieszczono prawo do zaskarżenia wyroku wydanego w pierwszej instancji, to takie państwo – strona Konwencji przewidując możliwość wniesienia apelacji od wyroku, musi zapewnić do niej skuteczny dostęp, a co za tym idzie musi gwarantować odpowiednimi instrumentami procesowymi rzetelność samego postępowania odwoławczego”, a w konsekwencji, iż „ aby nie doszło do naruszenia prawa strony do rzetelnego procesu sądowego (na etapie odwoławczym) opisanego w art. 6 ust. 1 EKPC, tak, jak jest on ujmowany i tłumaczony przez orzecznictwo ETPC, zwłaszcza że w systemie prawa polskiego istnieje nadzwyczajny środek zaskarżenia (kasacja), który może być oparty na naruszeniu prawa procesowego (w tym naruszeniu art. 433 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k.), konieczne jest by kontrola ta w aspekcie standardu konwencyjnego realizowana była przez sąd odwoławczy, jak też i Sąd Najwyższy w ramach postępowania kasacyjnego”. Nie ulega przecież wątpliwości, iż kontrola ta może być dokonana jedynie poprzez zapoznanie się z argumentami sądu, przemawiającymi za przyjętym rozstrzygnięciem. Tym samym jakość uzasadnienia wyroku jest istotnym elementem prawa. Obligatoryjne nakazanie sporządzenia uzasadnień w formie formularzy (art. 99a § 1 k.p.k.), nie dawałoby w realiach niniejszej sprawy właściwego instrumentarium procesowego dla zrealizowania standardu prawa do rzetelnego procesu, gdyż niejednokrotnie, zwłaszcza w sprawach wieloosobowych i wielowątkowych, zarzuty ujęte w części wstępnej apelacji nie przystają do jej wniosków lub wykluczają się od strony formalnoprawnej, czy pozostają oderwane od wskazanej podstawy odwoławczej, bądź też formułowane są dopiero w uzasadnieniu.

W omawianej sprawie zakres podmiotowo-przedmiotowy sprawy, dotychczasowy skomplikowany przebieg postępowania w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia przyznanych wnioskodawcy (w kontekście prawomocnych wyroków oraz wyroku wznawiającego postępowanie w części oddalającej roszczenia), sposób sporządzenia apelacji (w tym charakter podniesionych w nich zarzutów), w odniesieniu do przedmiotu samej sprawy oraz tych elementów, które musiały być brane pod uwagę z urzędu, prowadzi do wniosku, że sporządzenie uzasadnienia na formularzu UK 2 skutkowałoby niemożnością rzetelnego i konkretnego ustosunkowania się w toku postępowania do każdego istotnego argumentu zawartego w apelacji stron, a przede wszystkim przedstawienia konkluzji, które dla stron byłyby czytelne i wskazywałyby w jaki sposób dany wniosek został wyprowadzony.

Uzasadnienie stanowiska tut. Sądu stanowią nadto orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego oraz ETPC. Zważyć bowiem należy, że w sytuacji, kiedy art. 91 ust. 2 Konstytucji RP stanowi, iż „ umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową” oraz wobec jednoczesnego stwierdzenia, że formularz nie pozwala na realizowanie obowiązku wynikającego z art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 433 § 1 i 2 k.p.k. zaniechanie sporządzenia uzasadnienia formularzowego okazało się konieczne.

Sporządzenie uzasadnienia wyroku w sposób tradycyjny znajduje oparcie w stanowisku Trybunału Konstytucyjnego wyrażonym w wyroku z dnia 19.12.2006r. w sprawie P 37/05 (OTK-A 2006/11/177). Stosowany zatem wprost przepis art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw i Podstawowych Wolności (Dz.U z 1993r., poz. 61, poz. 284 ze zm.) obliguje sąd drugiej instancji do odniesienia się w uzasadnieniu wyroku do każdego istotnego – na tle konkretnej sprawy – argumentu. Tym samym brak odniesienia do takiej argumentacji stanowi o naruszeniu standardu rzetelnego procesu (tak m.in. ETPC w wyroku z 9.12.199r. Riuz Torija przeciwko Hiszpanii, A. 303-A, w: M.A. Nowicki: „Europejski Trybunał Praw Człowieka, Orzecznictwo, tom 1, Zakamycze 2001, s. 515- 516 i SN w wyroku z 16.01.2007r., sygn. akt V KK 328/06, z 6.04.2011r., sygn. akt V KK 368/10 i inne). Podobne stanowisko przedstawił Trybunał Konstytucyjny na tle art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, wskazując że uzasadnienie orzeczeń jest decydującym komponentem prawa do rzetelnego procesu sądowego i podstawą kontroli zewnętrznej orzeczenia przez organ wyższej instancji, bowiem dokumentuje argumenty przemawiające za przyjętym rozstrzygnięciem (wyrok TK z 16.01.2006r., sygn. SK 30/05, OTK-A 2006, nr 1 poz. 2, teza 4.3 uzasadnienia).

Mając powyższe na uwadze, uwzględniając także stanowisko Trybunału Konstytucyjnego wyrażone w sprawie P 37/05 oraz Sądu Najwyższego przedstawione w sprawie I KA 1/20, formułujące obowiązek sądu odwoławczego do każdorazowej oceny, w związku z kategorycznym brzmieniem art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 433 § 1 i 2 k.p.k., czy w danej sprawie może sporządzić uzasadnienie swojego wyroku na formularzu UK 2, nie naruszając podstawowych gwarancji strony do rzetelnego procesu odwoławczego, Sąd Apelacyjny w sprawie omawianej odstąpił od sporządzenia uzasadnienia w formie przewidzianej w art. 99a § 1 k.p.k.

**********

W dniu 29 października 2009r. E. W. (1) złożył w Sądzie Okręgowym we Wrocławiu wniosek o odszkodowanie i zadośćuczynienie za szkody i krzywdy wynikające z wydania i wykonania decyzji Komendanta (...)MO we W. z dnia 31 grudnia 1981r. nr 1060 o internowaniu go w stanie wojennym stanie wojennym wprowadzonym w Polsce w dniu 13 grudnia 1981r. (k. 1-3 akt III Ko – 301/08/o Sądu Okręgowego we Wrocławiu). Swoje żądania wnioskodawca opierał o przepis art. 8 ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (wówczas: Dz. U. z 1991r. Nr 34, poz. 149 z późniejszymi zmianami).

We wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie E. W. (1) przedstawił wyliczenie strat finansowych, jakie poniósł w związku z internowaniem, na łączną kwotę 25.000,- złotych, na co składały się następujące koszty:

1)  strata wynagrodzenia w okresie od 1 grudnia 1981r. do 30 listopada 1982r. w wysokości średniej tzw. wierszówki, tj. 2.000,- złotych pomnożonych przez 11 miesięcy, co dawało kwotę 22.000,- złotych;

2)  3-miesieczny okres bezrobocia, tj. kwota 6.500,- złotych pomnożona przez 3 miesiące, co dawało kwotę 22.000,- złotych;

3)  koszty dojazdu rodziny na widzenia w ośrodku odosobnienia dla internowanych w wysokości 1.500,- złotych.

Na rozprawie przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu w sprawie sygn. akt III Ko – 301/08/o wnioskodawca E. W. (1) podtrzymał wniosek o zasądzenie na jego rzecz odszkodowania i i zadośćuczynienia za szkody i krzywdy wynikające z wydania i wykonania decyzji Komendanta (...)MO we W. z dnia 31 grudnia 1981r. nr 1060 o internowaniu go w stanie wojennym stanie wojennym wprowadzonym w Polsce w dniu 13 grudnia 1981r. w wysokości łącznej 25.000,- złotych (k. 20v-21 akt III Ko – 301/08/o Sądu Okręgowego we Wrocławiu).

Wyrokiem z dnia 22 czerwca 2009r. sygn. akt III Ko – 301/08/o Sąd Okręgowy we Wrocławiu, na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (wówczas: Dz. U. z 1991r. Nr 34, poz. 149 z późniejszymi zmianami), zasądził od Skarbu Państwa na rzecz E. W. (1) kwotę 25.000,- złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, obciążając Skarb Państwa kosztami postępowania. Wyrok ten uprawomocnił się z dniem 29 czerwca 2009r., a zasądzoną kwotę wypłacono wnioskodawcy E. W. (1). Nie sporządzono uzasadnienia wyroku.

W dniu 6 listopada 2020r. E. W. (1) wystąpił do Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z wnioskiem o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r. sygn. akt III Ko – 301/08/o. Wnioskodawca domagał się o zasądzenia od Skarbu Państwa dalszego zadośćuczynienia w wysokości 250.000,- złotych oraz dalszego odszkodowania w wysokości 265.000,- złotych ze względu na krzywdę i szkodę, jakich doznał on w wyniku wydania i wykonania decyzji Komendanta (...)MO we W. z dnia 31 grudnia 1981r. nr 1060 o internowaniu go w stanie wojennym wprowadzonym w Polsce w dniu 13 grudnia 1981r.

Zarządzeniem sędziego z dnia 18 grudnia 2020r. w sprawie II AKo – 182/20 przekazano sprawę z wniosku o wznowienie postępowania do Sądu Okręgowego we Wrocławiu uznając żądanie wznowienia postępowania jako wniosek o zasądzenie dalszego odszkodowania i zadośćuczynienia, ponad przyznaną kwotę 25.000,- złotych, uznając, że nie ma podstaw do wznowienia postępowania, skoro kwestionowany wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r. sygn. akt III Ko – 301/08/o nie zawierał rozstrzygnięcia o oddaleniu żądań wnioskodawcy E. W. (1) ponad przyznaną kwotę 25.000,- złotych.

Wyrokiem z dnia 25 maja 2021r. sygn. akt III Ko – 607/20 Sąd Okręgowy we Wrocławiu, na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (wówczas: Dz. U. z 2020r. poz. 1820 z późniejszymi zmianami), orzekł następująco:

I.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy E. W. (1) kwotę:

⚫

tytułem zadośćuczynienia – dalszą kwotę 31.437,97 złotych wraz z odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku;

⚫

tytułem odszkodowania – kwotę 23.681,65 złotych, wraz z odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku;

II.  oddalił dalej idące żądanie wnioskodawcy oddalił;

III.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz r.pr. P. D. kwotę 147,60 złotych tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonego wnioskodawcy z urzędu;

IV.  kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.

Wnioskodawcy E. W. (1) wypłacono wskazaną łączną dodatkową kwotę 55.119,62 złotych na podstawie później uchylonego wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 25 maja 2021r. sygn. akt III Ko – 607/20, której pomimo późniejszego wezwania, nie zwrócił.

Po rozpoznaniu apelacji wniesionej przez pełnomocnika z urzędu wnioskodawcy E. W. (1), r.pr. P. D., wyrokiem z dnia 9 września 2021r. sygn. akt II AKa – 284/21 Sąd Apelacyjny we Wrocławiu utrzymał w mocy zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 25 maja 2021r. sygn. akt III Ko – 607/20, a także zasądził od Skarbu Państwa na rzecz r.pr. P. D. kwotę 295,20 złotych, w tym należny podatek od towarów i usług, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej E. W. (1) w postępowaniu odwoławczym, zaś wydatkami postępowania odwoławczego obciążył Skarb Państwa.

Kasację od wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 9 września 2021r. sygn. akt II AKa – 284/21 wniósł pełnomocnik z wyboru wnioskodawcy E. W. (1), r.pr. P. D., zaskarżając go w całości oraz orzeczeniu temu zarzucając:

1)  rażącą obrazę prawa materialnego, która mogła mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj. art. 3581 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie oraz art. 363 § 3 k.c. poprzez jego niezastosowanie i dokonanie waloryzacji zasądzonego na rzecz wnioskodawcy odszkodowania wyrokiem z dnia 22 czerwca 2009r. w wysokości 25.000 złotych przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji w postaci średniego miesięcznego wynagrodzenia za pracę zamiast poprzez zastosowanie wskaźnika wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (tzw. wskaźnika inflacji) celem ustalenia równowartości tej kwoty na dzień orzekania w niniejszej sprawie, co doprowadziło do błędnego oszacowania tej kwoty i pomniejszenie ustalonego przez Sąd należnego wnioskodawcy zadośćuczynienia o kwotę 45.452,48 złotych zamiast o kwotę 30.224,81 złotych;

2)  art. 457 § 3 k.p.k. oraz art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. i art. 424 k.p.k. poprzez niewskazanie, z jakich konkretnie przyczyn Sąd II instancji uznał za niezasadne zarzuty apelacji odnoszące się do:

⚫

niedopuszczalności waloryzacji roszczeń o charakterze odszkodowawczym poprzez zastosowanie współczynnika waloryzacji w postaci średniego miesięcznego wynagrodzenia za pracę w odniesieniu do odszkodowania zasądzonego przez Sąd w 2009r.,

⚫

zasadności zastosowania wskaźnika wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych dla prawidłowego obliczenia równowartości kwoty 25.000 złotych zasądzonej w 2009r. w 2021r.,

⚫

nieprawidłowości przyjmowania przez Sąd i instancji dla ustalenia wysokości utraconych zarobków przez wnioskodawcę średnich zarobków w 1982r.;

3)  rażącą obrazę przepisów postępowania art. 322 k.p.c. w zw. z art. 558 k.p.k. w zw. z art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 23 lutego 1991r. ustawy lutowej oraz art. 410 k.p.k. oraz art. 7 k.p.k. poprzez ustalenie wysokości należnego wnioskodawcy odszkodowania za utracone zarobki w odniesieniu do średniej płacy z 1982r., zamiast w stosunku do średniej płacy z 1981r., tj. pomięcie okoliczności wystąpienia 100% inflacji, co skutkowało zmianą zarobków pracowników, a nie dotyczyło internowanego wnioskodawcy i co miało istny wpływ na treść wyroku, bowiem doprowadziło do nieprawidłowego ustalenia wysokości należnego wnioskodawcy odszkodowania i zaniżenie o kwotę 6.209,89 złotych;

4)  rażącą obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 8 ust. 1 ustawy lutowej w zw. z art. 322 k.p.c. poprzez błędną wykładnię i w konsekwencji pominięcie podczas ustalania rozmiaru poniesionej przez wnioskodawcę szkody kwestii bezpośredniego skutku wydania i wykonania decyzji o internowaniu w postaci niedokonania wobec wnioskodawcy waloryzacji jego wynagrodzenia w roku 1982 podczas gdy z powodu inflacji wynoszącej w tym roku 100,8% pozostałym członkom społeczeństwa podniesiono płace;

5)  rażącą obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 8 ust. 1 ustawy lutowej w zw. art. 445 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, a w konsekwencji niewłaściwe określenie wysokości odpowiedniego zadośćuczynienia, bowiem z pominięciem krzywdy, jakiej doznał wnioskodawca z powodu utraty możliwości wykonywania wybranego i wyuczonego zawodu dziennikarza, co było następstwem wydania i wykonania decyzji o internowaniu.

Po rozpoznaniu kasacji pełnomocnika z wyboru wnioskodawcy E. W. (1), r.pr. P. D., wyrokiem z dnia 1 czerwca 2023r. sygn. akt I KK – 169/22 Sąd Najwyższy, na mocy art. 439 § 1 pkt 8 k.p.k. uchylił zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 9 września 2021r. sygn. akt II AKa – 284/21 oraz utrzymany nim w mocy wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 25 maja 2021r., sygn. akt III Ko – 607/20 i umorzył postępowanie w sprawie. Jednocześnie kosztami postępowania w sprawie obciążył Skarb Państwa i zarządził zwrot wnioskodawcy E. W. (1) opłaty wniesionej od kasacji w wysokości 750,- złotych.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy stwierdził, że w sprawie zaistniała bezwzględna przyczyna odwoławcza z art. 439 § 1 pkt 8 k.p.k. w postaci powagi rzeczy osądzonej ( res iudicata), z powodu której nie powinno dojść do wydania orzeczenia pomimo tego, że postępowanie w tej samej sprawie co do tego samego wnioskodawcy zostało już prawomocnie zakończone. Tymczasem Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyrokiem z dnia 22 czerwca 2009r., sygn. akt III Ko – 301/08, zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy E. W. (1) kwotę 25.000 złotych tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy lutowej.

Sąd Najwyższy przypominał, że zgodnie z ówczesnym brzmieniem art. 8 ust. 1a ustawy odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z orzeczeń albo decyzji, w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981r. w Polsce stanu wojennego, nie mogły łącznie przekroczyć kwoty 25.000 złotych. Powyższy przepis utracił moc w konsekwencji uznania go za niezgodny z Konstytucją RP wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 marca 2011r., sygn. akt P 21/09 (OTK-A 2011, Nr 2, poz. 7). Trybunał Konstytucyjny określając skutki wyroku o sygn. P 21/09 wskazał, że w sprawach już rozstrzygniętych na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy lutowej istnieje możliwość wznowienia postępowania – pod warunkiem, że przy rozstrzyganiu tych spraw zastosowanie znalazły art. 8 ust. 1a i art. 8 ust. 1d ustawy lutowej. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego dotyczy to sytuacji, w których:

1)  żądania wniosków oraz poniesiona szkoda i krzywda przekraczały przewidziane w ustawie 25.000 złotych;

2)  sąd nie przyznał odszkodowania lub zadośćuczynienia w oparciu o wcześniejsze jego uzyskanie na podstawie innego tytułu wymienionego w ustawie (pkt 7.3 uzasadnienia wyroku TK w sprawie P 21/09).

Skoro bowiem Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją art. 8 ust. 1a ustawy lutowej, a zatem przepisu prawnego, na podstawie które został wydany wyrok z 2009r., to Sąd Najwyższy uznał, iż należy wznowić postępowanie przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu w sprawie o sygn. akt III Ko – 301/08 w trybie art. 540 § 2 k.p.k. (podpierając się wyrokiem SN z dnia 26 września 2011r., sygn. akt II KO 51/11). Właśnie w tym ostatnim orzeczeniu o sygn. akt II KO – 51/11 podkreślono, że w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego warunkiem skutecznego wystąpienia z wnioskiem o wznowienie postępowania w trybie art. 540 § 2 k.p.k. w tego rodzaju sprawach jest spełnienie trzech przesłanek:

1)  zapadłe przed wyrokiem Trybunału orzeczenie zostało wydane na podstawie art. 8 ust. 1a ustawy lutowej;

2)  żądanie wniosku przekraczało kwotę 25.000 złotych;

3)  szkoda i krzywda byłyby wyższe niż wskazana kwota 25.000 złotych (por. również wyroki: z dnia 14 listopada 2018r., sygn. akt VII KO 1/18; z dnia 26 kwietnia 2018r., sygn. akt IV KO 10/18).

Sąd Najwyższy uznał, że skoro zatem, sądy obu instancji uznały, że kwota zadośćuczynienia i odszkodowania w tej wysokości nie rekompensuje w pełni szkody i krzywdy poniesionej przez skarżącego, to niewątpliwie nie powinny orzekać co do „ dalszego" odszkodowania i zadośćuczynienia w sprawie. Była to bowiem „ ta sama sprawa", w której rozstrzygnięto o wysokości zadośćuczynienia i odszkodowania, jednak na mocy przepisu, który uznano następnie za niekonstytucyjny. Innymi słowy, w konsekwencji stwierdzenia niekonstytucyjności art. 8 ust. 1a ustawy lutowej nie należy „ uzupełniać" brakującej kwoty, która nie była zasądzona w wyroku opartym o niekonstytucyjny przepis, ale raz jeszcze – po wznowieniu postępowania w trybie art. 540 § 2 k.p.k. – od nowa orzec o całości kwoty zadośćuczynienia i odszkodowania należnego wnioskodawcy.

W tym stanie rzeczy należało uznać, że Sądy obu instancji prowadziły postępowanie „ w tej samej sprawie", która względem wnioskodawcy E. W. (1) zakończyła się prawomocnym wyrokiem sądu. W sprawie występowała zatem negatywna przesłanka procesowa z art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k., a w rezultacie wyroki Sądów I i II instancji obarczone były wadą ze względu na zaistnienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 8 k.p.k. W związku z powyższym wyroki te należało uchylić, a postępowanie w sprawie umorzyć. Dodać należy, że uchylenie orzeczenia ze względu na naruszenie res iudicata może nastąpić także wówczas, gdy oznacza rozstrzygnięcie na niekorzyść wnioskodawcy (zob. art. 439 § 2 k.p.k. a contrario).

Uchylając zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 9 września 2021r. sygn. akt II AKa – 284/21 oraz utrzymany nim w mocy wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 25 maja 2021r., sygn. akt III Ko – 607/20 i umarzając postępowanie w sprawie, Sąd Najwyższy zastrzegł, że rozpoznając ponownie sprawę sądy będą miały jednak na uwadze, że zarówno apelacja jak i kasacja zostały wniesione na korzyść wnioskodawcy, a więc rozstrzygnięcie nie może być mniej korzystne niż dotychczasowe.

Pismem z dnia 28 listopada 2023r. (data wpływu 04 grudnia 2023r.) pełnomocnik z urzędu E. W. (1), r.pr. P. D., wystąpił do Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu o wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r., sygn. akt III Ko 301/08 oraz wniósł o uchylenie w całości wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 22 czerwca 2009r., sygn. akt III Ko 301/08 i ponowne rozpoznanie sprawy.

Wyrokiem z dnia 8 grudnia 2023r. sygn. akt II AKo – 219/23 Sąd Apelacyjny we Wrocławiu:

I.  wznowił postępowanie sądowe w sprawie z wniosku E. W. (1) o zadośćuczynienie i odszkodowanie z tytułu wykonania Decyzji Komendanta (...)MO we W. nr 1060 z dnia 31 grudnia 1981r. o jego internowaniu;

II.  uchylił wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r., sygn. akt III Ko – 301/08/o w części oddalającej żądania wnioskodawcy E. W. (1) ponad zasądzoną kwotę 25.000 złotych i sprawę w tym zakresie przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu;

III.  kosztami postępowania wznowieniowego obciążył Skarb Państwa.

Po wznowieniu postępowania dotyczącego uchylenia wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r., sygn. akt III Ko – 301/08/o w części oddalającej żądania wnioskodawcy E. W. (1) ponad zasądzoną kwotę 25.000,- złotych, wnioskodawca E. W. (1), za pośrednictwem swojego pełnomocnika procesowego, ponowił wniosek z 2021r. o przyznanie odszkodowania w wysokości 265.000,- złotych za szkodę spowodowaną wydaniem decyzji o internowaniu (na co składała się: utrata części wynagrodzenia za okres internowania, całego wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy, zmniejszenie wysokości otrzymywanej emerytury) oraz zadośćuczynienia w wysokości 250.000,- złotych za krzywdę moralną (cierpienia psychiczne i fizyczne), wynikające z tytułu wykonania Decyzji Komendanta (...)MO we W. nr 1060 z dnia 31 grudnia 1981r. o jego internowaniu, których dochodził od Skarbu Państwa na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (obecnie tekst jednolity: Dz.U. z 2024r. poz. 442 z późniejszymi zmianami). Po rozpoznaniu sprawy zapadł kolejny wyrok przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu.

Wyrokiem z dnia 11 marca 2024r.sygn. akt III Ko – 887/23 Sąd Okręgowy we Wrocławiu orzekł następująco :

I.  na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, zasądził od Skarbu Państwa (kasa tut. Sądu) na rzecz wnioskodawcy E. W. (1) ponad kwotę 25.000,- złotych zasądzoną wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r. w sprawie sygn. akt III Ko – 301/08/o kwotę 31.437,97 złotych tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikłą z wydania i wykonania decyzji o jego internowaniu oraz kwotę 23.681,65 złotych tytułem odszkodowania za poniesioną w związku z wydaniem i wykonaniem decyzji o internowaniu szkodą wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty i na poczet tej kwoty zalicza wypłaconą dotychczas kwotę 55.119,62 złotych na podstawie wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r., sygn. akt III Ko – 301/08/o w części zasądzającej, która nie była objęta wznowieniem postępowania;

II.  oddalił dalej idące żądania wnioskodawcy;

III.  zasądził od Skarbu Państwa (kasa tut. Sądu) na rzecz E. W. (1) 240,- złotych bez VAT tytułem poniesionych kosztów zastępstwa procesowego w sprawie;

IV.  kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.

Powyższy wyrok zaskarżył pełnomocnik z urzędu E. W. (1), r.pr. P. D. , w części oddalającej żądanie wnioskodawcy (punkt II wyroku). Powołując się na przepisy art. 438 pkt 1 a k.p.k. oraz art. 438 pkt 3 k.p.k. zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

I.  błąd w ustalaniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia przez Sąd, poprzez ustalenie czterech zamiast pięciu miesięcy pozostawania przez wnioskodawcę bez pracy;

II.  obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

1)  art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991r. (Dz. U. nr 34, poz. 149 z późn. zm.) o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa (dalej „ustawa lutowa") w zw. z art. 358 ¹ § 1 i § 3 kodeksu cywilnego poprzez waloryzację zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wypłaconą wnioskodawcy na podstawie orzeczenia z dnia 22 czerwca 2009r. w wysokości 25.000 złotych, poprzez przyjęcie jako wskaźnika waloryzacji średniego wynagrodzenia w gospodarce w roku 2009r. oraz w I kwartale 2021r.;

2)  art. 322 k.p.c. w zw. z art. 558 k.p.k. w zw. z art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (t.j. Dz. U. 2021r. poz. 1693) oraz art. 410 k.p.k. oraz art. 7 k.p.k. poprzez ustalenie wysokości należnego wnioskodawcy odszkodowania za utracone zarobki w odniesieniu do średniej płacy z roku 1982 zamiast w stosunku do średniej płacy z roku 1981r. tj. pomięcie okoliczności wystąpienia 100% inflacji w 1982r., co skutkowało zmianą zarobków pracowników, a z racji internowania nie dotyczyło internowanego wnioskodawcy i co miało istotny wpływ na treść wyroku, bowiem doprowadziło do nieprawidłowego ustalenia wysokości należnego wnioskodawcy odszkodowania;

3)  art. 8 ust. 1 ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego w zw. z art. 322 k.p.c. poprzez błędną wykładnię i w konsekwencji pominięcie podczas ustalania rozmiaru poniesionej przez wnioskodawcę szkody kwestii bezpośredniego skutku wydania i wykonania decyzji o internowaniu w postaci niedokonania wobec wnioskodawcy waloryzacji jego wynagrodzenia w roku 1982 podczas gdy z powodu inflacji wynoszącej w tym roku 100,8% pozostałym członkom społeczeństwa podniesiono płace;

4)  art. 363 § 2 k.c. w zw. z art. 316 k.p.c. poprzez przyjęcie jako podstawy obliczania należnego wnioskodawcy zadośćuczynienia średniego miesięcznego wynagrodzenia w I kwartale 2021r. zamiast średniego miesięcznego wynagrodzenia w dacie orzekania, tj. I kwartale 2024r.;

5)  art. 8 ust. 1 ustawy lutowej w zw. z art. 361 § 2 k.c. w zw. z art. 481 § 1 k.c. poprzez pominięcie przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia w części nieustalonej w 2009r. odsetek za opóźnienie ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, jako elementu szkody poniesionej w tym zakresie przez wnioskodawcę, która powinna być zrekompensowana przy przyjęciu koncepcji jedności zadośćuczynienia przysługującego wnioskodawcy;

6)  art. 8 ust. 1 ustawy lutowej zw. z art. 445 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 448 k.c. przez ich błędną wykładnię i zasądzenie niewspółmiernie niskiej - w stosunku do rozmiaru krzywdy doznanej przez wnioskodawcę – kwoty zadośćuczynienia, podczas gdy całokształt okoliczności sprawy, okoliczności internowania, obiektywnie długotrwały okres izolacji, warunki odbywania internowania zakładzie, załamanie planów zawodowych wnioskodawcy, który nie mógł po zakończenia internowania wrócić do zawodu dziennikarza – przemawiają za zasądzeniem dalszej kwoty zadośćuczynienia.

Podnosząc powyższe zarzuty, pełnomocnik z urzędu E. W. (1), r.pr. P. D., wniósł o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie żądań wniosku;

2)  zasądzenie rzecz pełnomocnika z urzędu kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

I. Apelacja wniesiona przez r.pr. P. D., jako pełnomocnika z urzędu wnioskodawcy E. W. (1), nie zasługiwała na uwzględnienie, gdyż wbrew stanowisku wnioskodawcy i jego pełnomocnika, Sąd Okręgowy we Wrocławiu w sposób obiektywny, rzeczowy w i konsekwencji sprawiedliwy, ocenił podstawy złożonych żądań. Co więcej, Sąd Okręgowy we Wrocławiu swoje orzeczenie wydał w realiach, określonych następującymi prawnymi i faktycznymi okolicznościami:

1)  wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2023r. sygn. akt I KK – 169/22 Sąd Najwyższy, wydanym w wyniku rozpoznania kasacji pełnomocnika z urzędu wnioskodawcy E. W. (1), r.pr. P. D., na mocy art. 439 § 1 pkt 8 k.p.k., uchylono wyłącznie zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 9 września 2021r. sygn. akt II AKa – 284/21 oraz utrzymany nim w mocy wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 25 maja 2021r., sygn. akt III Ko – 607/20 i umorzono postępowanie w sprawie. Wyrok Sądu Najwyższego jednak nie uchylił i nie podważył (bo nie było ku temu prawnych podstaw) wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r. sygn. akt III Ko – 301/08/o, w części zasądzającej od Skarbu Państwa na rzecz E. W. (1) kwotę 25.000,- złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, obciążając Skarb Państwa kosztami postępowania;

2)  wyrokiem z dnia 8 grudnia 2023r. sygn. akt II AKo – 219/23 Sąd Apelacyjny we Wrocławiu wznowił postępowanie sądowe w sprawie z wniosku E. W. (1) o zadośćuczynienie i odszkodowanie z tytułu wykonania Decyzji Komendanta (...)MO we W. nr 1060 z dnia 31 grudnia 1981r. o jego internowaniu i uchylił wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r., sygn. akt III Ko – 301/08/o, lecz wyłącznie w części oddalającej żądania wnioskodawcy E. W. (1) ponad zasądzoną kwotę 25.000,- złotych i sprawę w tym zakresie przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu.

Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 8 grudnia 2023r. sygn. akt II AKo – 219/23 jednak nie uchylił i nie podważył (bo nie było ku temu prawnych podstaw) wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r. sygn. akt III Ko – 301/08/o, w części zasądzającej od Skarbu Państwa na rzecz E. W. (1) kwotę 25.000,- złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, obciążając Skarb Państwa kosztami postępowania;

3)  zasądzona od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy E. W. (1) kwota 25.000,- złotych wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r. sygn. akt III Ko – 301/08/o, została wypłacona, wnioskodawca nie zwracał jej i weszła do majątku wnioskodawcy E. W. (1) ;

4)  mimo uchylenia przez Sąd Najwyższy w wyniku uwzględnienia kasacji wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 9 września 2021r. sygn. akt II AKa – 284/21 oraz utrzymanego nim w mocy wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 25 maja 2021r., sygn. akt III Ko – 607/20, zasądzona w tym ostatnim wyroku od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy E. W. (1) kwota łączna 55.119,62 złotych, na którą składały się należności:

⚫

tytułem zadośćuczynienia – dalsza kwota 31.437,97 złotych;

⚫

tytułem odszkodowania – kwota 23.681,65 złotych;

została wypłacona, wnioskodawca nie zwracał jej i weszła do majątku wnioskodawcy E. W. (1) ;

5)  zaskarżonym wyrokiem z dnia 11 marca 2024r. sygn. akt III Ko – 887/23 Sąd Okręgowy we Wrocławiu, zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy E. W. (1) ponad kwotę 25.000,- złotych zasądzoną wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r. w sprawie sygn. akt III Ko – 301/08/o kwotę 31.437,97 złotych tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikłą z wydania i wykonania decyzji o jego internowaniu oraz kwotę 23.681,65 złotych tytułem odszkodowania za poniesioną w związku z wydaniem i wykonaniem decyzji o internowaniu szkodą wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty i na poczet tej kwoty zalicza wypłaconą dotychczas kwotę 55.119,62 złotych na podstawie wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r., sygn. akt III Ko – 301/08/o w części zasądzającej, która nie była objęta wznowieniem postępowania, jak również oddalił dalej idące żądania wnioskodawcy.

Oznaczało to uznanie przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu w zaskarżonym wyroku, że całość roszczeń wnioskodawcy E. W. (1) o zadośćuczynienie i odszkodowanie z tytułu wykonania Decyzji Komendanta (...)MO we W. nr 1060 z dnia 31 grudnia 1981r. o jego internowaniu, których dochodził od Skarbu Państwa na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (obecnie tekst jednolity: Dz.U. z 2024r. poz. 442 z późniejszymi zmianami), została zrekompensowana odszkodowaniem i zadośćuczynieniem przyznanymi wyrokami Sądu Okręgowego we Wrocławiu:

⚫

prawomocnym wyrokiem z dnia 22 czerwca 2009r. sygn. akt III Ko – 301/08/o, w części zasądzającej od Skarbu Państwa na rzecz E. W. (1) kwotę 25.000,- złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, która to kwota została wypłacona wnioskodawcy i weszła do jego majątku;

⚫

uchylonym w wyniku kasacji wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 25 maja 2021r., sygn. akt III Ko – 607/20, zasądzającym od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy E. W. (1) kwotę łączną 55.119,62 złotych (na którą składały się należności: tytułem zadośćuczynienia – dalsza kwota 31.437,97 złotych oraz tytułem odszkodowania – kwota 23.681,65 złotych), która to kwota została wypłacona wnioskodawcy i weszła do jego majątku.

Respektując stanowisko prawne wyrażone przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 czerwca 2023r. sygn. akt I KK – 169/22 Sąd Najwyższy, którym po rozpoznaniu kasacji pełnomocnika z wyboru wnioskodawcy E. W. (1), r.pr. P. D., na mocy art. 439 § 1 pkt 8 k.p.k. uchylono zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 9 września 2021r. sygn. akt II AKa – 284/21 oraz utrzymany nim w mocy wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 25 maja 2021r., sygn. akt III Ko – 607/20 i umorzono postępowanie w sprawie, należało ocenić przyznane dotychczas i wypłacone wnioskodawcy kwoty oraz potraktować je jako łącznie przyznane i wypłacone należności z tytułu odszkodowania i zadośćuczynienia. Trzeba było przy tym zastosować zbieżne kryteria oceny tego przyznanego „ na raty”, lecz ostatecznie łącznie, odszkodowania i zadośćuczynienia z tytułu wykonania Decyzji Komendanta (...)MO we W. nr 1060 z dnia 31 grudnia 1981r. o jego internowaniu, których dochodził od Skarbu Państwa na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (obecnie tekst jednolity: Dz.U. z 2024r. poz. 442 z późniejszymi zmianami), tak aby obiektywnie ocenić, czy miał rację Sąd I instancji uznając, że rekompensuje wnioskodawcy całość szkody i krzywdy.

II. Aby zastosować właśnie takie zbieżne i obiektywne kryteria oceny przyznanego „ na raty”, lecz ostatecznie łącznie, odszkodowania i zadośćuczynienia z tytułu wykonania Decyzji Komendanta (...)MO we W. nr 1060 z dnia 31 grudnia 1981r. o jego internowaniu, których dochodził od Skarbu Państwa na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (obecnie tekst jednolity: Dz.U. z 2024r. poz. 442 z późniejszymi zmianami), należało właśnie ustalić wysokość owego łącznie przyznanego odszkodowania i zadośćuczynienia.

Najprostszym i najskuteczniejszym w tym zakresie zabiegiem było porównanie kwot zasądzonych i wypłaconych wnioskodawcy E. W. (1) w 2009r. oraz w 2021r., w oparciu o takie same wskaźniki, do obecnych warunków i realiów. Takim obiektywnym wskaźnikiem niewątpliwie było przeciętne wynagrodzenie podawane w komunikatach Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (obecnie tekst jednolity: Dz. U. z 2023r. poz. 1251 z późniejszymi zmianami). Taki wskaźnik wysokości przeciętego miesięcznego wynagrodzenia z okresu orzekania (w tym wypadku z pierwszego kwartału 2024r.) należało odnieść do tych samych wskaźników wysokości przeciętego miesięcznego wynagrodzenia z lat 2009 i 2021, aby ustalić jaką wielokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyznano i wypłacono wnioskodawcy E. W. (1) w latach 2009 i 2021. Następnie pozwalało to ustalić jaką to dawało łącznie wysokość przyznanego odszkodowania i zadośćuczynienia według wskaźników z pierwszego kwartału 2024r. i dopiero wówczas obiektywnie ocenić, czy miał rację Sąd I instancji uznając, że przyznane i wypłacone E. W. (1) w latach 2009 i 2021 odszkodowanie i zadośćuczynienie rekompensuje wnioskodawcy całość poniesionej szkody i doznanej krzywdy.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w 2009r.

Na datę wydania prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r. sygn. akt III Ko – 301/08/o, w części zasądzającej od Skarbu Państwa na rzecz E. W. (1) kwotę 25.000,- złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, która to kwota została wypłacona wnioskodawcy i weszła do jego majątku, przeciętne miesięczne wynagrodzenie w drugim kwartale 2009r. wyniosło 3.081,48 złotych. Wynikało o z Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 sierpnia 2009r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2009r. (M.P. z 2009r. Nr 52, poz. 747).

Oznaczało to, że przyznana prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r. sygn. akt III Ko – 301/08/o, w części zasądzającej od Skarbu Państwa na rzecz E. W. (1) kwota 25.000,- złotych, która to kwota została wypłacona wnioskodawcy i weszła do jego majątku, była ponad 8,11-krotnością przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2009r. (25.000, złotych podzielić na 3.081,48 złotych = 8,11).

Jeżeli porównać 8,11-krotnością przeciętnego wynagrodzenia przyznanego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r. sygn. akt III Ko – 301/08/o, w części zasądzającej od Skarbu Państwa na rzecz E. W. (1) kwota 25.000,- złotych, która to kwota została wypłacona wnioskodawcy i weszła do jego majątku, do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2024r., to daje obecną i obiektywną wartość tego, ile wynosiłaby ta część zadośćuczynienia w dzisiejszych realiach. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w pierwszym kwartale 2024r. wyniosło 8.147,38 złotych. Wynikało o z Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 13 maja 2024r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2024r. (M.P. z 2024r., poz. 358).

Pomnożenie wartości 8,11-krotności przeciętnego wynagrodzenia z jego wartością w pierwszym kwartale 2024r., czyli przez kwotę 8.147,38 złotych, dawało łącznie wartość 66.075,25 złotych (8,11 x 8.147,38 złotych = 66.075,25 złotych). Oznacza to, że przyznana prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r. sygn. akt III Ko – 301/08/o, w części zasądzającej od Skarbu Państwa na rzecz E. W. (1) kwota 25.000,- złotych, która to kwota została wypłacona wnioskodawcy i weszła do jego majątku, policzona w zaskarżonym wyroku na poczet zadośćuczynienia, według wysokości przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2024r. odpowiadała kwocie 66.075,25 złotych.

Odszkodowanie przyznane i wypłacone wnioskodawcy w 2021r.

Należy się w pełni zgodzić z zasadami ustalenia wysokości odszkodowania przez Sąd I instancji, który przyjął, że wnioskodawca E. W. (1) był pozbawiony wolności (zatrzymany i internowany) w okresie od dnia 30 grudnia 1981r. do dnia 23 lipca 1982r. W samym Ośrodku (...) w Zakładzie Karnym w G. przebywał od dnia 9 stycznia 1982r. (206 dni).

Z zeznań wnioskodawcy i przedłożonych dokumentów (umowy o pracę, świadectwa pracy) wynikało, że bezpośrednio przed zatrzymaniem i internowaniem zarabiał 4.500 złotych (płaca zasadnicza) oraz otrzymywał dodatkowe wynagrodzenie tzw. „wierszówkę” w średniej miesięcznej kwocie 2.000 złotych. Sąd I instancji słusznie jednak nie podzielił jednak stanowiska wnioskodawcy w zakresie przyjęcia tych nominalnych kwot jako podstawy ustalania odszkodowania.

Odszkodowanie, w przeciwieństwie do zadośćuczynienia, dotyczy bowiem wymiernej straty, rozumianej jako uszczerbek w dobrach i interesach o wartości majątkowej, dający się wyrazić w pieniądzu. Brak było podstaw do przeliczenia odszkodowania w kwotach nominalnie z 1982r. (zgodnie z wnioskiem E. W. (1)), natomiast trafnie Sąd I instancji przeliczył wysokość szkody powstałej nominalnie (w okresie internowania wnioskodawcy i pozostawania bez pracy, w relacjach do średniego miesięcznego wynagrodzenia) na obecne kwoty przy zastosowaniu wskazanego niżej mechanizmu. W ten sposób kwota odszkodowania została zrelatywizowana do warunków ekonomicznych i siły nabywczej pieniądza w czasie wyrokowania w 2021r. i wypłaty całości należnych kwot. W konsekwencji takiego sposobu ustalania odszkodowania możliwa jest rzeczywista rekompensata szkody wnioskodawcy.

W celu przeniesienia ustalonych danych dotyczących wysokości składników wynagrodzenia wnioskodawcy na obecne wynagrodzenia, Sąd ustalił stosunek płacy (średniego wynagrodzenia wnioskodawcy) do przeciętnej płacy w gospodarce narodowej za 1982r. Przeciętna miesięczna płaca w gospodarce narodowej za 1982r. wynosiła 11.631,- złotych (dane GUS). Średnia miesięczne wynagrodzenie wnioskodawcy stanowiło więc 55,88 % przeciętnej płacy w gospodarce narodowej (co wynika z podzielania kwoty 6.500,- złotych przez wartość 11.631,- złotych), natomiast sama tzw. wierszówka w wysokości 2.000,- złotych stanowiła 17,20% przeciętnej płacy w gospodarce narodowej za 1982r.

W okresie odpowiadającym przyznaniu i wypłaceniu odszkodowania wnioskodawcy E. W. (1) w przeniesieniu na drugi kwartał 2021r. jego wynagrodzenie wynosiłoby 3.174,58 złotych. Kwota ta została wyliczona poprzez pomnożenie przeciętnej płacy w gospodarce narodowej za pierwszy kwartał 2021r. (5.681,56 złotych - Komunikat Prezesa GUS z dnia z dnia 12 maja 2021r., M.P. z 2021r. poz. 291) przez 55,88 % (stosunek wynagrodzenia wnioskodawcy do przeciętnego wynagrodzenia za ostatni ogłoszony wskaźnik I kwartału 2021r.

Natomiast tzw. wierszówka wyniosłaby 977,23 złotych (17,2 % z 5.681,56 złotych), a zatem wyliczenie wysokości utraconego wynagrodzenia z tytułu tzw. wierszówki za cały okres jej niewypłacania, tj. do dnia 30.11.1981r. polegało na ustaleniu iloczynu przeliczonego wynagrodzenia z tytułu tzw. „wierszówki” (według danych z pierwszego kwartału 2021r.) wynagrodzenia, a zatem 977,23 złotych i wskazanego okresu zatrudnienia do 30.11.1982r., czyli 11 miesięcy (11 x 977,23 złotych = 10.749,53 zł.

Utracone wynagrodzenie za okres pozostawania bez zatrudnienia, czyli od listopada 1982r. do kwietnia 1983r. wyliczono poprzez przemnożenie tego okresu (4 miesiące) przez przeliczono do czasu orzekania wynagrodzenia zasadnicze i wierszówkę ( (...),58 = 12698,32 złotych; a także 4 x 977,23 złotych = 3.908,92 złotych), co dawało łącznie wartość 23.447,85 złotych.

Koszty dojazdów żony wnioskodawcy do miejsca jego odosobnienia, jak to zaakceptował Sąd I instancji, stanowiły natomiast iloczyn podróży odbytych z W. do G. i powrotnych przez cenę biletu ustaloną na czas wyrokowania. Z poczynionych ustaleń wynika, że odwiedzin takich było co najmniej siedem, a koszt biletu wynosił 16,70 złotych (16,70 złotych x 14 przejazdów w obie strony), co dawało łącznie wartość 233,80 złotych.

Według takiej metodologii wyliczono w 2021r. odszkodowanie należne wnioskodawcy E. W. (1) na kwotę 23.681,65 złotych.

Sąd I instancji słusznie uznał, że nie było zasadne domaganie się uwzględnienia w wysokości szkody doznanej przez wnioskodawcę E. W. (1) rekompensaty za zmniejszenie wysokości otrzymywanej emerytury, jak również poniesione przez rodziców wnioskodawcy E. W. (1) koszty dojazdu na widzenie z W. do zakładu odosobnienia internowanych w G.. W związku z cytowanym wyżej przepisem 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (obecnie tekst jednolity: Dz.U. z 2024r. poz. 442 z późniejszymi zmianami), osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia, albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981r. w Polsce stanu wojennego przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wykonania orzeczenia albo decyzji. W konsekwencji brak jest podstaw do zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia za inne niewątpliwe przejawy represji, ale bezpośrednio nie związane z wykonywaniem wydanego orzeczenia (podlegającego unieważnieniu w trybie cyt. ustawy lub decyzji o internowaniu). Ewentualne roszczenia związane ze zmniejszeniem wysokości otrzymywanej emerytury, jak również poniesione przez rodziców wnioskodawcy E. W. (1) koszty dojazdu na widzenie z W. do zakładu odosobnienia internowanych w G. nie należą do kosztów związanych z wydaniem i wykonaniem decyzji o internowaniu i nie mogą być rekompensowane w trybie cyt. ustawy;

Tak samo powinny być potraktowane koszty dojazdu żony wnioskodawcy (7-krotnie) na widzenie z W. do zakładu odosobnienia internowanych w G., jednak nie można było zmodyfikować w tym zakresie wysokości szkody ustalonej przez Sąd I instancji, gdyż wyroki były zaskarżane (apelacją i kasacją) wyłącznie na korzyść wnioskodawcy E. W. (1) i niniejszy wyrok nie mógł pogarszać jego sytuacji prawnej, na co zwracał uwagę Sąd Najwyższy uwzględniając kasację pełnomocnika wnioskodawcy.

Nie było także zasadne domaganie się uwzględnienia w wysokości szkody doznanej przez wnioskodawcę E. W. (1) tzw. wierszówek wypłacanych wnioskodawcy obok pensji. Na podstawie materiału dowodowego w postaci: umowy o pracę pomiędzy (...) we W. a E. W. (1) z dnia 1 lipca 1982r., na podstawie której został on zatrudniony w redakcji „Solidarności (...) wraz z zakresem obowiązków (k. 5-6 akt Sądu Okręgowego we Wrocławiu o sygn. III Ko – 301/08/o), świadectwa pracy z dnia 29 listopada 1982r. wydanego przez Komisarycznego Zarządcę Majątku Związków Zawodowych woj. (...) i miasta W. (k. 11 tychże akt) oraz zaświadczenia Skarbnika Zarządu Regionu D. (...) z dnia 14 maja 2009r. (k. 17 tychże akt), całkowicie gołosłowne były twierdzenia wnioskodawcy, że tzw. wierszówka była częścią jego stałego wynagrodzenia. Nie ma na to żadnego śladu we wskazanych dokumentach, a ponadto już od dnia 13 grudnia 1981r. nie było prowadzonej działalności redakcyjnej pozwalającej rozliczyć tzw. wierszówkę. Zarządzeniem Nr 51 Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 1981 r. w sprawie zawieszenia działalności związków zawodowych i niektórych organizacji społecznych na czas obowiązywania stanu wojennego (M. P. Nr 30, poz. 273) zawieszono na czas obowiązywania stanu wojennego działalność wszystkich związków zawodowych i central związkowych a majątek związków zawodowych został oddany w zarząd właściwemu terenowo wojewodzie, czyli Wojewodzie (...), który ustanowił dla tego majątku Komisarycznego Zarządcę Majątku Związków Zawodowych woj. (...) i miasta W..

Mimo tego, nie można było jednak zmodyfikować w tym zakresie wysokości szkody ustalonej przez Sąd I instancji, gdyż wyroki były zaskarżane (apelacją i kasacją) wyłącznie na korzyść wnioskodawcy E. W. (1) i niniejszy wyrok nie mógł pogarszać jego sytuacji prawnej, na co zwracał uwagę Sąd Najwyższy uwzględniając kasację pełnomocnika wnioskodawcy.

Zadośćuczynienie przyznane i wypłacone wnioskodawcy w 2021r.

Należy się w pełni zgodzić z zasadami ustalenia wysokości zadośćuczynienia przez Sąd I instancji, który przyjął, że na zadośćuczynienie należy łącznie policzyć wartości przyznane i wypłacone w 2021r. (czyli 25.000,- złotych) oraz wysokość zadośćuczynienia przyznaną i wyliczoną na kwotę 31.437,97 złotych (tak jak w 2021r.), która w sposób oczywisty miała charakter orientacyjny, a nie mechaniczny, gdyż należało w wysokości zadośćuczynienia uwzględnić także wartość 25.000,- złotych zasądzoną i wypłaconą w 2009r.

Wartość zadośćuczynienia dodana w 2021. wynikała z pomnożenia dwukrotności przeciętnej płacy w gospodarce narodowej za pierwszy kwartał 2021r. (5.681,56 złotych x 2 = 11.363,12 zł) przez okres zatrzymania i internowania, czyli przez 6 pełnych miesięcy i 23 dni lipca 1982r. (6 x 11.363,12 złotych = 68 178,72 złotych, do czego należy dodać 23/30 miesiąca za lipiec 1982r. x 11.363,12 złotych = 8.711,73 złotych, co dawało łącznie 76.890,45 złotych).

Podobnie jak w przypadku ustalenia wysokości odszkodowania konieczne było ustalenie jej realnej wysokości w czasie wyrokowania, a nie w nominalnej wielkości, przyznanej wskazanym wyrokiem z 2009r. Zgodnie z Komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 sierpnia 2009 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2009 r. (M.P. z 2009 r. Nr 52, poz. 747) przeciętne wynagrodzenie w czerwcu 2009r., a zatem w czasie wydania wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu w sprawie o sygn. akt III Ko – 301/08/0 wynosiło 3.081,48 złotych. Przyznana kwota 25.000,- złotych stanowiła zatem w przybliżeniu 8-krotność przeciętnego wynagrodzenia. Wobec powyższego suma zadośćuczynienia, liczona w ilości średnich wynagrodzeń, którą Sąd zasądziłby w ponownym postępowaniu na rzecz wnioskodawcy E. W. (2) musiała być obniżona o sumę średnich wynagrodzeń zasądzonych na rzecz wnioskodawcy w postępowaniu o sygn. akt III Ko – 301/08/o, czyli o wartość 45.452,48 złotych (8 x 5.681,56 złotych = 45.452,48 złotych). Łączna suma zadośćuczynienia przy uwzględnieniu wykonania wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r. sygn. akt III Ko – 301/08/o stanowi zatem różnicę: 76.890,45 złotych odjąć 45.452,48 złotych = 31.437,97 złotych.

Przyznane zadośćuczynienie (licząc łącznie przyznane w 2009r. i 2021r.) rekompensuje wszelkie dolegliwości i cierpienia psychiczne doznane przez wnioskodawcę E. W. (1), a w szczególności:

1)  nagłość zatrzymania – brak możliwości przygotowania się psychicznego i fizycznego (odzież, środki higieny);

2)  warunki pobytu w areszcie i zakładzie karnym we W. (zimne, nieogrzewane pomieszczenia, warunki sanitarne uwłaczające godności);

3)  brak wiedzy i niepewność, co do dalszego postępowania (obawy przed wywozem do ZSRR, dolegliwości wobec członków rodzin);

4)  stosunkowo długi okres internowania (łącznie niemal 7 miesięcy, dokładnie 206 dni);

5)  niepewność co do czasu trwania internowania (co wzmagało poczucie strachu i izolacji);

6)  cierpienia moralne i fizyczne, a wynikające z: ograniczenia kontaktów z rodziną i kontaktów towarzyskich, ograniczenia swobody poruszania, kontroli korespondencji, braku prywatności, a także poczucia niezasłużonej krzywdy.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w 2021r.

Na datę wydania wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 25 maja 2021r., sygn. akt III Ko – 607/20, uchylonego następnie w postępowaniu kasacyjnym, którym zasądzono w tym ostatnim wyroku od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy E. W. (1) kwota łączna 55.119,62 złotych, na którą składały się należności:

⚫⚫

⚫

tytułem zadośćuczynienia – dalsza kwota 31.437,97 złotych;

⚫

tytułem odszkodowania – kwota 23.681,65 złotych;

a która to kwota została wypłacona, wnioskodawca nie zwracał jej i weszła do majątku wnioskodawcy E. W. (1), przeciętne miesięczne wynagrodzenie w pierwszym kwartale 2021r. wyniosło 5.681,56 złotych. Wynikało o z Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 12 maja 2021r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2021r. (M.P. z 2021r. poz. 440).

Oznaczało to, że przyznana wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 25 maja 2021r., sygn. akt III Ko – 607/20, uchylonym następnie w postępowaniu kasacyjnym, kwota łączna 55.119,62 złotych, na którą składały się należności:

⚫

tytułem zadośćuczynienia – dalsza kwota 31.437,97 złotych;

⚫

tytułem odszkodowania – kwota 23.681,65 złotych;

która to kwota została wypłacona wnioskodawcy i weszła do jego majątku, odpowiadała następującym wielkościom przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2021r.:

⚫

policzona na zadośćuczynienie – dalsza kwota 31.437,97 złotych, odpowiadała 5,53-krotności przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2021r.;

⚫

policzona na odszkodowanie – kwota 23.681,65 złotych, odpowiadała 4,16-krotności przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2021r.

Jeżeli porównać 5,53-krotność przeciętnego wynagrodzenia przyznanego wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 25 maja 2021r., sygn. akt III Ko – 607/20, uchylonym następnie w postępowaniu kasacyjnym, przyznaną tytułem dalszego zadośćuczynienia od Skarbu Państwa na rzecz E. W. (1) kwota 31.437,97 złotych, która to kwota została wypłacona wnioskodawcy i weszła do jego majątku, do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2024r., to daje obecną i obiektywną wartość tego, ile wynosiłaby ta część zadośćuczynienia w dzisiejszych realiach. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w pierwszym kwartale 2024r. wyniosło 8.147,38 złotych. Wynikało o z Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 13 maja 2024r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2024r. (M.P. z 2024r., poz. 358).

Pomnożenie wartości 5,53-krotności przeciętnego wynagrodzenia z jego wartością w pierwszym kwartale 2024r., czyli przez kwotę 8.147,38 złotych, dawało łącznie wartość 45.055,01 złotych (5,53 x 8.147,38 złotych = 45.055,01 złotych). Oznacza to, że przyznana wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 25 maja 2021r., sygn. akt III Ko – 607/20, uchylonym następnie w postępowaniu kasacyjnym, kwota 31.437,97 złotych, która to kwota została wypłacona wnioskodawcy i weszła do jego majątku, policzona w zaskarżonym wyroku na poczet dalszego zadośćuczynienia, według wysokości przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2024r. odpowiadała kwocie 45.055,01 złotych.

Jeżeli porównać 4,16-krotność przeciętnego wynagrodzenia przyznanego wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r. sygn. akt III Ko – 301/08/o, uchylonego następnie w postępowaniu kasacyjnym, przyznana tytułem odszkodowania od Skarbu Państwa na rzecz E. W. (1) kwota 23.681,65 złotych, która to kwota została wypłacona wnioskodawcy i weszła do jego majątku, do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2024r., to daje obecną i obiektywną wartość tego, ile wynosiłaby ta część zadośćuczynienia w dzisiejszych realiach. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w pierwszym kwartale 2024r. wyniosło 8.147,38 złotych. Wynikało o z Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 13 maja 2024r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2024r. (M.P. z 2024r., poz. 358).

Pomnożenie wartości 4,16-krotności przeciętnego wynagrodzenia z jego wartością w pierwszym kwartale 2024r., czyli przez kwotę 8.147,38 złotych, dawało łącznie wartość 33.893,10 złotych (4,16 x 8.147,38 złotych = 33.893,10 złotych). Oznacza to, że przyznana wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 25 maja 2021r., sygn. akt III Ko – 607/20, uchylonym następnie w postępowaniu kasacyjnym, kwota 23.681,65 złotych, która to kwota została wypłacona wnioskodawcy i weszła do jego majątku, policzona w zaskarżonym wyroku na poczet dalszego zadośćuczynienia, według wysokości przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2024r. odpowiadała kwocie 33.893,10 złotych.

Całościowe przeliczenie zasadzonego dotychczas i wypłaconego wnioskodawcy E. W. (1) zadośćuczynienia i odszkodowania w 2009r. i 2021r., które zostały wypłacone i weszły w skład jego majątku, w przeliczeniu na wskaźniki z 2024r.

Jeżeli zatem podsumuje się zasądzone dotychczas i wypłacone wnioskodawcy E. W. (1) kwoty, przyznane tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania za szkodę i krzywdę, jakich doznał on w wyniku wydania i wykonania decyzji Komendanta (...)MO we W. z dnia 31 grudnia 1981r. nr 1060 o internowaniu go w stanie wojennym wprowadzonym w Polsce w dniu 13 grudnia 1981r., w przeliczeniu na przeciętne miesięczne wynagrodzenie w pierwszym kwartale 2024r. daje to następujące kwoty:

1)  66.075,25 złotych zadośćuczynienia przyznanego w 2009r., wynikającego z przeliczenia zasądzonej i wypłaconej wówczas kwoty 25.000,- złotych, według przedstawionych wyżej zasad;

2)  45.055,01 złotych dalszego zadośćuczynienia przyznanego w 2021r., wynikającego z przeliczenia zasądzonej i wypłaconej wówczas kwoty 31.437,97 złotych, według przedstawionych wyżej zasad;

3)  33.893,10 złotych odszkodowania przyznanego w 2021r., wynikającego z przeliczenia zasądzonej i wypłaconej wówczas kwoty 23.681,65 złotych, według przedstawionych wyżej zasad.

Łącznie dawało to kwoty: 111.130,26 złotych jako całość zadośćuczynienia oraz 33.893,10 złotych jako całość odszkodowania, wynikającego z przeliczenia zasądzonych i wypłaconej wówczas kwot na realia z pierwszego kwartału 2024r., według przedstawionych wyżej zasad.

Taki był zatem wyjściowy punkt rozważań, zgodnie z zaleceniami Sadu Najwyższego do oceny całości zadośćuczynienia oraz całości odszkodowania, należnych wnioskodawcy E. W. (1) kwoty, przyznane tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia za szkodę i krzywdę, jakich doznał on w wyniku wydania i wykonania decyzji Komendanta (...)MO we W. z dnia 31 grudnia 1981r. nr 1060 o internowaniu go w stanie wojennym wprowadzonym w Polsce w dniu 13 grudnia 1981r.

III. Na tle przedstawionych wyżej warunków podstawowych, niezbędnych dla ustalenia prawidłowości przyznania odszkodowania i zadośćuczynienia za szkodę i krzywdę, jakich doznał on w wyniku wydania i wykonania decyzji Komendanta (...)MO we W. z dnia 31 grudnia 1981r. nr 1060 o internowaniu go w stanie wojennym wprowadzonym w Polsce w dniu 13 grudnia 1981r., zasądzone i wypłacone wnioskodawcy E. W. (1) dotychczas roszczenia, które łącznie dawały kwoty: 111.130,26 złotych jako całość zadośćuczynienia oraz 33.893,10 złotych jako całość odszkodowania, co wynikało z przeliczenia zasądzonych i wypłaconej wówczas kwot na realia z pierwszego kwartału 2024r., według przedstawionych wyżej zasad, wydawały się w pełni satysfakcjonujące i sprawiedliwe. Zostały także w sposób analityczny wyliczone i przedstawione przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu w zaskarżonym wyroku, a także prawidłowo uzasadnione w sposób wypełniający wszelkie standardy z art. 424 k.p.k. i pozwalający na kontrolę instancyjną wyroku.

Na tle takich prawidłowych ustaleń faktycznych i argumentacji Sądu I instancji, jako rażąco bezzasadne, wygórowane i życzeniowe, należało ocenić żądania przedstawione przez wnioskodawcę E. W. (1) bezpośrednio i za pośrednictwem swojego pełnomocnika procesowego, który domagał się nie tylko przyznania znacznie wyższych wartości odszkodowania i zadośćuczynienia, lecz także rewaloryzacji roszczeń (także w oparciu o wskaźniki inflacji), nawet już przed laty zasądzonych i wypłaconych, mimo iż weszły one już od dawna do majątku wnioskodawcy i trudno znaleźć racjonalne powody, aby miały być rewaloryzowane, skoro E. W. (1) mógł nimi dowolnie dysponować, a po wezwaniu do zwrotu, skierowanym przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu po wydaniu przez Sąd Najwyższy wyroku kasacyjnego, przyznanych i wypłaconych należności nie zwrócił.

Trzeba jeszcze raz przypomnieć, że po wznowieniu postępowania dotyczącego uchylenia wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r., sygn. akt III Ko – 301/08/o w części oddalającej żądania wnioskodawcy E. W. (1) ponad zasądzoną kwotę 25.000,- złotych, wnioskodawca E. W. (1), za pośrednictwem swojego pełnomocnika procesowego, ponowił wniosek z 2021r. o przyznanie odszkodowania w wysokości 265.000,- złotych za szkodę (na co składała się: utrata części wynagrodzenia za okres internowania, całego wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy, zmniejszenie wysokości otrzymywanej emerytury) oraz zadośćuczynienia w wysokości 250.000,- złotych za krzywdę moralną (cierpienia psychiczne i fizyczne), wynikające z tytułu wykonania Decyzji Komendanta (...)MO we W. nr 1060 z dnia 31 grudnia 1981r. o jego internowaniu, których dochodził od Skarbu Państwa na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (obecnie tekst jednolity: Dz.U. z 2024r. poz. 442 z późniejszymi zmianami).

Warto przeliczyć żądane przez wnioskodawcę E. W. (1) w 2021r. kwoty odszkodowania i zadośćuczynienia na obecne realia, porównując je z wysokością przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w drugim kwartale 2021r., kiedy zapadł wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 25 maja 2021r., sygn. akt III Ko – 607/20, uchylony następnie w postępowaniu kasacyjnym, z wysokością przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2024r., gdyż to daje obecną i obiektywną wartość tego, ile wynosiłyby te roszczenia w dzisiejszych realiach.

Jak wyżej wskazano, przeciętne miesięczne wynagrodzenie w pierwszym kwartale 2021r. wyniosło 5.681,56 złotych. Wynikało o z Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 12 maja 2021r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2021r. (M.P. z 2021r. poz. 440), natomiast przeciętne miesięczne wynagrodzenie w pierwszym kwartale 2024r. wyniosło 8.147,38 złotych. Wynikało o z Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 13 maja 2024r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2024r. (M.P. z 2024r., poz. 358).

Oznacza to, że dochodząc w 2021r. odszkodowania w wysokości 265.000,- złotych za szkodę (na co składała się: utrata części wynagrodzenia za okres internowania, całego wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy, zmniejszenie wysokości otrzymywanej emerytury) oraz zadośćuczynienia w wysokości 250.000,- złotych za krzywdę moralną (cierpienia psychiczne i fizyczne), wynikające z tytułu wykonania Decyzji Komendanta (...)MO we W. nr 1060 z dnia 31 grudnia 1981r. o jego internowaniu, żądania wnioskodawcy E. W. (1) w obecnych realiach wyglądają następująco:

1)  żądanie odszkodowania w wysokości 265.000,- złotych, oznaczało roszczenie o 46,64-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w drugim kwartale 2021r., które wynosiło 5.681,56 złotych (265.000,- złotych podzielić na 5.681,56 złotych = 46,64). Jeśli pomnożyć wartość 46,64-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2024r., które wynosiło 8.147,38 złotych, to roszczenie wnioskodawcy z tytułu odszkodowania odpowiadało wysokości 379.993,80 złotych (46,64 x 8.147,38 złotych = 379.993,80 złotych);

2)  żądanie zadośćuczynienia w wysokości 250.000,- złotych, oznaczało roszczenie o 44-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w drugim kwartale 2021r., które wynosiło 5.681,56 złotych (250.000,- złotych podzielić na 5.681,56 złotych = 44). Jeśli pomnożyć 44-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2024r., które wynosiło 8.147,38 złotych, to roszczenie wnioskodawcy z tytułu odszkodowania odpowiadało wysokości 358.484,72 złotych (44 x 8.147,38 złotych = 358.484,72 złotych).

W obecnych realiach wnioskodawca E. W. (1) domagał się zatem z tytułu internowania w okresie niespełna 7 (siedmiu) miesięcy, czyli od dnia 30 grudnia 1981r. do dnia 23 lipca 1982r., a także innych dolegliwości z tym związanych, kwot odpowiadających w 2024r. odszkodowaniu w wysokości 379.993,80 złotych oraz zadośćuczynieniu w wysokości 358.484,72 złotych. Łącznie dawało to kwotę 738.478,52 złotych.

Takie roszczenia wnioskodawcy E. W. (1) nie są zasadne, zaś dotychczas zasądzone i wypłacone mu przez Skarb Państwa roszczenia z tytułu odszkodowania i zadośćuczynienia w pełni rekompensują szkodę i krzywdę, jakich doznał wynikające z tytułu wykonania Decyzji Komendanta (...)MO we W. nr 1060 z dnia 31 grudnia 1981r. o jego internowaniu, w tym pozbawienia wolności w ramach internowania w okresie niespełna 7 (siedmiu) miesięcy, czyli od dnia 30 grudnia 1981r. do dnia 23 lipca 1982r., jak również wszelkich innych dolegliwości związanych z internowaniem.

IV. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy we Wrocławiu słusznie przypomniał, że na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (obecnie tekst jednolity: Dz.U. z 2024r. poz. 442 z późniejszymi zmianami), osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia, albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981r. w Polsce stanu wojennego przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wykonania orzeczenia albo decyzji. W odniesieniu do decyzji o internowaniu nie jest konieczne udowodnienie prowadzenia działalności nieodległościowej, albowiem z brzmienia przepisu art. 8 ust. 1 ustawy lutowej wynika, że już sama decyzja o internowaniu uprawnia do dochodzenia roszczeń, nawet jeśli osoba pozbawiona w ten sposób wolności nie prowadziła działalności niepodległościowej (por. choćby wyrok SA w Warszawie z dnia 19 czerwca 2018r. II AKa – 136/18, LEX nr 251945). Natomiast niewątpliwie przepis art. 8 ust. 1 cyt. ustawy kategorycznie ogranicza możliwość rozpoznawania w jej trybie roszczeń wynikających ze szkód i krzywd niezwiązanych bezpośrednio np. z decyzją o internowaniu.

Przepis ten stanowi, że osobie poddanej represji (np. w wyniku internowania) od Skarbu Państwa przysługuje odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wydania lub wykonania orzeczenia albo decyzji. W konsekwencji brak jest podstaw do zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia za inne niewątpliwe przejawy represji, ale bezpośrednio nie związane z wykonywaniem wydanego orzeczenia (podlegającego unieważnieniu w trybie cyt. ustawy lub decyzji o internowaniu).

W pełni prawidłowe były także wskazania Sądu I instancji wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że zadośćuczynienie, podobnie jak odszkodowanie, ma charakter cywilnoprawny, a zatem podstaw jego ustalenia należy szukać w uregulowaniach Kodeksu cywilnego. Podstawą ustalenia zadośćuczynienia, wynikającego z art. 8 ust. 1 cyt. ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (obecnie tekst jednolity: Dz.U. z 2024r. poz. 442 z późniejszymi zmianami), były w przypadku wnioskodawcy E. W. (1) także przepisy art. 445 § 2 k.c.(odpowiednio stosowane).

Jak przypomniał Sąd Okręgowy, zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Sądu Najwyższego, zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny. Winno być stosowane proporcjonalnie do doznanej krzywdy oraz uwzględniać wszystkie zachodzące okoliczności. W szczególności winny być wzięte pod uwagę takie okoliczności, jak nasilenie doznanej krzywdy i trwałe następstwa zdarzenia, przy czym nie może ono stanowić zapłaty symbolicznej, lecz również niewspółmiernej (por. wyrok SN z dnia 15 lipca 1977r., IV CR – 266/77, LEX nr 7966).

Funkcja kompensacyjna zadośćuczynienia musi być rozumiana przede wszystkim jako ekwiwalent pieniężny, który ma zatrzeć lub złagodzić poczucie krzywdy, związanej ze skutkami, jakie w środowisku pokrzywdzonego spowodował fakt niesłusznego pozbawienia wolności. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 3 kwietnia 1996r., sygn. akt II KRN – 174/95 (LEX nr 25579) praktyczna niemożność precyzyjnego wyliczenia cierpień i krzywd nie wyklucza wprawdzie powszechnie przyjętych zasad zakreślających granice subiektywnego odczucia krzywdy przez wnioskodawcę, tym nie mniej nie może przerodzić się w dowolność ustalania kwot zadośćuczynienia.

W orzecznictwie podkreśla się, że pojęcie „sumy odpowiedniej” użyte w art. 445 § 1 k.c. ma charakter niedookreślony. Niemniej jednak w judykaturze wskazuje się kryteria, którymi należy się kierować przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. Ma ono mieć przede wszystkim charakter kompensacyjny, wobec czego jego wysokość nie może stanowić zapłaty symbolicznej, lecz musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Jednocześnie wysokość ta nie może być nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy, ale musi być „odpowiednia” w tym znaczeniu, że powinna być – przy uwzględnieniu krzywdy pokrzywdzonego – utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (por. wyrok SN z dnia 22 kwietnia 1985r., II CR – 94/85, LEX nr 8713; a także wyrok SN z dnia 15 lipca 1977r., IV CR 266/77, LEX nr 7966).

Jak słusznie zwracano uwagę w orzecznictwie ustalenie, jaka kwota w konkretnych okolicznościach jest „ odpowiednia", należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego (postanowienie SN z dnia 27 lipca 2005r., sygn. II KK – 54/05, OSNwSK 2005, Nr 1, poz. 1423; postanowienie SN z dnia 5 maja 2005 r., sygn. V KK – 413/04, OSNwSK 2005, poz. 928; wyrok SN z dnia 26 sierpnia 2004r., sygn. WA – 18/04, OSNwSK 2004, Nr 1, poz. 1487; postanowienie SN z dnia 19 października 2010r., sygn. II KK – 196/10, OSNwSK 2010, Nr 1, poz. 1973; wyrok SA we Wrocławiu z dnia 15 lutego 2012r., sygn. II AKa – 8/12, LEX nr 1113050).

A zatem indywidualny charakter zadośćuczynienia przesądza o tym, że ostateczne ustalenie, jaka konkretnie kwota jest „ odpowiednia", z istoty swej należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego. Niewątpliwie jednak każda sprawa o zadośćuczynienie krzywdy ma swój specyficzny, indywidualny charakter, gdyż każdy człowiek inaczej reaguje na krzywdę. O rażącym naruszeniu tych zasad mogłoby świadczyć przyznanie zadośćuczynienia „symbolicznego" bądź też kwoty wygórowanej, prowadzącej do niestosownego wzbogacenia (por. wyrok SA w Krakowie z dnia 9 kwietnia 2008r., sygn. II AKa – 46/08, KZS 2008, Nr 6, poz. 48).

Oceniając zaskarżony wyrok należy stwierdzić, że Sąd Okręgowy we Wrocławiu przeprowadził starannie i cierpliwie wszystkie istotne dowody wnioskowane przez wnioskodawcę i jego pełnomocnika z wyboru, istotne dla rozstrzygnięcia. Podczas postępowania dowodowego Sąd I instancji wyczerpał wszystkie dostępne możliwości dowodowe, respektując przy tym zasady procesowe, w tym zasadę prawdy materialnej (art. 2 § 2 k.p.k.), zasadę bezstronności (art. 4 k.p.k.), a także zasadę swobodnej oceny dowodów (art. 7 k.p.k.). Dokonane w wyroku ustalenia faktyczne wolne są od błędów i uwzględniają całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy (art. 410 k.p.k.). Sąd I instancji staranie ocenił ujawniony materiał dowodowy i słusznie doszedł do przekonania, że przyznane wnioskodawcy E. W. (1), dotychczas zasądzone i wypłacone mu przez Skarb Państwa roszczenia z tytułu odszkodowania i zadośćuczynienia w pełni rekompensują szkodę i krzywdę, jakich doznał wynikające z tytułu wykonania Decyzji Komendanta (...)MO we W. nr 1060 z dnia 31 grudnia 1981r. o jego internowaniu, w tym pozbawienia wolności w ramach internowania w okresie niespełna 7 (siedmiu) miesięcy, czyli od dnia 30 grudnia 1981r. do dnia 23 lipca 1982r., jak również wszelkich innych dolegliwości związanych z internowaniem.

V. Odnosząc się do poszczególnych zarzutów postawionych w apelacji pełnomocnika z urzędu wnioskodawcy E. W. (1), r. pr. P. D., należy uznać je za nieuzasadnione, a niektóre wręcz za nielogiczne i życzeniowe. W szczególności, nie były zasadne zarzuty obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

1) zarzut obrazy art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (obecnie tekst jednolity: Dz.U. z 2024r. poz. 442 z późniejszymi zmianami) w zw. z art. 358 ¹ § 1 i § 3 k.c., przez waloryzację zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wypłaconą wnioskodawcy na podstawie orzeczenia z dnia 22 czerwca 2009r. w wysokości 25.000,- złotych, poprzez przyjęcie jako wskaźnika waloryzacji średniego wynagrodzenia w gospodarce w roku 2009r. oraz w I kwartale 2021r. W tym wypadku, skoro w pełni zostało uwzględnione roszczenie wnioskodawcy E. W. (1) (notabene kierowane w wysokości łącznej 25.000,- złotych, a nie w wysokości wyższej, czyli 45.000,- złotych, jak to odczytał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 1 czerwca 2023r. sygn. akt I KK – 169/22, którym na mocy art. 439 § 1 pkt 8 k.p.k. uchylono zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 9 września 2021r. sygn. akt II AKa – 284/21 oraz utrzymany nim w mocy wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 25 maja 2021r., sygn. akt III Ko – 607/20 i umorzono postępowanie w sprawie), to nie było podstaw do jakiejkolwiek rewaloryzacji roszczeń wnioskodawcy. Jak już wyżej wskazano i omówiono, zasądzone roszczenie zostało w całości wypłacone i weszło do majątku wnioskodawcy E. W. (1) w 2009r., mógł nim dowolnie dysponować, w tym pomnażać je. Nie ma żadnych podstaw, aby je rewaloryzować i byłoby to nielogiczne, niedorzeczne i rażąco niesprawiedliwe. Zasada nominalizmu, o której mowa w art. 358 ¹ k.c. znajduje swoje odstępstwo w art. 358 ¹ § 3 k.c., wprowadzającego zasadę, że w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie. W orzecznictwie tak sądów powszechnych jak i Sądu Najwyższego taki sposób waloryzowania został zaakceptowany, uznając iż oddaje on warunki ekonomiczne i siłę nabywczą pieniądza w czasie orzekania. Jak słusznie stwierdził Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 4 lutego 2019r. sygn. I ACa – 573/18: „ Przepis art. 358 ¹ § 3 k.c. nie wskazuje miernika, według którego ma nastąpić waloryzacja świadczenia, a w konsekwencji kwestia ta całkowicie pozostawiona została uznaniu sędziowskiemu, opartemu na wszechstronnym rozważeniu okoliczności danej sprawy. Ustawodawca pozostawił więc Sądowi wyznaczenie zasad waloryzacji w każdej konkretnej sprawie, wskazując jedynie ogólne i elastyczne ramy klauzul generalnych. Ich zastosowanie winno umożliwić utrzymanie wzajemnych relacji stron, tak jakby nie nastąpiła zmiana siły nabywcza pieniądza” (LEX nr 3125925). Przyjęta przez Sąd Okręgowy i zaakceptowana przez Sąd Apelacyjny zasada waloryzacji uwzględnia istotny upadek siły nabywczej pieniądza, w okresie pomiędzy zdarzeniem powodującym szkodę a okresem w którym świadczenie stało wymagalne (datą orzekania). Przy zastosowanej metodzie ustalania wysokości szkody poczynione ustalenia odnoszące się do jej wysokości są prawidłowe;

2) zarzut obrazy art. 322 k.p.c. w zw. z art. 558 k.p.k. w zw. z art. 8 ust. 3 cyt. ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego oraz art. 410 k.p.k. oraz art. 7 k.p.k. przez ustalenie wysokości należnego wnioskodawcy odszkodowania za utracone zarobki w odniesieniu do średniej płacy z 1982r., zamiast w stosunku do średniej płacy z roku 1981r., tj. pomięcie okoliczności wystąpienia 100% inflacji w 1982r., co miało skutkować zmianą zarobków pracowników, a z racji internowania nie dotyczyło internowanego wnioskodawcy i co miało istotny wpływ na treść wyroku, co – w ocenie pełnomocnika wnioskodawcy – miało doprowadzić do nieprawidłowego ustalenia wysokości należnego wnioskodawcy odszkodowania. Przedstawiony w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu sposób wyliczenia szkody, związany z utraconymi zarobkami wnioskodawcy E. W. (1), zweryfikowany przez Sąd Apelacyjny i omówiony w niniejszym uzasadnieniu, w sposób jasny potwierdza prawidłowość ustalenia wysokości szkody. Skoro w wyniku decyzji i internowaniu wnioskodawca pozostawał bez pracy po zwolnieniu z internowania, po okresie wypowiedzenia od dnia 30 listopada 1982r. do kwietnia 1983r., to nielogiczne i życzeniowe było oczekiwania jego pełnomocnika wyrażone w apelacji, aby do wyliczenia odszkodowania stosować wskaźniki z 1981r., a nie z okresu faktycznego pozostawania bez pracy, czyli z 1982r. Należy przy tym mieć na uwadze, że wnioskodawca E. W. (1) w dniu 23 lipca 1982r. został zwolniony z internowania, a następnie ustanowiony przez Wojewodę (...) Komisaryczny Zarządca Majątku Związków Zawodowych woj. (...) i miasta W. rozwiązał z nim umowę o pracę z 3-miesięcznym okresem wypowiedzenia, bez konieczności świadczenia pracy. Przez okres wypowiedzenia E. W. (1) otrzymywał wynagrodzenie podstawowe. W związku ze zgłoszonym przez wnioskodawcę sprzeciwem, co do okresu wypowiedzenia zarządca komisaryczny przedłużył to wypowiedzenie za porozumieniem stron o jeden miesiąc, tj. do 30 listopada 1982r. Po zakończeniu okresu wypowiedzenia wnioskodawca poszukiwał pracy przez kolejne 4 miesiące i od kwietnia 1983r. rozpoczął pracę w firmie polonijnej;

3) zarzut błędu w ustalaniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia przez Sąd, poprzez ustalenie czterech zamiast pięciu miesięcy pozostawania przez wnioskodawcę bez pracy. Sąd Okręgowy we Wrocławiu prawidłowo ustalił, że wnioskodawca E. W. (1) po zwolnieniu z internowania w dniu 23 lipca 1982r. otrzymał 3-miesięczne wypowiedzenie z pracy od Komisarycznego Zarządcy Majątku Związków Zawodowych woj. (...) i miasta W., bez konieczności świadczenia pracy i przez okres wypowiedzenia otrzymywał wynagrodzenie podstawowe. W związku ze zgłoszonym przez wnioskodawcę sprzeciwem, co do okresu wypowiedzenia zarządca komisaryczny przedłużył to wypowiedzenie za porozumieniem stron o jeden miesiąc, tj. do 30 listopada 1982r. Skoro Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, że po zakończeniu okresu wypowiedzenia, wnioskodawca E. W. (1) podjął pracę od kwietnia 1983r. w firmie polonijnej, to znaczy, że prawidłowe były ustalenia, że pozostawał bez pracy przez 4 miesiące, a nie prze 5 miesięcy;

4) zarzut obrazy art. 8 ust. 1 ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego w zw. z art. 322 k.p.c. przez błędną wykładnię i w konsekwencji pominięcie podczas ustalania rozmiaru poniesionej przez wnioskodawcę szkody kwestii bezpośredniego skutku wydania i wykonania decyzji o internowaniu w postaci niedokonania wobec wnioskodawcy waloryzacji jego wynagrodzenia w 1982r. podczas gdy z powodu inflacji wynoszącej w tym roku 100,8% pozostałym członkom społeczeństwa podniesiono płace. Jak już wyżej wskazano, wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenie podstawowe od zwolnienia z internowania, czyli od dnia 23 lipca 1982r. do ostatniego dnia trwającego okresu wypowiedzenia umowy o pracę, czyli do dnia 30 listopada 1982r. Z tych powodów prawidłowa była ocena wskaźników wynagrodzenia wnioskodawcy z 1982r. Jak już wyżej wskazano i omówiono, zasądzone roszczenie zostało w całości wypłacone i weszło do majątku wnioskodawcy E. W. (1), mógł nim dowolnie dysponować, w tym pomnażać je. Nie ma żadnych podstaw, aby je rewaloryzować i byłoby to nielogiczne, niedorzeczne i rażąco niesprawiedliwe;

5) zarzut obrazy art. 363 § 2 k.c. w zw. z art. 316 k.p.c. poprzez przyjęcie jako podstawy obliczania należnego wnioskodawcy zadośćuczynienia średniego miesięcznego wynagrodzenia w I kwartale 2021r. zamiast średniego miesięcznego wynagrodzenia w dacie orzekania, tj. I kwartale 2024r. W tym wypadku, skoro częściowo zostało uwzględnione roszczenie wnioskodawcy E. W. (1) kierowane w 2021r. (zasądzone uchylonym w wyniku kasacji wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 25 maja 2021r., sygn. akt III Ko – 607/20, zasądzającym od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy E. W. (1) kwotę łączną 55.119,62 złotych, na którą składały się należności: tytułem zadośćuczynienia – dalsza kwota 31.437,97 złotych oraz tytułem odszkodowania – kwota 23.681,65 złotych), a jednocześnie Sąd I instancji słusznie uznał, że rekompensowało ono w całości należne roszczenia wnioskodawcy, to nie było podstaw do jakiejkolwiek rewaloryzacji przyznanych świadczeń według wskaźników z 2024r. Jak już wyżej wskazano i omówiono, zasądzone roszczenia zostały w całości wypłacone i weszły do majątku wnioskodawcy E. W. (1) w 2021r., mógł nim dowolnie dysponować, w tym pomnażać je. Nie ma żadnych podstaw, aby je rewaloryzować i byłoby to nielogiczne, niedorzeczne i rażąco niesprawiedliwe;

6) zarzut obrazy art. 8 ust. 1 ustawy lutowej w zw. z art. 361 § 2 k.c. w zw. z art. 481 § 1 k.c. przez pominięcie przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia w części nieustalonej w 2009r. odsetek za opóźnienie ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, jako elementu szkody poniesionej w tym zakresie przez wnioskodawcę, która powinna być zrekompensowana przy przyjęciu koncepcji jedności zadośćuczynienia przysługującego wnioskodawcy. Nawet przy koncepcji jedności zadośćuczynienia przysługującego wnioskodawcy bezdyskusyjne było to, że wyrokiem z dnia 22 czerwca 2009r. sygn. akt III Ko – 301/08/o Sąd Okręgowy we Wrocławiu, na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (wówczas: Dz. U. z 1991r. Nr 34, poz. 149 z późniejszymi zmianami), zasądził od Skarbu Państwa na rzecz E. W. (1) kwotę 25.000,- złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, obciążając Skarb Państwa kosztami postępowania. Wyrok ten uprawomocnił się z dniem 29 czerwca 2009r., a zasądzoną kwotę wypłacono wnioskodawcy E. W. (1). Nie było żadnych podstaw prawnych i faktycznych do jakiejkolwiek rewaloryzacji roszczeń wnioskodawcy w tym zakresie. Jak już wyżej wskazano i omówiono, zasądzona część zadośćuczynienia została w całości wypłacona i weszła do majątku wnioskodawcy E. W. (1) w 2009r., mógł nią dowolnie dysponować, w tym pomnażać ją. Nie ma żadnych podstaw, aby wartość tę rewaloryzować i byłoby to nielogiczne, niedorzeczne i rażąco niesprawiedliwe. Absolutnie bezdyskusyjne jest to, że prawomocny wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 22 czerwca 2009r. sygn. akt III Ko – 301/08/o zawierał orzeczenie o zasądzeniu ustawowych odsetek od kwoty 25.000,- złotych od dnia uprawomocnienia się wyroku i suma ta została wnioskodawcy wypłacona. Do ustalenia pełnej kwoty należnej z tego tytułu doszło bowiem w dniu wydania tego rozstrzygnięcia. Brak jest podstaw prawnych do przyjęcia, że w takiej sytuacji odsetki (i to za opóźnienie) należne byłyby już od dnia wyrokowania w sprawie III Ko – 301/08/o. Odsetki od sumy pieniężnej stanowiącej odszkodowanie za szkodę związaną z wydaniem orzeczenia, o którym mowa w art. 8 ust.1 ustawy lutowej są wynagrodzeniem za opóźnienie w zapłacie sumy pieniężnej, która jest już wymagana. Sama wymagalność świadczenia powstaje natomiast z chwilą wydania orzeczenia, gdyż dopiero to orzeczenie stanowi dla poszkodowanego uprawnienie do żądania wypłaty zasądzonej na jego rzecz sumy pieniężnej (por. wyrok SA w Krakowie z dnia 6 kwietnia 2016r., sygn. II AKa – 22/16, LEX nr 2034110; postanowienie SN z dnia 29 kwietnia 1991r., sygn. V KRN – 475/90, OSNKW 1991, z. 10-12, poz. 52);

7) zarzut obrazy art. 8 ust. 1 ustawy lutowej zw. z art. 445 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 448 k.c. przez ich błędną wykładnię i zasądzenie niewspółmiernie niskiej – w stosunku do rozmiaru krzywdy doznanej przez wnioskodawcę – kwoty zadośćuczynienia, podczas gdy całokształt okoliczności sprawy, okoliczności internowania, obiektywnie długotrwały okres izolacji, warunki odbywania internowania zakładzie, załamanie planów zawodowych wnioskodawcy, który nie mógł po zakończenia internowania wrócić do zawodu dziennikarza, a które – w ocenie apelującego – przemawiały za zasądzeniem dalszej kwoty zadośćuczynienia. W oparciu o wskazane w niniejszym uzasadnieniu dane, w których odniesiono wartość żądań wnioskodawcy E. W. (1), a następnie wartość przyznanych wnioskodawcy i następnie wypłaconych w latach 2009 i 2021 należności z tytułu odszkodowania i zadośćuczynienia, do obiektywnego wskaźnika przeciętnego wynagrodzenia w latach 2009, 2021 oraz 2024, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (obecnie tekst jednolity: Dz. U. z 2023r. poz. 1251 z późniejszymi zmianami), Sąd Apelacyjny ocenił zasadność roszczeń wnioskodawcy i jego pełnomocnika procesowego w stosunku do przyznanych i wypłaconych kwot. Zasądzone i wypłacone dotychczas należności łącznie odpowiadały według wskaźnika przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2024r. następującym wartościom: kwocie 111.130,26 złotych jako całości zadośćuczynienia oraz kwocie 33.893,10 złotych jako całości odszkodowania, wynikającego z przeliczenia zasądzonych i wypłaconej wówczas kwot na realia z pierwszego kwartału 2024r., według przedstawionych wyżej zasad, w pełni rekompensowały mu szkodę i krzywdę. Dalsze roszczenia wnioskodawcy E. W. (1) nie są zasadne, zaś dotychczas zasądzone i wypłacone mu przez Skarb Państwa roszczenia z tytułu odszkodowania i zadośćuczynienia w pełni rekompensują szkodę i krzywdę, jakich doznał wynikające z tytułu wykonania Decyzji Komendanta (...)MO we W. nr 1060 z dnia 31 grudnia 1981r. o jego internowaniu, w tym pozbawienia wolności w ramach internowania w okresie niespełna 7 (siedmiu) miesięcy, czyli od dnia 30 grudnia 1981r. do dnia 23 lipca 1982r., jak również wszelkich innych dolegliwości związanych z internowaniem. Dalsze roszczenia wnioskodawcy są nieuzasadnione i nienależne, a ich przyznanie byłoby rażąco niesprawiedliwe.

Mając powyższe na uwadze, odrzucono, jako bezzasadne zarzuty i argumentację zawartą w apelacji pełnomocnika z urzędu wnioskodawcy E. W. (1), r. pr. P. D. i zaskarżony wyrok utrzymano w mocy (art. 437 § 1 k.p.k.).

VI. Orzeczenie o kosztach stanowiły przepisy art. 634 k.p.k. w zw. z art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (obecnie tekst jednolity: Dz.U. z 2024r. poz. 442 z późniejszymi zmianami).

Podstawę przyznania od Skarbu Państwa na rzecz r.pr. P. D. wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną z urzędu wnioskodawcy E. W. (1) w postępowaniu odwoławczym; w postępowaniu odwoławczym dawał przepis art. 22 ³ ust. 1 z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2024r. poz. 499). Wysokość wynagrodzenia ustalono w oparciu o § 17 ust. 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 maja 2024r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. z 2024r. poz. 764).

SSA Bogusław Tocicki SSA Andrzej Szliwa SSA Artur Tomaszewski