Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 października 2023 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Andrzej Kot /spr./

Sędziowie: SA Agata Regulska

SO del do SA Łukasz Franckiewicz

Protokolant: Joanna Rowińska

przy udziale Karoliny Rzeczyckiej prokuratora Prokuratury (...)

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2023 r.

sprawy J. K.

oskarżonej z art. 148 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w Świdnicy

z dnia 15 maja 2023 r., sygn. akt III K 120/22

zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że kwalifikacje prawną czynu uzupełnia o przepis art. 4 § 1 k.k. i podwyższa wymierzoną oskarżonej karę pozbawienia wolności do 15 /piętnastu/ lat;

w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. N. (...) Ł.kwotę 1200 zł, w tym należny podatek od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

zwalnia oskarżoną z obowiązku uiszczenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, poniesionymi wydatkami obciążając Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

J. K. została oskarżona o to, że :

w dniu 23 kwietnia 2022 r. w B., woj. (...), działając w zamiarem bezpośrednim zabicia J. M., ugodziła go trzykrotnie nożem kuchennym w długości ostrza 20 cm powodując u niego obrażenia w postaci rany ciętej okolicy skroniowo-potyliczno-ciemieniowej głowy po stronie prawej, rany kłuto- ciętej okolicy powieki dolnej lewego oka oraz rany kłutej klatki piersiowej po stronie lewej drążącej przez całą grubość płata płuca lewego, która to rana spowodowała krwotok do jamy opłucnej lewej i niedokrwienie narządów wewnętrznych, które skutkowały zgonem pokrzywdzonego;

tj. o czyn z art. 148 § 1 k.k.

Sąd Okręgowy w Świdnicy wyrokiem z dnia 15 maja 2023 r., sygn.. akt: III K 120/22:

uznał oskarżoną J. K. za winną tego, że w dniu 23 kwietnia 2022 r. w B., w woj. (...), działając z zamiarem bezpośrednim pozbawienia życia J. M. zadała mu cios nożem kuchennym o długości ostrza 20 cm w lewą część klatki piersiowej, powodując ranę kłutą tej okolicy oraz ranę płuca lewego z krwotokiem do jamy opłucnej lewej, co skutkowało ostrym niedokrwieniem narządów wewnętrznych i zgonem pokrzywdzonego, tj. czynu z art. 148 § 1 kk i za to na podstawie tego przepisu wymierzył jej karę 12 (dwunastu) lat pozbawienia wolności,

na podstawie art. 63 § 1 kk na poczet wymierzonej oskarżonej kary pozbawienia wolności zaliczył okres jej zatrzymania i tymczasowego aresztowania od dnia 23 kwietnia 2022 r. godz. 21:20 do dnia 15 maja 2023 r.,

na podstawie art. 44 § 2 kk orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa i zarządził zniszczenie dowodu rzeczowego w postaci noża kuchennego z ostrzem koloru czerwonego i rękojeścią koloru biało-czerwonego, na podstawie art. 230 § 2 kpk zwrócił oskarżonej J. K. dowody rzeczowe opisane w wykazie dowodów rzeczowych na karcie 381 akt sprawy pod pozycjami od 1 do 7 oraz od 9 do 11, dowody rzeczowe opisane w wykazie dowodów rzeczowych na karcie 381 akt sprawy pod pozycjami 12 i 13 zwrócił oskarżycielce posiłkowej R. K., zaś na podstawie art. 192 a § 1 kpk zarządził zniszczenie dowodów rzeczowych w postaci wymazów opisanych w wykazie dowodów rzeczowych na kartach 381-382 akt sprawy w pkt od 1 do 11,

zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. N. Ł. z Kancelarii Adwokackiej w Ś. kwotę 1 440,00 zł (jeden tysiąc czterysta czterdzieści złotych) tytułem nieopłaconej obrony udzielonej oskarżonej z urzędu,

zwolnił oskarżoną od uiszczenia kosztów sądowych w tym od opłaty zaliczając je na rachunek Skarbu Państwa.

Apelację od tego wyroku wniósł prokurator, zarzucając: rażącą niewspółmierność wymierzonej oskarżonej J. K. kary 12 lat pozbawienia wolności wynikającą z niedostatecznego uwzględnienia okoliczności obciążających, a w szczególności niskich pobudek, którymi kierowała się oskarżona oraz popełnienia przestępstw bez powodu, sposobu jej działania, w tym znajdowania się w stanie nietrzeźwości, drogi życiowej oskarżonej przed popełnieniem przestępstwa cechującej się jej demoralizacją oraz używaniem przemocy względem osób najbliższych jak i zachowania po jego popełnieniu, tj. podjęcia zachowań nakierowanych na uniknięcie przez nią odpowiedzialności karnej, wysokiego stopnia społecznej szkodliwości zarzucanego jej czynu, a także niedostatecznego uwzględnienia celów zapobiegawczych i wychowawczych, które kara ma osiągnąć wobec sprawcy oraz potrzeb w zakresie kształtowania świadomości prawej społeczeństwa, przy jednoczesnym nadaniu nadmiernego znaczenia okolicznościom łagodzącym, w szczególności uprzedniej niekaralności, a także przyznaniu się do popełnienia zarzucanego czynu, co w konsekwencji doprowadziło do wymierzenia oskarżonej J. K. kary nie cechującej się odpowiednią dolegliwością oraz nie realizującej celów i dyrektyw jej wymiaru, w tym prewencji indywidualnej i generalnej.

Podnosząc powyższy zarzut, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie wobec oskarżonej J. K. kary 25 lat pozbawienia wolności.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja prokuratora była częściowo zasadna, przy czym zaznaczyć już na wstępie należy, że oceniana była na gruncie ustawy karnej obowiązującej w dacie czynu zważywszy na jej korzystniejszy charakter ( o czym mowa będzie niżej).

Dla uwzględnienia zarzutu apelującego niezbędnym było wykazanie, że kara wymierzona J. K. jest nie tylko niewspółmierna, ale rażąco niewspółmierna. Pojęcie niewspółmierności rażącej oznacza zaś znaczną dysproporcję między karą wymierzoną, a karą sprawiedliwą, zasłużoną. Nie każda więc różnica w zakresie oceny wymiaru kary uzasadnia zarzut rażącej niewspółmierności kary, przewidziany w art. 438 pkt 4 k.p.k., ale tylko taka, która ma charakter zasadniczy, a więc jest niewspółmierna w stopniu nie dającym się zaakceptować. Chodzi tu o tak istotne różnice ocen, że dotychczas wymierzoną karą można byłoby nazwać także w potocznym znaczeniu tego słowa - rażąco niewspółmierną. Należy dodać, że przesłanka rażącej niewspółmierności kary jest spełniona tylko wtedy, gdy na podstawie wskazanych okoliczności sprawy, które powinny mieć decydujące znaczenie dla wymiaru kary, można przyjąć, że zachodzi wyraźna różnica między karą wymierzoną, a karą, która powinna zostać wymierzona w wyniku prawidłowego zastosowania dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 k.k. oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 1 grudnia 1994 r., III KRN 120/94, OSP 1995, Nr 6, poz. 138; z dnia 14 listopada 1973 r. III KR 254/73, OSNPG 1974, nr 3-4, poz. 51; z dnia 2 lutego 1995 r. II RN 198/94, OSNPK 1995, Nr 6, poz. 18; wyrok Sądu Najwyższego - Sądu Dyscyplinarnego z dnia 16 lutego 2009 r., (...) 2/09 Orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach dyscyplinarnych 2009, s. 187). Również w orzecznictwie sądów powszechnych ugruntowany jest pogląd, iż aby uznać, że kara jest rażąco niewspółmierna, różnica między karą wymierzoną, a karą wnioskowaną przez skarżącego winna być różnicą "rażącą" i to charakterystyczne określenie winno oznaczać, że jest ona "jaskrawa", "bijąca w oczy", "oślepiająca", a więc jest różnicą tak istotną, że wymierzonej kary nie można w żaden sposób zaakceptować (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 25 marca 2015 r., II AKa 33/15, L.,; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 14 marca 2001 r., II AKa 55/01, Prok. i Pr. 2001, Nr 10, poz. 21; wyr. Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 14 września 2005 r., II AKa 165/05, KZS 2005, Nr 10, poz. 32; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 16 stycznia 2007 r., II AKa 350/06, KZS 2007, Nr 9, poz. 51). Przy ocenie rażącej niewspółmierności nie chodzi więc o każdą ewentualną różnicę w ocenach wymiaru kary, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, że karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby również w potocznym znaczeniu tego słowa rażąco niewspółmierną, to jest niewspółmierną w stopniu nie dającym się zaakceptować (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 15 kwietnia 2015 r., sygn. II AKa 308/14, L.).

W perspektywie powyższych wywodów, rzec można, że pomiędzy karą 12 lat pozbawienia wolności orzeczoną J. K., a postulowaną przez autora środka odwoławczego karą 25 lat pozbawienia wolności istnieje taka dysproporcja, która ma charakter rażący. Rzecz w tym, że skarżący nie wykazał, iż w świetle ustawowych dyrektyw wymiaru kary zawartych w art. 53 § 1 k.k. oskarżona na taka karę eliminacyjną zasługuje. Wykazał natomiast, że karą właściwą i współmierną jest 15 lat pozbawienia wolności, a i w tym przypadku między tą karą a orzeczoną istnieje taka dysproporcja, która ma charakter rażący. Sięgnięcie do takiej sankcji było uzasadnione "zdecydowaną" przewagą okoliczności obciążających, rzutujących na ocenę społecznej szkodliwości czynu i winy oskarżonego. Można zgodzić się z autorem apelacji, że czyn oskarżonej charakteryzował się bardzo wysokim stopniem społecznej szkodliwości. Słusznie zwraca się w tym aspekcie uwagę na błahe powody zajścia w kontekście motywacji sprawczyni, zamiar bezpośredni, zachowanie po popełnieniu przestępstwa (brak refleksji po czynie, nieudzielenie pomocy, ucieczka, zacieranie śladów na narzędziu zbrodni, umniejszanie swojej odpowiedzialności i obarczanie pokrzywdzonego odpowiedzialnością). Pomimo niekaralności zachowanie oskarżonej tak po czynie (patrz negatywna opinia z Zakładu Karnego), jak i wcześniej, było naganne. W trakcie czynu oskarżona była nietrzeźwa co także ja obciąża. Pominął Sąd Okręgowy fakt, że oskarżona zabiła pokrzywdzonego na oczach swojego małoletniego syna. Błędem apelującego jest jednak wskazywanie wśród okoliczności mających wpływ na wymiar kary znamion dokonanego przestępstwa (pozbawienie człowieka życia).

Na korzyść oskarżonej przemawia mimo wszystko dotychczasowa niekaralność gwałtowny przebieg zajścia i postać zamiaru nagły, nieprzemyślany, bez cienia kalkulacji, pod wpływem silnych emocji. Tych okoliczności prokurator zdaje się nie zauważać.

Apelacja nie zawiera żadnych argumentów za sięgnięciem do sankcji wyjątkowej, eliminacyjnej - 25 lat pozbawienia wolności. Istniejące w aktualnym stanie prawnym pole rozważań co do zasadności wymierzenia kary pozbawienia wolności w granicach od 16 do 24 lat jest zamknięte z uwagi na zasadę lex mitior i z tego choćby powodu ustawa karna w dacie czynu musi zostać uznana za względniejszą.

Wskazane wyżej okoliczności, ale także właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz sposób życia przed popełnieniem przestępstwa przekonują , że kara 15 lat pozbawienia wolności jest wystarczająca dla osiągnięcia celów zapobiegawczych i wychowawczych w stosunku do skazanej. Odnosząc się z kolei do ostatniej z dyrektyw art. 53 § 1 k.k., Sąd Apelacyjny nie opowiada się za uproszczoną i wąsko pojętą prewencją ogólną w sensie odstraszenia surowymi karami potencjalnych sprawców przestępstw. Skuteczność tak pojętej prewencji ogólnej (prewencja ogólna negatywna) kwestionowana jest też w nauce. (A. Z., O reformie prawa karnego, PiP 1992, Nr 1, s.98; K. B., System sądowego wymiaru kary, s. 145). Należy przyjąć, że cele kary związane z prewencją ogólną wyrażają odmienną jej strategię, tj. strategię prewencji generalnej pozytywnej, społecznie integrującej, w miejsce odstraszającej. Celem tak rozumianej prewencji ogólnej jest wymierzenie takich kar, które utwierdzają w świadomości społecznej przekonanie o respektowaniu prawa, dają gwarancję skutecznego zwalczania przestępczości, tworzą atmosferę zaufania ludzi do obowiązującego systemu prawnego i potępienia, a nie współczucia dla ludzi, którzy to prawo naruszają. Innymi słowy, czynnikami decydującymi o takim działaniu prewencji ogólnej są nieuchronność kary, efektywność ścigania, szybkość jej orzekania i wykonania, przekonanie w świadomości społecznej o egzekwowaniu prawa, akceptacja orzeczonej kary jako sprawiedliwej, a więc nie przekraczającej stopnia winy sprawcy. Orzeczona wobec J. K. kara czyni zadość tym wszystkim postulatom.

Z przytoczonych wyżej powodów Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku, natomiast o kosztach sądowych postępowania odwoławczego orzekł zgodnie z art. 624 § 1 k.p.k.., obciążając nimi Skarb Państwa.