Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 grudnia 2024 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący SSA Bogusław Tocicki

Sędziowie: SA Agata Regulska (spr.)

SA Andrzej Szliwa

Protokolant: Magdalena Szymczak

przy udziale prokuratora Prokuratury (...) Zbigniewa Jaworskiego

po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2024 r.

sprawy O. D. oskarżonego o czyny z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 148 § 1 kk i art. 157 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, art. 207 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze

z dnia 26 września 2024 r. sygn. akt III K 152/23

I.  zmienia zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego O. D. w ten sposób, że obniża karę łączną wymierzoną mu w punkcie III części rozstrzygającej do 8 (ośmiu) lat i jednego miesiąca pozbawienia wolności;

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. R. G. 1476 zł, w tym należny podatek od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za obronę udzieloną oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym, a także 201,60 zł tytułem kosztów dojazdu;

IV.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów postępowania odwoławczego, w tym od opłaty za obie instancje, wydatkami tego postępowania obciążając Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

O. D. został oskarżony o to, że :

I.  w okresie od 1 lipca 2022 do lipca 2023 roku w K. woj. (...) znęcał się psychiczne i fizyczne nad żoną L. D., poprzez kontrolowanie jej codziennych zachowań oraz wszczynanie w stanie po spożyciu alkoholu bezpodstawnych awantur domowych, w trakcie których szarpał i popychał pokrzywdzoną, a także wyzywał ją słowami powszechnie uznawanymi za obelżywe;

tj. o czyn z art. 207 § 1 k.k.

II.  w dniu 21 lipca 2023 r. w K., woj. (...), działając z zamiarem bezpośrednim pozbawienia życia L. D. usiłował dokonać jej zabójstwa poprzez zadanie jej dwukrotnie uderzenia nożem w klatkę piersiową, powodując ranę kłutą jej sutka lewego o długości 2 cm, penetrującą przez mięsień piersiowy większy do żebra, i powierzchowną ranę prawej pachy w linii pachowej tylnej, które to obrażenia naruszyły czynności narządów wyżej wymienionej na okres powyżej siedmiu dni, przy czym zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na udzielenie pokrzywdzonej natychmiastowej pomocy medycznej;

tj. o czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze wyrokiem z dnia 26 września 2024 r., sygn.. akt: III K 152/23:

I.  uznał oskarżonego O. D. winnym popełnienia zarzucanego mu czynu, opisanego w punkcie I części wstępnej wyroku, stanowiącego przestępstwo z art. 207 § 1 k.k. i za to na podstawie tego przepisu wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

II.  uznał oskarżonego O. D. winnym popełnienia zarzucanego mu czynu, opisanego w punkcie II części wstępnej wyroku, przy czym ustalił, że oskarżony nie osiągnął zamierzonego celu w postaci pozbawienia życia pokrzywdzonej z uwagi na interwencję funkcjonariuszy policji tj. przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 października 2023r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 8 (ośmiu) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

III.  na podstawie art. 85 § 1 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył kary pozbawienia wolności orzeczone w pkt. I-II części dyspozytywnej wyroku i wymierzył oskarżonemu O. D. karę łączną 8 (ośmiu) lat i 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności;

IV.  na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył na poczet kary pozbawienia wolności oskarżonemu O. D. okres zatrzymania i tymczasowego aresztowania od dnia 21.07.2023r., godz. 19:30 do dnia 26.09.2024r.;

V.  na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze oraz § 17 ust. 2 pkt 5 oraz § 20 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14.05.2024r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. R. G. kwotę 1920 zł (tysiąc dziewięćset dwadzieścia złotych) oraz dalsze 441,60 zł (czterysta czterdzieści jeden złotych 60/100) tytułem podatku VAT w związku z nieopłaconą pomocą prawną udzieloną oskarżonemu z urzędu;

VI.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżonego O. D. od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.

Apelację od tego wyroku wniósł obrońca oskarżonego, w zakresie punktu II części dyspozytywnej wyroku, zarzucając naruszenie:

1)  art. 438 pkt 3 k.p.k. poprzez poczynienie błędnych ustaleń faktycznych polegających na uznaniu, że oskarżany swym zamiarem obejmował zabójstwo pokrzywdzonej L. D., podczas gdy ze złożonych w sprawie zeznań pokrzywdzonej, córek oskarżonego oraz wyjaśnień samego oskarżonego wynika, że sprzeczki pomiędzy oskarżonym a L. D., mimo że noszące znamiona znacznej agresji, nie były czymś ekstraordynaryjnym w rodzinie oskarżanego, a nadto wynikały z ukształtowanego w społeczeństwie ukraińskim, w którym żył oskarżony wraz z pokrzywdzoną, patriarchalnego modelu rodziny.

2)  naruszenie art. 7 k.p.k. – polegające na dokonaniu dowolnej oceny dowodu w postaci zeznań L. D., w szczególności w zakresie motywacji oskarżonego, a przejawiające się na przyjęciu, że zeznania złożone przez nią przed sądem nie były szczere, miały na celu umniejszenie winy oskarżonego, a spowodowane były wystąpieniem u pokrzywdzonej tzw. syndromu sztokholmskiego, podczas gdy prawidłowa ocena tych zeznań prowadzi do wniosku, że nie można im nie dać waloru szczerości i autentyczności, a kłótnie pomiędzy małżonkami zdarzały się nader często, również za czasów życia w państwie macierzystym, a mimo to oskarżony z pokrzywdzoną tworzą rodzinę, co prowadzi do dalszego wniosku, że oskarżony swym zamiarem nie obejmował (nawet ewentualnie) zabójstwa pokrzywdzonej.

W przypadku nieuwzględnienia powyższych zarzutów zarzucił – rażącą niewspółmierność wymierzonej oskarżonemu kary łącznej w wymiarze 8 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności.

Podnosząc powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie:

1)  punktu II części dyspozytywnej wyroku poprzez przyjęcie, że oskarżony swym czynem wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 157 § 1 k.k. i wymierzenie mu za ten czyn kary roku pozbawienia wolności.

2)  punktu III części dyspozytywnej wyroku – poprzez wymierzenie oskarżonemu kary łącznej w wymiarze roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

W przypadku nie uwzględnienia zgłoszonych zrzutów, a uwzględnienia zarzutu rażącej niewspółmierności kary łącznej – wniósł o wymierzenie oskarżonemu kary łącznej 8 lat i 1 miesiąca pozbawienia wolności.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Częściowo apelacja obrońcy oskarżonego zasługiwała na uwzględnienie - w zakresie wymierzonej mu kary łącznej pozbawienia wolności, w pozostałej części jest bezzasadna.

W pierwszej kolejności odnotowania wymaga, że Sąd Apelacyjny odstąpił
od sporządzania w niniejszej sprawie uzasadnienia wyroku na formularzu UK 1, jakkolwiek taki obowiązek został przewidziany w treści art. 99a § 1 k.p.k. Użycie tego formularza naruszałoby bowiem prawo stron do rzetelnego procesu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2020 r., sygn. akt I KA 1/20, OSNKW 2020/9-10/41). Należyta ocena zarzutów apelacyjnych, nie mogłaby zostać w dostatecznie jasny sposób przedstawiona w przypadku wykorzystania formularza z uwagi na jego strukturę.

Obrońca O. D. zarzuca naruszenie przez Sąd I instancji przepisów proceduralnych, którego konsekwencją był błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia. Twierdzenia apelacji nie są jednak zasadne. Sąd Okręgowy w prawidłowy sposób zgromadził materiał dowodowy i ocenił go, trafnie ustalając, iż oskarżony dopuścił się przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do 1 października 2023r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. W zakresie czynu z art. 207 § 1 k.k. wyrok nie został zaskarżony.

Zgodnie z treścią art. 7 k.p.k. organy postępowania kształtują swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Jak wskazuje się w literaturze przedmiotu, organy procesowe, oceniając dowody, powinny kierować się własnym przekonaniem, opierając się na dowodach przeprowadzonych i ujawnionych zgodnie z przepisami procedury karnej oraz należycie uzasadnić dokonaną ocenę.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze, w myśl art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. wskazał w uzasadnieniu wyroku, jakie fakty uznał za udowodnione lub nieudowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych. Dokonana ocena jest ona szczegółowa i wszechstronna. Sąd I instancji wskazał przy tym jakie dowody uznał za wiarygodne dokładnie zaznaczając z czego to wynika. Uznanie poszczególnych dowodów za niewiarygodne znajduje natomiast poczesne miejsce w wywodach organu orzekającego. Jego jasne i wnikliwe wywody pozwalają odtworzyć tok rozumowania i przyczyny takiego a nie innego podejścia. Co więcej nie sposób uznać dokonanej analizy za dowolną, skoro Sąd Orzekający wskazuje na poparcie swych ocen konkretne dowody, przy czym ich ocena odbywa się po ich wnikliwym skonfrontowaniu. Tym samym odniósł się do zeznań złożonych przez pokrzywdzoną L. D. i za w pełni wiarygodne uznał te złożone przez świadka w postępowaniu przygotowawczym. Treść tych zeznań korespondowała z zeznaniami córek, które pierwsze, z uwagi na wzywanie pomocy przez pokrzywdzoną i bliskość zamieszkania, dowiedziały się o ataku oskarżonego na ich matkę. Charakterystyczne jest, że jedynie A. V. próbowała udzielić pomocy matce, jednak nie sforsowała zamkniętych przez oskarżonego drzwi. Natomiast druga z córek, I. H., z obawy przed agresją ojca, nie pomogła siostrze, zadzwoniła jednak po policję. To zaalarmowani funkcjonariusze policji, wyważyli drzwi i przerwali brutalny atak O. D. na swoją żonę. Oskarżony nożem o długości 19 cm, wykrzykując wulgarnie groźby zabójstwa zadawał pokrzywdzonej ciosy nożem w okolice klatki piersiowej. L. D. zasłaniała się przed nimi poduszką, jednak dwa z nich ją ugodziły. Policjanci po wyważeniu drzwi obezwładnili oskarżonego i w ten sposób udaremnili dalszy atak. Relacja A. M. i M. S. również jest zbieżna z pierwotnie przedstawioną przez L. D. wersją przebiegu feralnego zdarzenia. Sąd meriti ocenił zmianę zeznań pokrzywdzonej i córek oskarżonego w trakcie postępowania sądowego. Wszystkie kobiety starały się znacznie złagodzić swoje opisy zdarzenia, które przedstawiły w śledztwie. Sąd jednak skonfrontował ich zeznania z pozostałym materiałem dowodowym – zeznaniami pozostałych członków rodziny z postępowania przygotowawczego, zeznaniami funkcjonariuszy policji udzielających pokrzywdzonej pomocy w czasie wszystkich etapów postępowania, przebieg rozmowy telefonicznej ze zgłoszeniem przestępstwa czy wywiad środowiskowy mówiący o wielokrotnym agresywnym zachowaniu oskarżonego - nie dając wiary tym zmienionym w czasie rozprawy.

Sąd Okręgowy dokonał także trafnej analizy wyjaśnień oskarżonego O. D.. Wskazał bardzo szczegółowo którym jego depozycjom odmawia wiary i z czego to wynika, powołał się przy tym na konkretny materiał dowodowy. Nie jest również i tak, że analiza wyjaśnień oskarżonego była jednostronna wszak części jego relacji Sąd meriti dał wiarę, wyjaśniając przyczyny takiego a nie innego rozumowania. Zaś przestępczego zachowania oskarżonego nie można składać na karb różnic kulturowych, do czego zmierzał obrońca w wywiedzionej apelacji.

Konfrontacja analiz Sądu meriti z poszczególnymi dowodami pozwala na stwierdzenie, że uczynił to ten organ prawidłowo a nie dowolnie. Orzeczenie nie jest oparte na okolicznościach nieujawnionych w toku rozprawy głównej, bądź też poprzez pominięcie przy wyrokowaniu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej (art. 410 k.p.k.).

Zarzut obrazy art. 7 k.p.k. jest chybiony. W doktrynie i orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku nie może sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami sądu wyrażonymi w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku lecz powinien zmierzać do wykazania, jakich konkretnie uchybień, w zakresie logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego dopuścił się sąd oceniając zebrany materiał dowodowy. Sama możliwość przeciwstawienia ustaleniom sądu orzekającego odmiennego poglądu w kwestii ustaleń faktycznych, opartego na innych dowodach aniżeli te, na których oparł się tenże sąd nie może prowadzić do wniosku, że rzeczywiście sąd ten dopuścił się przy wydaniu wyroku omawianego uchybienia ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 27 lipca 2021 r., sygn. akt II AKa 109/21, LEX nr 3248909). Do tego właśnie sprowadzała się apelacja obrońcy oskarżonego.

Odnośnie zaś zarzutu dotyczącego rażącej niewspółmierności orzeczonej wobec O. D. kary łącznej pozbawienia wolności, należy podzielić stanowisko apelującego.

Okoliczności przywoływane przez obrońcę w postaci roli i znaczenia jakie ma oskarżony dla rodziny, ale przede wszystkim fakt, że rodzina się z nim pojednała mają znaczący wpływ na wysokość orzeczonej wobec niego kary.

Zmiana kary w postępowaniu odwoławczym nie następuje w każdym wypadku, a jedynie wówczas, gdy kara orzeczona nie daje się akceptować z powodu różnicy pomiędzy nią a karą sprawiedliwą, różnicy o randze zasadniczej. Obrońca oskarżonego ma słuszność wskazując na fakt, że kara łączna orzeczona za dwa przestępstwa przypisane oskarżonemu jest wymierzona na zasadzie asperacji, to jednak znacznie przewyższa ustawowy próg przewidziany przez ustawodawcę. Tymczasem Sąd Orzekający dostrzegł mocne związki o charakterze podmiotowo – przedmiotowym pomiędzy przestępstwami – ta sama pokrzywdzona, w ścisłym powiązaniu ze sobą, usiłowanie zabójstwa było swoistą eskalacją wcześniejszego znęcania się nad pokrzywdzoną, ich umyślny charakter, nie docenił ich jednak dostatecznie, zwłaszcza w kontekście celów kary, które winna spełnić, określonych w art. 85a k.k. w zakresie społecznego oddziaływania, a także cele zapobiegawcze, które ma ona osiągnąć w stosunku do skazanego. Pokrzywdzona L. D. – żona oskarżonego i jego córki, pogodziły się z oskarżonym, wybaczyły mu jego czyn, co winno znaleźć odzwierciedlenie w wymierzonej mu karze, odnośnie do prewencji indywidualnej wobec oskarżonego.

Wobec czego Sąd Apelacyjny uznając słuszność zarzutu apelacji, zmienił zaskarżony wyrok w tej część i obniżył karę łączną pozbawienia wolności, stosując zasadę absorpcji, do 8 lat i 1 miesiąca pozbawienia wolności.

Sytuacja rodzinna i majątkowa oskarżonego, w pełni uzasadniają to, iż nie jest w stanie bez uszczerbku dla swego niezbędnego utrzymania ponieść kosztów sądowych wygenerowanych w niniejszym postępowaniu, a zatem Sąd postępując zgodnie z zasadą z art. 624 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. zwolnił go z obowiązku ich uiszczenia. Na rzecz obrońcy z urzędu oskarżonego, adw. R. G., zasądzono stosowne wynagrodzenie za II instancję.

SSA Agata Regulska SSA Bogusław Tocicki SSA Andrzej Szliwa