Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 408/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Świdnicy z 8 lipca 2022 r., sygn. akt III K 69/20

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☒ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

Zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

K. S. (1)

Dotychczasowa niekaralność oskarżonego

dane o karalności

722

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

dane o karalności

Dowód stanowi informację urzędową, która nie została zakwestionowana. Nie budzi wątpliwości Sądu.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Wyrok został zaskarżony przez obrońców oskarżonego K. S. (1), adw. J. G. i adw. K. L., którzy zaskarżyli wyrok w całości, zarzucając:

obrazę prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu, a to art. 1 § 1 i art. 9 § 2 w zw. z art. 156 § 1 i 2 k.k. polegającą na niezastosowaniu normatywnych kryteriów przypisania odpowiedzialności za przestępstwo skutkowe w postaci:

1) kwalifikowanego (istotnego) naruszenia reguły postępowania z dobrem prawnym w postaci zdrowia ludzkiego,

2) wytworzenia nieakceptowalnego już z perspektywy ex antę niebezpieczeństwa wystąpienia negatywnego skutku w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,

3) obiektywnej przewidywalności skutku ustalanej za pomocą kryterium w postaci normatywnego wzorca osobowego,

przy czym:

- Sąd pierwszej instancji nie zidentyfikował naruszonej przez oskarżonego reguły ostrożności ani nie określił stopnia jej naruszenia, ograniczając się do pozbawionego głębszej refleksji powtórzenia treści art. 9 § 2 k.k.,

- ze zgromadzonego w sprawie i niekwestionowanego materiału dowodowego - a w szczególności opinii biegłego z zakresu samoobrony, systemów i (...) z 10 czerwca 2021 roku - wynika, że „ruch wykonany przez oskarżonego (...) jest bezpieczny i teoretycznie bezkontuzyjny", a „w przypadku zaistnienia kontuzji podczas takiego ruchu, należy stwierdzić iż jest to bardzo nieszczęśliwy przypadek, teoretycznie niemożliwy do zaistnienia. Z całą pewnością osoba wykonująca taki ruch nie może się spodziewać, że doprowadzi do uszkodzenia”,

co prowadzi do wniosku, że prawidłowe zastosowanie kryteriów przypisania odpowiedzialności za skutek powinno doprowadzić do uniewinnienia oskarżonego od zarzucanego mu czynu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty sformułowane w apelacji obrońców oskarżonego okazały się w całości niezasadne.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że obrońcy oskarżonego zarzucili obrazę prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu, nie kwestionując przy tym ustaleń stanu faktycznego. Przypomnieć należy, że z obrazą prawa materialnego mamy do czynienia wówczas, gdy do ustalonego stanu faktycznego została zastosowana nieprawidłowa subsumcja prawna (tj. sąd zastosował niewłaściwą kwalifikację prawną, lub też nie zastosował przepisu, który winien był zastosować), bądź też sąd dokonał wadliwej wykładni zastosowanego prawa. Należy zatem porównywać treść zastosowanego przepisu prawa z ustalonym przez sąd stanem (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 2006 r., IV KK 29/06). Postawiony zaś zarzut naruszenia prawa materialnego nie może polegać na zakwestionowaniu ustalonego przez sąd stanu faktycznego (tak: Sąd Apelacyjny w Warszawie z dnia 20 stycznia 2023 r., II AKa 374/22).

W apelacji nie zakwestionowano więc ustaleń stanu faktycznego. W ocenie apelujących pomimo prawidłowego zrekonstruowania przez Sąd I instancji przebiegu zdarzenia, jak i stosunku psychicznego oskarżonego K. S. (2) do zarzuconego mu czynu, wyrok jest wadliwy. Autorzy apelacji formułując zarzut naruszenia prawa materialnego starali się wykazać, iż zaistniały skutek powstał przypadkowo, stanowi tzw. ,,nieszczęśliwy wypadek”, jest więc faktycznie niezawiniony przez oskarżonego i tym samym nie stanowi czynu zabronionego zagrożonego karą przez ustawę.

Inne jest jednak stanowisko Sądu Apelacyjnego w tym przedmiocie. Sąd Okręgowy trafnie zakwalifikował działanie oskarżonego jako nieumyślny występek spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu stypizowany w art. 156 § 2 k.k. Niewątpliwie oskarżony nie zmierzał bezpośrednio do spowodowania określonego skutku w postaci obrażeń ciała pokrzywdzonego, ani nie godził się na wystąpienie takich obrażeń. Wbrew zarzutom apelacji w ustalonym stanie faktycznym, w tym przebiegu zdarzeń z 16 lutego 2019 r. wobec oskarżonego K. S. (1) należało ustalić przesłanki karnoprawne odpowiedzialności za skutek w postaci spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu pokrzywdzonego.

Zgodzić się należy z twierdzeniem apelacji, że prawo karne statuuje odpowiedzialność, nie jedynie w oparciu o skutek, ale na zasadzie zawinienia. Przypomnieć należy, że popełnienie przez sprawcę czynu nieumyślnie musi nastąpić na skutek niezachowania reguł ostrożności. Przypisywalny jest bowiem tylko ten stan rzeczy, który został przez dany podmiot spowodowany w wyniku sprowadzenia niedozwolonego niebezpieczeństwa (ryzyka) jego powstania lub istotnego zwiększenia ryzyka już istniejącego w razie zrealizowania się tego właśnie niebezpieczeństwa (ryzyka) w postaci skutku spełniającego znamiona typu czynu. Nie ponosi odpowiedzialności karnej za dokonanie przestępstwa skutkowego osoba, której zachowanie nie stwarzało albo w sposób znaczący nie zwiększało niebezpieczeństwa dla dobra chronionego prawem. Skutek trzeba móc sprawcy przypisać i tego dotyczy konstrukcja tzw. obiektywnego przypisania skutku. Najważniejszą rolę dla przypisania skutku odgrywa reguła urzeczywistnionego, stworzonego przez sprawcę, niedozwolonego ryzyka dla danego dobra prawnego. Spowodowanie skutku może być tylko wówczas przypisane sprawcy, gdy w jego zachowaniu urzeczywistniło się niebezpieczeństwo, któremu miało zapobiec zachowanie naruszonego obowiązku ostrożności (zob. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 11 lutego 2015 r., sygn. akt II AKa 447/14). Obiektywne przypisanie określonego w ustawie - tu w art. 156 § 2 k.k. - skutku następuje więc wtedy, gdy zostanie ustalone, że sprawca w zarzucalny sposób naruszył reguły określonego postępowania z chronionym dobrem prawnym, między zachowaniem sprawcy a skutkiem istnieje związek przyczynowy i wreszcie, istnieje normatywna podstawa do przyjęcia, że zachowanie oskarżonego jako zwiększające ryzyko nastąpienia przestępnego skutku, zasługuje z kryminalno - społecznego punktu widzenia na ukaranie. Obiektywne przypisanie skutku, który stanowi niewątpliwie znamię przestępstw nieumyślnych, wymaga wykazania powiązania między naruszeniem reguł postępowania z danym dobrem prawnym, a wynikłym z tego uszczerbkiem dla zdrowia pokrzywdzonego.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, słusznie Sąd I instancji przypisał oskarżonemu K. S. (1) odpowiedzialność karną za skutek. W pierwszym rzędzie należy wskazać, że – a co zdaje się akceptować także skarżący – stwierdzony u pokrzywdzonego K. Z. uraz głowy i kręgosłupa szyjnego był wynikiem jedynie działania oskarżonego. Nie było żadnego innego czynnika, który miałby wpływ na skutek, czynnika, który miałby znaczenie właśnie dla oceny możliwości obiektywnego przypisania skutku.

Trafnie Sąd Okręgowy także uznał, że ustalone zachowanie oskarżonego stanowi naruszenie jednoznacznych reguł ostrożności, która była wymagana w danych okolicznościach. Naruszenie reguł tych samych, które należy formułować w przypadku typowych zachowań, które prowadzą do spowodowania uszczerbku na zdrowiu (zadania ciosu, pchnięcia, uderzenia etc.). Zważyć przy tym należy, odnosząc się do treści zarzutu apelacji, że nie w każdym przypadku możliwe jest precyzyjne nazwanie reguł ostrożności wymaganych w konkretnej sytuacji. Na przykład, o ile w sprawach wypadków drogowych reguły ostrożności zazwyczaj tożsame są z obowiązującymi zasadami ruchu drogowego, o tyle w większości pozostałych przypadków chodzi w istocie o ogólne reguły ostrożności, reguły należytej staranności czy ogólnie przyjmowanych reguły bezpieczeństwa. Reguły ostrożności nie są przy tym ustalane w oderwaniu od określonej sytuacji faktycznej, lecz muszą być dostosowane do aktualnie występujących warunków. "Dane okoliczności" wyznaczane są przez kwalifikacje działającego podmiotu, używane przy dokonywanej czynności narzędzia oraz sposób przeprowadzenia czynności (zob. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2016 r., WA 9/15).

Trafnie Sąd Okręgowy wskazał na to, iż oskarżony jest sportowcem, wieloletnim zawodnikiem (...). Z tego względu posiada ponadprzeciętną siłę, sprawność, wiedzę na temat technik z zakresu (...), możliwości zaadaptowania techniki do walki, mechanizmów, reguł obowiązujących zawodników uprawiających tego typu sztuki walki, możliwych następstwach. Z opinii biegłego z zakresu samoobrony, systemów i sztuk walki jego zachowania nie można jednoznacznie przyporządkować do technik (...). Można byłoby mówić o zastosowaniu techniki z zakresu trenowanego przez oskarżonego (...), gdyby po wykonaniu przerzutu nóg pokrzywdzonego przeszedł do dalszej dominacji nad poszkodowanym. Choć jednak nie wykorzystał bezpośrednio umiejętności wchodzących w zakres sztuk walki, to musiał zdawać sobie sprawę, że podjęte przez niego zachowanie polegające na podrzuceniu za nogi do tyłu pokrzywdzonego K. Z. nie były bezpieczne. Przeciwnie, wykonanie takiego przewrotu, tak przez samego pokrzywdzonego, jak i w sytuacji wymuszonej przez zachowanie oskarżonego, wymagało przede wszystkim przybrania odpowiedniej pozycji, tak aby użyta siła skutkowała przerzuceniem nóg nad głową. W innym przypadku, użyta siła prowadzi, nie do dynamicznego ruchu ciała, ale zostaje wykorzystana w kolizji głowy lub pleców z podłożem. Pokrzywdzony takiej pozycji nie przyjął. Był bierny wobec siły z jaką oskarżony podrzucił jego nogi. Działanie oskarżonego było przy tym nacechowane istotną siłą, co należy wnosić nie tylko z treści relacji pokrzywdzonego, ale przede wszystkim z charakteru urazu, który w ocenie różnych specjalistów, którzy leczyli pokrzywdzonego K. Z., odpowiadał poważnym urazom będących następstwem skoku do wody, lub wypadku komunikacyjnego. Istotne znaczenia należy też nadać temu, że oskarżony działał z zaskoczenia, bez jakiejkolwiek asekuracji. To z kolei przesądziło o tym, że pokrzywdzony nie przyjął postawy umożliwiającej przewrót ciała, nie skulił ramion i głowy, a uderzył w twardą podłogę. Zgodzić należało się zatem, że w ustalonych w sprawie realiach faktycznych, oskarżony w sposób zarzucalny naruszył zasady bezpieczeństwa. Jego działanie, nie było li tylko niewinnym żartem, albo prostym ćwiczeniem gimnastycznym, ale zachowaniem niebezpiecznym, groźnym.

Nie sposób zgodzić się także z apelującymi obrońcami, iż oskarżony nie mógł obiektywnie przewidzieć skutku swojego niebezpiecznego zachowania. Następstwo musi być obiektywnie przypisywalne działaniu sprawcy, zaś granicę możliwości przypisania wyznacza obiektywna możliwość przewidzenia wystąpienia skutku. Przypomnieć należy, że sformułowanie "mógł przewidzieć" oznacza obiektywną przewidywalność popełnienia czynu zabronionego, ale też jest odczytywane jako wymagana od sprawcy możność przewidzenia popełnienia czynu zabronionego.

Istotny dla poprawnego ustalenia sprawstwa typu skutkowego warunek przewidywalności skutku ma fundamentalne znaczenie (nie tylko z uwagi na treść art. 9 § 2 k.k., ale także identyfikowane powszechnie w teorii prawa kryteria normowania oraz zasadę impossibilium nulla obligatio est). Obiektywna przewidywalność skutku jest elementem właściwym zarówno dla umyślności, jak i nieumyślności, albowiem warunkuje możliwość przypisania przestępstwa. Brak obiektywnej przewidywalności skutku przestępnego w danej sytuacji faktycznej wyklucza wszak możliwość podjęcia zachowania zgodnego z regułami postępowania, a zatem wyklucza uznanie takiego zachowania za podlegające stosowaniu normy. Ustalenie natomiast możliwości przewidywania powinno być oparte na zindywidualizowanej ocenie możliwości sprawcy (z uwzględnieniem jego osobowości, wiedzy, stanu psychicznego i okoliczności czynu), a nie na standardzie obiektywnej przewidywalności przeciętnego człowieka. Okoliczności sprawy wskazują na to, iż oskarżonemu można przypisać niedbalstwo. Zważyć należy, że nieczęsto się zdarza, by sprawcy dynamicznych zdarzeń (…) odzwierciedlali w swojej świadomości medyczne aspekty przedsiębranych działań, zaś tragiczne i nieodwracalne ich skutki są bardzo często dla samych ich uczestników zaskoczeniem. Nie oznacza to jednak, że sprawców takich zachowań można zwolnić od powinności przewidywania następstw ich działań, których bezpośrednia przyczyna (uraz, rykoszet, zachłyśnięcie się krwią i szereg innych) - zawsze w takim przypadku winna leżeć w ich możliwościach prognostycznych, stając się okolicznością zarzucaną - uzasadniającą przyjęcie winy nieumyślnej w zakresie spowodowanego następstwa (zob. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 10 kwietnia 2012 r., II AKa 57/12). Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, należy przede wszystkim wskazać na szybkość i siłę z jaką oskarżony działał. Miał on przy tym świadomość tego, że choćby z uwagi na uprawiany sport jego możliwości fizyczne i sprawność są duże, znacznie większe niż rówieśników. Przez to skutki jego działań, nawet tych podejmowanych spontanicznie, mogą być dalej idące. Po drugie oskarżony miał świadomość, że podrzuca nogi kolegi, który był całkowicie nieprzygotowany, a w efekcie bierny wobec tych zabiegów. W końcu kwestią elementarnej ostrożności pozostaje świadomość, że podrzucając do góry nogi siedzącego można spowodować u niego uraz głowy.

W tym aspekcie na względzie należało mieć także zachowanie oskarżonego bezpośrednio po zdarzeniu, czyli po spowodowaniu urazu. Pomimo zgłaszania przez pokrzywdzonego odczuwanego bólu głowy i nóg, niemożności poruszania nogami, oskarżony twierdził, że wie co się dzieje, w przeszłości widział takie rzeczy, mówił, że to chwilowy nokaut. Nie był zatem najprawdopodobniej zaskoczony sytuacją. Z tego względu uznał, iż jakakolwiek reakcja i wezwanie pomocy medycznej jest zbędne. Daje to podstawy do przekonania, że podejście oskarżonego do kwestii ostrożności i urazów było całkowicie błędne, nieadekwatne do zagrożenia.

Wprawdzie powstały skutek urazu w postaci trwałego kalectwa nie sposób zakwalifikować jako typowy, standardowy, jednakże nie można było go wykluczyć. Prawny obowiązek ostrożności wymaga zapobiegania nie tylko tym skutkom, które należy oceniać jako konieczne, lub typowe. Nie ma tu przecież żadnej ochrony sprawcy w zakresie zawinienia przez warunek adekwatności skutku. Niedbalstwo (art. 9 § 2 k.k.) każe zawinienia upatrywać w sytuacji, kiedy sprawca skutku nie przywidywał, ale mógł i powinien go przewidzieć. Chodzi więc także o takie skutki, które nie są typowe, ale zdarzają się, można wskazać na wiedzę społeczną o takich zdarzeniach. Oskarżony mógł (subiektywnie) i powinien, z uwagi na obiektywne warunki, takie zdarzenie przewidzieć i mu zapobiec. Jeśli, jak chciałby to widzieć skarżący, możliwość przewidywania ograniczać wyłącznie do zdarzeń i następstw typowych, to należałoby przyjmować, że oskarżony je przewidywał, a skoro czyn popełnił, to co najmniej dopuścił się lekkomyślności (przewidywał, ale bezpodstawnie przypuszczał, że skutku uniknie). To zdecydowanie surowsza postać zawinienia, niż ta, jaką Sąd Okręgowy przypisał oskarżonemu.

Między takim zachowaniem oskarżonego, a skutkiem w postaci ciężkiego uszkodzenia ciała jest niezaprzeczalne powiązanie przyczynowe (bo przecież nie podejmując tego działania tego skutku by uniknął), a nadto istnieje wyraźna normatywna podstawa do przyjęcia jego odpowiedzialności karnej, choć skutek ten niewątpliwie nie należy do typowych, co wynika z opinii biegłego sądowego z zakresu samoobrony, systemów i sztuk walki. Ustalone zachowanie oskarżonego stwarzało wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia u pokrzywdzonego urazu głowy lub kręgosłupa szyjnego. W skrajnie niekorzystnej, ale możliwej do przewidzenia sytuacji, uraz taki spowodował właśnie kalectwo pokrzywdzonego K. Z..

W konsekwencji Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia Sądu Okręgowego, iż oskarżony mógł i powinien przewidzieć wystąpienie określonego skutku, a ustalone jego zachowanie ma charakter nieumyślnie zawiniony. Zachowanie oskarżonego, a w konsekwencji uraz i jego następstwa, nie mogą być traktowane wyłącznie jako działanie niezawinione, wypadek, tj. zdarzenie, które nie mieściło się w zakresie możliwej i oczekiwanej percepcji, które jednakowoż zaistniało.

Wniosek

Obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zarzuty apelacji obrońcy oskarżonego okazały się bezzasadne i nie mogły zostać zaakceptowane, a w konsekwencji Sąd Apelacyjny nie mógł podzielić wniosków apelacji w zakresie zaskarżonego orzeczenia Sądu I instancji i uniewinnienia oskarżonego.

3.2.

Wyrok Sądu Okręgowego w Świdnicy z 8 lipca 2022 r. sygn. akt III K 69/20 został zaskarżony również przez oskarżyciela posiłkowego – K. Z. przez swojego pełnomocnika, który wyrokowi temu zarzucił:

obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść wyroku, to jest art. 7 k.p.k. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, dokonaną wbrew zasadom logiki oraz doświadczenia życiowego, polegającą na ustaleniu, iż orzeczona tytułem zadośćuczynienia kwota 250.000,00 zł stanowi adekwatną wartość wobec doznanego przez pokrzywdzonego cierpienia oraz urazów psychicznych, a przy tym odpowiada aktualnym warunkom majątkowym społeczeństwa, a także stanowi ekonomicznie odczuwalną dla pokrzywdzonego wartość, podczas gdy:

1) na skutek czynu oskarżonego K. Z.:

- doznał licznych urazów w tym między innymi paraliż obu nóg, na skutek czego porusza się na wózku inwalidzkim,

- doświadczył silnego urazy psychicznego, a wielomiesięczny pobyt w szpitalu, kiedy to był niemal całkowicie sparaliżowany, a także nieustanna potrzeba uczestniczenia w zajęciach rehabilitacyjnych oraz przyjmowanie leków dostarcza wielu negatywnych odczuć psychicznych,

- utracił wiele perspektyw na przyszłość, w tym możliwość swobodnego wyboru pracy,

- w codziennym funkcjonowaniu jest w dużym stopniu zależny od pomocy osób trzecich,

2) panująca inflacja spowodowała utratę wartości nabywczej pieniądza,

co sprawia, że orzeczona przez Sąd 1 Instancji kwota 250.000,00 zł nie stanowi adekwatnego zadośćuczynienia dla pokrzywdzonego.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut apelacji oskarżyciela posiłkowego sprowadzający się do uznania, iż kwota zasądzona tytułem zadośćuczynienia nie jest adekwatna względem doznanej przez pokrzywdzonego krzywdy.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zadośćuczynienie realizować ma trzy podstawowe funkcje: kompensacyjną, represyjną i prewencyjno-wychowawczą. Kompensacja polega na wynagrodzeniu cierpień, jakich pokrzywdzony doznał w wyniku czynu niedozwolonego, dlatego wysokość zadośćuczynienia jest w pierwszym rzędzie uwarunkowana intensywnością cierpień i czasem ich trwania. Funkcja represyjna zadośćuczynienia oznacza, że jego wysokość powinna być dla sprawcy szkody adekwatną sankcją do popełnionego czynu i spowodowanej krzywdy. Z kolei funkcja prewencyjno-wychowawcza realizowana jest, jeśli wysokość zadośćuczynienia jest proporcjonalna do stopnia potępienia zachowania sprawcy krzywdy w odbiorze społecznym. W tym stanie rzeczy zadośćuczynienie powinno być przyznane w wysokości umożliwiającej pokrzywdzonemu uzyskanie satysfakcji adekwatnej do cierpień i krzywd, jakich doznał. Po drugie, należy też uwzględnić nastawienie sprawcy do czynu, a także rodzaj winy sprawcy. Wreszcie, zasądzenie zadośćuczynienia realizować ma społeczne poczucie sprawiedliwości, co oznacza, że sąd powinien uwzględnić, z jaką oceną spotyka się zachowanie sprawcy krzywdy w społeczeństwie (zob. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 24 stycznia 2018 r. I ACa 1149/17).

Krzywda jest niewymierna, zadośćuczynienie natomiast musi mieścić się w ramach ustawowych. Każdy przypadek powinien być indywidualizowany z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy. Decyzja co do wysokości zadośćuczynienia cechuje się zatem znacznym zakresem swobodnej oceny sądu, a luz decyzyjny w tym zakresie wynika z niematerialnego charakteru krzywdy przy wieloaspektowości okoliczności, które należy wziąć pod uwagę (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2021 r., sygn. akt II K 495/21). Dlatego też zarzut niewłaściwego ustalenia kwoty zadośćuczynienia może okazać się skuteczny, gdy orzeczenie w sposób oczywisty narusza zasady ustalenia wysokości tego świadczenia. Sąd drugiej instancji może więc skorygować zasądzone zadośćuczynienie tylko wtedy, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, mających wpływ na jego wysokość, jest ono rażąco nieodpowiednie, tj. albo rażąco wygórowane, albo rażąco niskie. Taka sytuacja miała miejsce w niniejszym przypadku.

Niewątpliwie, z zebranego w sprawie materiału wynika, że skarżący poniósł krzywdę w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu oraz cierpień psychicznych. W ocenie Sądu Apelacyjnego zasądzona tytułem zadośćuczynienia kwota 250.000 zł jest rażąco niska. Pokrzywdzony wskutek zdarzenia z 16 lutego 2019 r. jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym, porusza się na wózku inwalidzkim, nie jest w pełni samodzielny, wymaga pomocy osób trzecich w codziennym funkcjonowaniu, rokowania co do powrotu do pełni zdrowia są niepomyślne, pokrzywdzony wymaga stałego leczenia. Uwzględnić należało także cierpienia fizyczne, jakich doznał pokrzywdzony w związku z doznanym uszczerbkiem, długotrwałym leczeniem i rehabilitacją. Większą wagę należało nadać także okoliczności, iż pokrzywdzony jako osoba młoda, wysportowana, mająca przed sobą całe życie, został sparaliżowany i posadzony na wózku inwalidzkim, a przez to pozbawiony perspektywy życiowej, takiej jak jego rówieśnicy. Plany życiowe pokrzywdzonego zostały brutalnie zweryfikowane. Sytuacja w jakiej się znalazł wymaga i jeszcze będzie wymagać silnej psychiki i wsparcia osobistego i finansowego, aby zmierzyć się z sytuacją. Aby stworzyć sobie akceptowalną rzeczywistość zawodową i osobistą. Do tego na pewno potrzebne są środki finansowe.

Zgodzić należało się także z zarzutem apelacji, iż zasądzona kwota nie uwzględniała panującej aktualnie inflacji. Pamiętać należy, że w orzecznictwie z uwagi na konieczność respektowania kompensacyjnej funkcji zadośćuczynienia dostrzegalna jest dbałość o to, aby zasądzana kwota zadośćuczynienia miała także realną wartość ekonomiczną adekwatną do warunków gospodarki rynkowej (zob. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 27 czerwca 2013 r. III APa 9/13). Inflacja według informacji podanych przez Główny Urząd Statystyczny w maju wynosiła ok. 13 %. Zasądzona kwota, mając na względzie rozmiar doznanej krzywdy oraz panującą inflację jest rażąco niska. W ocenie Sądu Apelacyjnego żądana w apelacji oskarżyciela posiłkowego kwota tytułem zadośćuczynienia nie jest rażąco wygórowana.

Mając na uwadze rodzaj i natężenie okoliczności, które w przedmiotowej sprawie kształtowały krzywdę oraz panującą inflację, Sąd Apelacyjny uznał, że kwotą zadośćuczynienia, adekwatną do doznanych przez niego cierpień psychicznych i fizycznych jest kwota 505.800,00 zł.

Uwzględniając żądanie pokrzywdzonego w zakresie zadośćuczynienia, Sąd Apelacyjny miał też na uwadze sytuację oskarżonego. Z jednej strony ten winien bardziej, niż widział to Sąd Okręgowy, uwzględnić osobistą odpowiedzialność za czyn, ale też za los swojego przyjaciela. Z drugiej strony oskarżony zawodowo uprawia sport i jego możliwości zarobkowe mogą okazać się znaczące. Uiszczenie zadośćuczynienia w ustalonej kwocie nie będzie więc dla niego nieosiągalne.

Wniosek

Oskarżyciel posiłkowy wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez orzeczenie od oskarżonego K. S. (1) obowiązku zadośćuczynienia za doznaną przez K. Z. krzywdę w wysokości 505.800,00 zł.

Ponadto wniósł o zasądzenie od oskarżonego na rzecz K. Z. kosztów zastępstwa procesowego dla oskarżyciela posiłkowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Sąd podzielił zarzuty i wnioski apelacji oskarżyciela posiłkowego w całości. Z tego względu należało podwyższyć kwotę zasądzonego zadośćuczynienia z kwoty 250.000 zł do 505.800 zł.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Orzeczenie o winie i karze zawarte w pkt I, II części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku, a także orzeczenie o środkach karnych zawarte w pkt III zaskarżonego wyroku.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Skoro zarzuty apelacji obrońcy oskarżonego w tym zakresie okazały się niezasadne, zaskarżony wyrok w tej części należało utrzymać w mocy.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Orzeczenie o zadośćuczynieniu zawarte w pkt IV części wstępnej zaskarżonego wyroku.

Zwięźle o powodach zmiany

Skoro zarzut dotyczący obrazy przepisów postępowania, mającej wpływ na treść wyroku, a to art. 7 k.p.k. okazały się zasadne, należało orzec jak w pkt III części rozstrzygającej wyroku.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

Sąd orzekając o nieuwzględnieniu apelacji obrońców oskarżonego, a jednocześnie uwzględniając apelację oskarżyciela posiłkowego, na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. i art 634 k.p.k. oraz § 11 ust. 1 pkt 5 i ust. 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku (Dz.U. 1800 z 2016 roku z późniejszymi zmianami) zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego zwrot kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie odwoławcze.

IV.

Na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. i art 634 k.p.k. sąd także obciążył oskarżonego wydatkami Skarbu Państwa za postępowanie odwoławcze oraz na podstawie art. 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. 1983.49.223 tj.) wymierzył mu opłatę należną od wymierzonej kary.

PODPIS

SSA Edyta Gajgał SSA Maciej Skórniak SSA Robert Zdych

7.1.

Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońcy oskarżonego adw. J. G. i adw. K. L.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Uznanie sprawstwa.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego K. Z. adw. T. Ł.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Orzeczenie o zasądzonym zadośćuczynieniu

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana