Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2025 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący sędzia SA Piotr Kaczmarek

Sędziowie: SA Janusz Godzwon (spr.)

SA Artur Tomaszewski

Protokolant: Wiktoria Dąbrowicz

przy udziale prokuratora Prokuratury (...) Dariusza Sulikowskiego

po rozpoznaniu 29 maja 2025 r.

sprawy M. B. (1) oskarżonego o czyn z art. 137 § 2 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze

z dnia 4 października 2024 r. sygn. akt III K 162/23

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, iż na podstawie art. 66 § 1 k.k. i art. 67 § 1 k.k. postępowanie karne wobec M. B. (1) o to, że w dniu 18 maja 2022 r. około godziny 15.40 w J. po zdjęciu flagi państwowej Ukrainy wystawionej publicznie poprzez wywieszenie jej na budynku Ratusza Miejskiego J. decyzją Prezydenta Miasta J., znieważył publicznie tę flagę wrzucając ją do kosza na śmieci tj. przestępstwo art. 137 § 2 k.k. warunkowo umarza na okres próby 2 (dwóch) lat;

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od oskarżonego M. B. (1) na rzecz Skarbu Państwa 20 zł tytułem wydatków postępowania odwoławczego oraz wymierza mu opłatę w wysokości 100 zł.

UZASADNIENIE

M. B. (1) został oskarżony o to, że :

w dniu 18 maja 2022r. w J. usunął i znieważył flagi Ukrainy wystawione publicznie przez Urząd Miasta J.,

tj. o czyn z art. 137 § 2 k.k.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze wyrokiem z dnia 4 października 2024 r., sygn.. akt: III K 162/23 orzekł:

I.  uznał oskarżonego M. B. (1) za winnego tego, że: w dniu 18 maja 2022 r. około godziny 15.40 w J. po zdjęciu flagi państwowej Ukrainy wystawionej publicznie poprzez wywieszenie jej na budynku Ratusza Miejskiego J. decyzją Prezydenta Miasta J., znieważył publicznie tę flagę wrzucając ją do kosza na śmieci tj. występku z art. 137 § 2 k.k. i za to na mocy art. 137 § 2 k.k. wymierzył mu karę 80 (osiemdziesięciu) stawek dziennych grzywny ustalając wysokość jednej stawki dziennej grzywny na 30 (trzydzieści) złotych;

II.  na mocy art. 627 k.p.k. i art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych zasądził od oskarżonego M. B. (1) na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe, w tym 240 złotych opłaty.

Apelację od tego wyroku wniósł obrońca oskarżonego, zarzucając:

1)  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia i mogący mieć istotny wpływ na treść orzeczenia, poprzez dowolną ocenę przeprowadzonych dowodów dokonaną z naruszeniem art. 7 k.p.k. i 410 k.p.k., skutkującą uznaniem, że:

a)  M. B. (1) w 18 maja 2022 r. w J. pod budynkiem Ratusza Miejskiego wszedł na murek i zdjął dwie flagi państwowe Ukrainy, a następnie jedną z nich wrzucił do betonowego kosza na śmieci, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika kto zdjął flagi, a także aby jedna z nich została wrzucona do kosza na śmieci;

b)  działanie sprawcy nacechowane było zamiarem bezpośrednim; sprawca wrzucając flagę państwową Ukrainy do kosza na śmieci chciał znieważyć symbol narodowy Ukrainy i to stanowiło motywacje jego działania, wyczerpując tym samym znamiona przestępstwa określonego w przepisie art. 137 § 2 k.k., podczas gdy analiza okoliczności przedmiotowego zdarzenia przeprowadzona w oparciu o całokształt materiału dowodowego sprawy, w tym w szczególności utrwalony zapis monitoringu przedstawiający przebieg zdarzenia, zeznania świadków oraz postawa oskarżonego w szczególności treść jego komentarza do zdarzenia umieszczona na profilu społecznościowym, prowadzą do wniosku, iż sprawca nie obejmował swoim zamiarem, znieważenia flagi państwowej Ukrainy, a jego jedynym celem jego działania było wyłącznie zdjęcie flagi z budynku Urzędu (...) J..

c)  zrzuty ekranu w powiązaniem z nagraniem monitoringu i protokołem jego oględzin dają postawy do ustalenia, że osobą, która zdjęła flagi z budynku ratusza jest oskarżony, podczas gdy jakość nagrania monitoringu, zrzutu ekranu oraz fotografii (dodatkowo twarz zasłonięta czapką z daszkiem) uniemożliwia ustalenie w sposób nie budzący wątpliwości, tożsamości osoby która została na nich uwidoczniona.

d)  niewątpliwie decyzję o wywieszeniu flag państwowych Ukrainy podjął Prezydent Miasta J., podczas gdy ze zgromadzonych dowodów taka okoliczność nie wynika.

e)  M. B. (1) jest osobą karaną podczas gdy orzeczone wobec oskarżonego kary uległy zatarciu z mocy prawa.

Podnosząc powyższe zarzuty, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie M. B. (1) od przypisanego mu czynu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zanim Sąd Apelacyjny ustosunkuje się do zarzutów apelacji, należy stwierdzić, iż Sąd I instancji słusznie zmienił opis czynu zarzuconego oskarżonemu. Prokurator oskarżył M.B. o usunięcie i znieważenie flagi Ukrainy czyli przestępstwo z art. 137 § 2 k.k. Strona przedmiotowa tego przestępstwa polega na znieważaniu, niszczeniu, uszkadzaniu lub usuwaniu godła, sztandaru, chorągwi, bandery, flagi lub innego znaku państwa obcego, wystawionych publicznie przez przedstawicielstwo tego państwa lub na zarządzenie polskiego organu władzy. Zgodnie z zasadą wzajemności wyrażoną w art. 138 § 1 k.k. warunkiem odpowiedzialności karnej ta wzajemność musi być zapewniona przez państwo obce.

Kodeks Karny Ukrainy w art. 338 ust. 2 stanowi, iż podlega karze publiczne znieważenie oficjalnie ustanowionej lub wywieszonej flagi lub herbu obcego państwa. Zasada wzajemności została więc niewątpliwie zachowana. Jednocześnie jednak należy mieć na uwadze, iż przepis powyższy nie przewiduje odpowiedzialności karnej za usunięcie flagi jak w przypadku art. 137 § 2 k.k.

Jak stwierdza P.Hofmański w: Filar Marian (red.), Kodeks karny. Komentarz, wyd. V, WK 2016: „ Podobnie warunkiem stosowania art. 137 § 2 - w wypadku popełnienia przestępstwa określonego w tym przepisie na szkodę państwa obcego - jest to, aby państwo, na którego szkodę zostało ono popełnione, zapewniało wzajemność. Wzajemność zapewniona jest wówczas, gdy w państwie tym polskie godło, sztandar, chorągiew, bandera, flaga lub inny znak podlegają ochronie analogicznej do tej, jaką zapewnia Polska”.

Prawidłowo więc Sąd Okręgowy przypisał oskarżonemu tylko znieważenie flagi Ukrainy, zastępując użyte w akcie oskarżenia określenie „usunął” sformułowaniem „po zdjęciu flagi”. W tej sytuacji przedmiotem prawno-karnej oceny może być jedynie, to czy doszło do znieważenia flagi, a nie to czy oskarżony ją usunął w rozumieniu ustawowego znamienia czynu z art. 137 § 2 k.k.

Przechodząc do oceny zarzutów apelacji obrońcy oskarżonego, to na uwzględnienie zasługuje tylko zarzut podniesiony w punkcie 1e czyli błędnego ustalenia przez Sąd I instancji, że M. B. jest osobą karaną. Pozostałe zarzuty ocenić trzeba jako bezpodstawne.

Za bezzasadny należy w szczególności uznać zarzut błędu jakiego miał się dopuścić Sąd I instancji, ustalając, że to właśnie oskarżony zdjął flagi z budynku Ratusza Miejskiego w J. a następnie jedną z nich wrzucił do kosza.

Zgodzić się można z autorem apelacji, iż jakość nagrania z monitoringu nie jest najlepsza. Wbrew opinii obrońcy umożliwia jednak rozpoznanie rysów twarzy i stwierdzenie Sądu Okręgowego o odpowiadaniu wizerunku sprawcy z wizerunkiem oskarżonego nie zostało zdaniem Sądu odwoławczego skutecznie zakwestionowane. Również wbrew stanowisku apelującego umieszczenie na portalu społecznościowym wpisu o przedmiotowym zdarzeniu z fotografiami świadczyć może również o sprawstwie oskarżonego. Przede wszystkim jednak wskazać trzeba na zeznania ówczesnego pracownika Urzędu Miejskiego T. D.. Stwierdził on m.in. (k. 40,118-119), że został powiadomiony przez pełniącego w tym dniu dyżur w urzędzie M. N., iż flaga został zdjęta przez M. B., który był znany pracownikom Ratusza już wcześniej. Bezzasadny w związku z powyższym jest także zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, o którym mowa w punkcie 1c apelacji.

W tym stanie rzeczy nie można mówić o błędnym ustaleniu przez Sąd Okręgowy, iż to oskarżony był tą osobą, która zdjęła flagę i umieściła ją w koszu. Ten ostatni fakt wynika wprost z nagrania monitoringu Urzędu Miejskiego w J..

Nie można również zgodzić się z zarzutem podniesionym w punkcie 1b apelacji.

Być może głównym motywem działania oskarżonego było usunięcie flagi obcego państwa z budynku polskiego urzędu, w tym przypadku budynku Urzędu Miasta J.. Nie sposób jednak nie zauważyć, iż na tej czynności zachowanie M.B. się nie zakończyło. Jeżeli nawet jako obywatel nie zgadzał się z decyzją Prezydenta J. o wywieszeniu flagi Ukrainy, to należało podjąć działania prawne przewidziane chociażby w kodeksie postępowania administracyjnego. Oskarżony wybrał jednak inną drogę – prowadzącą w konsekwencji do naruszenia prawa karnego. Po zdjęciu flag jedną z nich umieścił w koszu na śmieci. Taka czynność trudno nazwać inaczej niż znieważeniem flagi Ukrainy. Bez znaczenia dla prawno-karnej oceny czynu jest, iż zaraz na widok pracownika Urzędu M.B. wyjął flagę i obie mu wręczył. Czas na jaki oskarżony włożył flagę do kosza nie ma znaczenia dla bytu przestępstwa z art. 137 § 2 k.k., może mieć co najwyżej znaczenie dla oceny stopnia społecznej szkodliwości. Należy podkreślić, że o zamiarze znieważenia przemawia zachowanie w wyżej opisany sposób. Gdyby rzeczywiście M.B. takiego zamiaru nie miał mógł flagi po ich zdjęciu zanieść i wręczyć od razu pracownikowi Ratusza pełniącemu dyżur, mógł je też np. położyć na znajdującym się obok murku. To właśnie z uwagi na sposób zachowania można oskarżonemu przypisać bezpośredni zamiar znieważenia flagi Ukrainy. Nie popełnił wobec tego błędu w ustaleniach faktycznych Sąd I instancji taki zamiar M.B. ustalając.

W zarzucie 1d autor apelacji kwestionuje sam fakt wydania przez Prezydenta J. decyzji o wywieszeniu flagi na budynku urzędu miasta. Zdaniem obrońcy istnieją wątpliwości wynikające ze sprzeczności w zeznaniach pracowników Urzędu co do tego, iż decyzja powyższa rzeczywiście była wydana przez prezydenta. Faktycznie w zeznaniach T.D. i D. L. można się dopatrzeć pewnych rozbieżności co do faktu przekazania im decyzji. Z obu wypowiedzi wynika jednak jasno, iż nie może być wątpliwości co do wydania decyzji przez Prezydenta J.. W ocenie Sądu Apelacyjnego nie może przy tym budzić wątpliwości rozumienie pojęcia „ polski organ władzy” jak tego wymaga przepis art. 137 § 2 k.k. Określnie to należy rozumieć szeroko, a nie ograniczać jedynie do Prezesa Rady Ministrów, ministrów, Prezydenta Państwa czy innych naczelnych organów władzy. Takie stanowisko zajmuje np. P.Hofmański w: Filar Marian (red.), Kodeks karny. Komentarz, wyd. V, WK 2016: „Wyrażenie "polski organ władzy" zostało użyte w znaczeniu ogólnym. Chodzi tu zatem także o organy administracji państwowej różnego szczebla oraz o polskie organy samorządowe.”. Pojęcie zarządzenia winno przy tym być interpretowane autonomicznie jako rezultat procesu decyzyjnego uprawnionego organu ,nie zaś wymóg co do np. określnej formy (np. pisemności).

Jak już wyżej wskazano na uwzględnienie zasługuje tylko zarzut podniesiony w punkcie 1e czyli błędnego ustalenia przez Sąd I instancji, że M. B. jest osobą karaną. Faktem jest, iż z danych o karalności wynika, iż oskarżony był dwukrotnie karany: w 2018 roku i w 2022 roku, w obu przypadkach na karę grzywny. Jak jednak ustalono w trakcie postępowania odwoławczego (zob. zapisek urzędowy na k. 156) oskarżony obie te kary wykonał uiszczając grzywny w dniach 13.01.2021 i 19.06.2023 roku. Zgodnie zaś z przepisem art. 107 § 4a w razie skazania na grzywnę zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem roku od wykonania lub darowania kary, albo od przedawnienia jej wykonania. W odniesieniu do oskarżonego zatarcie skazania nastąpiło więc z upływem 19.06.2024 roku i od tej daty jest on osobą niekaraną.

Ta okoliczność nakazywała Sądowi Apelacyjnemu rozważenie, czy dla osiągnięcia celów postępowania karnego w zakresie prewencji ogólnej i szczególnej niezbędne jest wymierzenie kary – nawet tak w gruncie symbolicznej jaką orzekł Sąd I instancji.

Analiza okoliczności podmiotowych i przedmiotowych pozwala na wyciągnięcie wniosku, iż bardziej uzasadnione będzie zastosowanie wobec M.B. środka probacyjnego w postaci warunkowego umorzenia postępowania.

Zgodnie z art. 66 § 1 k.k. sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. Według § 2 warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.

Przestępstwo z art. 137 § 2 k.k. zagrożone jest karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Jak z tego widać ustawodawca nie zalicza tego przestępstwa do czynów o znacznym stopniu społecznej szkodliwości. W oparciu o przepis art. 59 k.k. możliwe jest nawet odstąpienie od wymierzenia kary i orzeczenie tylko środka karnego.

W niniejszej sprawie okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości. Nie przeczy temu fakt, iż oskarżony nie przyznał się do winy. Zarówno w literaturze jak i orzecznictwie przyjęto, iż ten brak wątpliwości co do okoliczności popełnienia czynu nie jest uzależniony od przyznania się sprawcy do jego popełnienia. Przywołać tu można np. aktualną do dzisiejszego dnia tezę zawartą w wyroku Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z 11 lipca 1985 roku w sprawie RNw 17/85: „Nieprzyznanie się oskarżonego do popełnienia zarzucanego mu przestępstwa, nie stanowi przeszkody do warunkowego umorzenia postępowania karnego, jeżeli w świetle ustalonych okoliczności sprawy fakt popełnienia tego przestępstwa nie budzi wątpliwości i jeżeli pozostałe wymagania art. 27 k.k. (obecnie 66 k.k. - przypis) zostały spełnione”. Z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie. W części uzasadnienia odnoszącej się do zarzutów apelacji wskazano na dowody potwierdzające nie tylko sprawstwo M.B., ale i istotne okoliczności czynu.

W ocenie Sądu odwoławczego wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne. Wyżej była już mowa o ustawowym zagrożeniu przestępstwa z art. 137 § 2 k.k. Oczywiście to jeszcze samo w sobie nie przesądza automatycznie o tym, iż wina i społeczna szkodliwość danego, konkretnego czynu nie są znaczne, tym niemniej nie można tego faktu nie brać pod uwagę. Oceniając stopień winy Sąd Apelacyjny dostrzega, iż znieważenie flagi Ukrainy nastąpiło 3 miesiące po agresji zbrojnej Rosji na ten kraj, co chyba budzi największe emocje. Z drugiej jednak strony analiza nagrania z monitoringu Urzędu Miasta J. pozwala na ustalenie, iż zachowanie M.B. polegało na włożeniu (nie wrzuceniu) flagi do kosza drzewcem w dół, a następnie po kilku sekundach wyciągnięciu jej i oddaniu pracownikowi urzędu. Nie towarzyszyły temu (spotykane często przy tego rodzaju przestępstwach) zachowania znieważające takie jak oplucie flagi, czy też wykonywanie na jej tle obscenicznych gestów. Powyższe okoliczności powodują, iż stopień winy i społeczną szkodliwość czynu trudno uznać za znaczne.

M.B. w świetle prawa jest niekarany. Jego sposób życia wynikający z prezentowanych poglądów na świat, nie świadczy pomimo wszystko o istotnej demoralizacji tj. takiej która wymagałaby wymierzenia kary sensu stricte. W ocenie Sądu odwoławczego jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia oskarżonego uzasadniają przypuszczenie, że pomimo warunkowego umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. Przemawia za tym chociażby fakt, iż od 18 maja 2022 roku nie naruszył on porządku prawnego.

Sąd Apelacyjny miał przy tym na uwadze zwłaszcza osiągnięcie celów wychowawczych i zapobiegawczych. Utrzymanie wyroku Sądu I instancji oznaczałoby oczywiście pewną dolegliwość finansową dla oskarżonego. Nie sposób jednak pominąć, iż po uiszczeniu grzywny wymiar sprawiedliwości praktycznie straciłby kontrolę nad jego dalszym zachowaniem. Inaczej wygląda sytuacja w przypadku środka probacyjnego jakim jest warunkowe umorzenie postępowania. Oskarżony musi bowiem mieć świadomość, iż zgodnie z art. 68 § 1 k.k. sąd podejmuje postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany. Podjęcie postępowania jest w takiej sytuacji obligatoryjne i niekoniecznie musi się skończyć orzeczeniem grzywny, ale orzeczeniem kary surowszego rodzaju. Przepis ten w kolejnych paragrafach przewiduje także fakultatywne podjęcie warunkowo umorzonego postępowania w określonych sytuacjach. Warunkowe umorzenie postępowania daje więc dużą szansę na powstrzymanie się oskarżonego w okresie próby 2 lat od zachowań niezgodnych z prawem.

Mając te okoliczności na względzie Sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok na podst. art. 66 § 1 k.k. warunkowo umarzając postępowanie karne o czyn z art. 137 § 2 k.k. polegający na znieważeniu wystawionej publicznie flagi państwowej Ukrainy. W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok (a więc przypisania sprawstwa, oceny prawnokarnej, rozstrzygnięcia w zakresie wydatków) utrzymano w mocy. Na podst. art. 627 w zw. z art. 629 i 634 k.p.k. zasądzono od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa zryczałtowane koszty postępowania odwoławczego (20zł ), zaś opłata została wymierzona na podst. art. 7 Ustawy o opłatach w sprawach karnych.

SSA Janusz Godzwon

SSA Piotr Kaczmarek

SSA Artur Tomaszewski