Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2025 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący SSA Maciej Skórniak (spr.)

Sędziowie: SA Robert Zdych

SA Edyta Gajgał

Protokolant: Magdalena Szymczak

przy udziale prokuratora Prokuratury (...)w M.Jerzego Prędoty

po rozpoznaniu 20 lutego 2025 r.

sprawy S. S.

oskarżonego o czyny z art. 280 § 2 kk, art. 223 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu

z 15 października 2024 r. sygn. akt III K 107/24

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

II.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz r.pr. M. M. 1476 zł, w tym należny podatek od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za obronę udzieloną oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym oraz 143,19 zł tytułem zwrotu dalszych kosztów poniesionych w związku z obroną w postępowaniu odwoławczym;

III.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów postępowania odwoławczego, wydatkami tego postępowania obciążając Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

S. S. został oskarżony o to, że :

I.  w dniu 2 lutego 2024 roku na terenie sklepu stacji paliw (...) w M. przy pl. (...) dokonał rozboju posługując się niebezpiecznym narzędziem w postaci noża w ten sposób, że trzymając w/w przedmiot w lewej ręce grożąc jego użyciem zażądał od zastępcy kierownika stacji paliw Ł. T. wydania 2 paczek papierosów, następnie odpychając Ł. T. zabrał w celu przywłaszczenia z regału na szkodę (...) S.A. 2 paczki papierosów L. S. o wartości łącznej 39,98 zł;

tj. o czyn z art. 280 § 2 k.k.

II.  w dniu 2 lutego 2024 roku na ul. (...) przy posesji nr (...) w M. dopuścił się czynnej napaści na funkcjonariusza Komendy (...)Policji w M. (...) D. R. podczas pełnienia przez niego obowiązku służbowego w trakcie podjętej interwencji poprzez wykonanie zamachu nożem trzymanym w ręku w kierunku w/w funkcjonariusza;

tj. o czyn z art. 223 § 1 k.k.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyrokiem z dnia 15 października 2024 roku, w sprawie III K 107/24 :

I.  uznał oskarżonego S. S. za winnego popełnienia czynu opisanego w pkt I części wstępnej wyroku, stanowiącego przestępstwo z art. 280 § 2 k.k. i za to na podstawie tego przepisu wymierzył mu karę 3 (trzech) lat pozbawienia wolności;

II.  uznał oskarżonego S. S. za winnego popełnienia czynu opisanego w pkt II części wstępnej wyroku, tj. przestępstwa z art. 223 § 1 k.k. i za to na podstawie tego przepisu wymierzył mu karę roku pozbawienia wolności,

III.  na podstawie art. 85 § 1 k.k. i art. 86 § 1 k.k., orzekł wobec oskarżonego S. S. w miejsce kar jednostkowych, karę łączną 3 (trzech) lat i 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności,

IV.  na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył oskarżonemu na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okres zatrzymania i tymczasowego aresztowania od dnia 2 lutego 2024r., godz. 20:00;

V.  na podstawie art. 93 a § 1 pkt 3 k.k. orzekł środek zabezpieczający w postaci terapii uzależnień od alkoholu, który winien być wdrożony po zakończeniu odbywania przez niego kary pozbawienia wolności;

VI.  na podstawie art. 44 § 2 k.k. orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodów rzeczowych wymienionych w pkt 2 i 5 wykazu dowodów nr I/10/24/P (k.84) i zarządził ich zniszczenie;

VII.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii radcy prawnego M. M. kwotę 3 099,60 zł brutto, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu oraz kwotę 556,65 zł z tytułu poniesionych kosztów dojazdu, kosztów korespondencji oraz kosztów parkingu;

VIII.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżonego w całości od ponoszenia kosztów sądowych, w tym opłaty zaliczając je na poczet Skarbu Państwa.

Apelację złożył obrońca z urzędu oskarżonego radca prawny M. M. zaskarżając wyrok w części, tj. w zakresie orzeczenia o karze orzeczonej w pkt I i III części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku.

Na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. w zw. z art. 438 pkt 4 k.p.k. zarzucając: rażącą niewspółmierność wymierzonej kary za przypisany oskarżonemu czyn z art. 280 § 2 k.k. opisany w punkcie I części wstępnej wyroku w wymiarze 3 lat pozbawienia wolności, wobec niezastosowania instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary o której mowa w art. 60 § 2 k.k., w szczególności z uwagi na niską wartość zrabowanego mienia, oraz brak wyrządzenia krzywdy pokrzywdzonym i w konsekwencji rażącą niewspółmierność wymierzonej oskarżonemu kary łącznej w wymiarze 3 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności.

Podnosząc powyższe zarzuty, apelujący – na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. w zw. z art. 437 § 2 k.p.k. – wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie orzeczenia o karze w punkcie I i III, poprzez orzeczenie wobec oskarżonego za czyn z art. 280 § 2 k.k., opisany w punkcie I części wstępnej wyroku, kary nadzwyczajnie złagodzonej, w wymiarze poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, tj. w wymiarze 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności i w konsekwencji wymierzenie oskarżonemu kary łącznej 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Skarżący powołując się wyłącznie na niską wartość zabranego mienia (39,98 zł) przekonuje o zaistnieniu warunków do zastosowania wobec oskarżonego instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary w oparciu o ogólną przesłankę z art. 60 § 2 k.k. tj. jako „ szczególnie uzasadniony wypadek, kiedy nawet najniższa kara przewidziana za przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa”.

Wykładnia wskazanej tu przesłanki wymaga odwołania się do zasadniczych choćby poglądów orzecznictwa w tym przedmiocie. Podstawy nadzwyczajnego złagodzenia są wymienione w art. 60 § 1 i 2 k.k. wyłącznie przykładowo, za czym przemawia zwrot "w szczególności". Oznacza to, że sąd może przyjąć jako podstawę inne okoliczności niż wymienione w przepisie, o ile prowadzą one do przekonania, że kara wymierzona sprawcy byłaby niewspółmiernie surowa. Dopuszczalne jest nadzwyczajne złagodzenie kary, jeśli zaistnieje kilka okoliczności łagodzących, które brane pod uwagę oddzielnie nie uzasadniałyby nadzwyczajnego złagodzenia kary, natomiast rozpatrywane łącznie mogą spełniać warunek nadzwyczajnego wypadku, w którym nawet najniższa kara byłaby niewspółmiernie surowa – tak Sąd Apelacyjny we Wrocławiu, wyrok z dnia 1 października 2024 r., w sprawie II AKa 134/24, LEX nr 3818509. Natomiast Sąd Najwyższy zaprezentował pogląd: „ Podstawą zastosowania instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary w warunkach, o jakich mowa w przepisie art. 60 § 2 k.k., jest wykazanie, iż w sprawie zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, który powoduje, że nawet najniższa kara przewidziana w ustawie musi być uznana za karę rażąco surową. Jest przy tym oczywiste, że wystąpienie takiego szczególnego wypadku powinno znajdować wsparcie w okolicznościach nietypowych samego zdarzenia albo takich cechach sprawcy, które charakteryzują go w sposób wyjątkowo pozytywny i powodują, że zasługuje on na wymierzenie kary poniżej minimum ustawowego. Ocena co do tego, że w odniesieniu do konkretnego sprawcy zachodzi podstawa do skorzystania z dobrodziejstwa przewidzianego w art. 60 § 2 k.k., należy oczywiście do sądu i jest oceną swobodną, ale nie dowolną. Decydując się na orzeczenie kary z nadzwyczajnym jej złagodzeniem, sąd ma więc obowiązek przedstawić argumenty uzasadniające przekonanie, że w realiach rozpoznawanej sprawy zaistniały przesłanki do takiego postąpienia (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2024 r., w sprawie I KK 176/24, Lex nr 3794105) .

Odnosząc choćby te poglądy do twierdzeń apelacji należy wskazać, że o ile rzeczywiście wartość zabranego przez oskarżonego mienia jest niska, to nie jest to przekonująca podstawa do przyjęcia, że mamy tu do czynienia ze szczególnie uzasadnionym wypadkiem jednoznacznie rzutującym na konieczność łagodzenia kary. W pierwszym rzędzie należy wskazać, że sam brak szkody i zakończenie pochodu realizacji znamion w stadialnej formie usiłowania, nie przesądza o warunkach do nadzwyczajnego złagodzenia kary. Kara za usiłowanie jest wymierzana w takich samych granicach jak za dokonanie (art. 14 § 1 k.k.). Ustawodawca daje szczególną podstawę do złagodzenia kary, ale też jedynie fakultatywną, w przypadku usiłowania nieudolnego (art. 14 § 2 k.k.).

Oskarżonemu przypisano w pkt I części dyspozytywnej popełnienie czynu rozboju w formie kwalifikowanej z uwagi na użycie noża będącego niebezpiecznym narzędziem (art. 280 § 2 k.k.). Trzeba w tym miejscu wskazać, że typ podstawowy przestępstwa kradzieży czyni przedmiotem ochrony mienie. Od jego wartości uzależnia w zasadniczym zakresie warunki odpowiedzialności (wykroczenie z art. 119 § 1 k.w., przestępstwo w typie podstawowym z art. 278 § 1 k.k., czy kradzież w postaci kwalifikowanej z uwagi na wartość mienia z art. 294 § 1 k.k.). Oskarżonemu przypisano natomiast typ przestępstwa kwalifikowany z uwagi na środki towarzyszące (służące) dokonaniu zabory mienia. Ustawodawca w takim przypadku samą szkodliwość czynu odrywa od wartości zabranego mienia, a w zasadniczym zakresie upatruje w sposobie działania sprawcy, w szczególności zaś użyciu noża, broni palnej lub podobnie niebezpiecznego narzędzia. Porównując jedynie ustawowe zagrożenie karą, to w rozpoznawanym przypadku, gdyby istotnie opierać się wyłącznie na wartości zabranego mienia, oskarżony odpowiadałby za wykroczenie. Z uwagi na użycie noża, ustawowe zagrożenie za przypisany mu czyn radykalnie wzrasta i wynosi od 3 do 20 lat pozbawienia wolności. Nie ma więc racji skarżący wywodząc, że to niska wartość mienia ma przesądzać o warunkach do zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary. W tych okolicznościach wartość mienia jest co najwyżej jednym z czynników, które należy mieć na uwadze. Jedną z okoliczności i to taką o raczej małym znaczeniu.

Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku, najprawdopodobniej w związku ze stanowiskiem obrońcy prezentowanym już w toku rozprawy, rozważał i podał ocenie warunki nadzwyczajnego złagodzenia kary wobec oskarżonego. Wskazał jednoznacznie, że takie warunki w jego ocenie nie zachodzą (str. 8 uzasadnienia). Stanowisko Sądu Okręgowego w tym przedmiocie zasługuje na uwzględnienie w całości.

Skarżący obrońca na uzasadnienie swojego twierdzenia apelacji ogranicza się do kwestii wartości mienia, nie odnosi się natomiast do innych jeszcze okoliczności czynu, które należało wziąć pod uwagę dla prawidłowego wymiaru kary. Sąd Okręgowy natomiast wskazuje na agresywny, wręcz brutalny sposób działania oskarżonego. Taka stanowcza ocena opiera się przy tym przede wszystkim na relacji pracowników stacji benzynowej. Ci czuli się zastraszeni zachowaniem oskarżonego, w szczególności jego gotowością do użycia noża. Obawiali się, że może on faktycznie tego noża wobec nich użyć. Odepchnął on też Ł. T.. To istotne okoliczności przemawiające za oceną, że mamy tu do czynienia z zachowaniem o istotnym stopniu szkodliwości społecznej.

Także inne okoliczności zachowania oskarżonego świadczą na jego niekorzyść. Oskarżony, wbrew swoim twierdzeniom, o wyrzutach sumienia i planie oddania zabranych papierosów (wyjaśnienia oskarżonego – k. k. 49-50, 57-58, 183v-184) nie tylko szkody nie naprawił, ale próbował nie dopuścić do zatrzymania. Agresja wobec policjantów stanowi drugi przypisany mu w niniejszym wyroku czyn.

Trzeba akceptować także stanowisko Sądu Okręgowego, który podnosi, że także dotychczasowy sposób życia oskarżonego oraz jego właściwości i warunki osobiste stanowią istotne okoliczności świadczące przeciwko niemu. Oskarżony mimo młodego wieku (aktualnie 32 lata) był już trzykrotnie karany sądownie, w tym za przestępstwo z art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29.07.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii oraz z art. 178a § 1 k.k. na karę 5 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbywał od 23 maja 2022 roku do 20 października 2022 roku. Czynów, będących przedmiotem niniejszego postępowania dopuścił się on zaledwie po kilkunastu miesiącach od opuszczenia zakładu karnego.

W końcu, Sąd Okręgowy trafnie wskazuje na działanie oskarżonego w stanie silnej nietrzeźwości oraz wnioski opinii biegłych lekarzy psychiatrów (k. 254-263), gdzie nie stwierdzono u oskarżonego objawów choroby psychicznej lub innych zakłóceń czynności psychicznych. Stwierdzono natomiast u niego uzależnienie od alkoholu oraz pozostawanie w ciągu alkoholowym. Nie ulega wątpliwości, że uzależnienie od alkoholu oraz nietrzeźwość miały istotny wpływ na procesy motywacyjne oskarżonego. To nie tylko powód do orzeczenia przez Sąd I instancji środka zabezpieczającego (pkt V części dyspozytywnej wyroku), ale istotna okoliczność, która ma wpływ na wymiar kary.

Odwołując się znów do poglądów orzecznictwa należy wskazać, że „ rażąca niewspółmierność kary, o której mowa w art. 438 pkt 4 k.p.k. występuje wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można przyjąć, że zachodzi wyraźna - nie dająca się zaakceptować - różnica między karą wymierzoną przez sąd pierwszej instancji, a karą, jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 k.k. oraz zasad ukształtowanych k.p.k. przez orzecznictwo Sądu Najwyższego”. – tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2022 r. w sprawie I KK 173/22, OSNK 2023/2/5 (por. także wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 września 2021 r., w sprawie II AKa 252/20, Lex nr 3253561 oraz wyrok z dnia 18 sierpnia 2022 r., w sprawie II AKa 61/21, LEX nr 3409556).

Kara wymierzona oskarżonemu za czyn przypisany w pkt I części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku w dolnej granicy ustawowego zagrożenia (kara 3 lat pozbawienia wolności) nie może być traktowana jako kara nadmiernie surowa. Kara ta na pewno nie razi surowością. Musi być traktowana jako współmierna do wskazanych okoliczności czynu oraz właściwości i warunków osobistych. Nie ma przy tym szczególnych okoliczności, na które powołuje się autor apelacji, które przemawiałyby za zastosowaniem nadzwyczajnego złagodzenia kary na podstawie art. 60 § 2 k.k.

Zarzut niewspółmierności wymierzonej oskarżonemu kary łącznej podnoszony przez skarżącego ma wynikać wprost z nadmiernej surowości kary wymierzonej za przestępstwo rozboju. Niezasadność zarzutu w tym zakresie przesądza także o nieskuteczności także takiego zarzutu. Trzeba jednak zarzut ten rozważać również w aktualnej sytuacji procesowej. Kara łączna w wymiarze 3 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności (pkt III wyroku) jawi się także jako kara łagodna. Na pewno nie jest to kara surowa, mając choćby na uwadze dopuszczalny zakres jej wymiaru. Jedynie w niewielkim stopniu przewyższa ona dolną ustawową granicę wymiaru kary łącznej (3 lata i 1 miesiąc pozbawienia wolności). Nie jest to też kara surowa, jeśli uwzględni się okoliczności szczególne wymiaru kary łącznej z art. 85a k.k. Realizacja choćby koniecznych celów kary w zakresie społecznego oddziaływania, a także celów zapobiegawczych, które ma ona osiągnąć w stosunku do skazanego, wymaga kary surowej. Stąd wymiar kary łącznej nie może być podważany jako niewspółmiernie surowy.

W konsekwencji, po stwierdzeniu niezasadności podniesionych przez skarżącego zarzutów, należało zaskarżone orzeczenie utrzymać w mocy.

Sąd odwoławczy zasądził od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy radcy prawnego M. M. kwotę 1476 zł, w tym należny podatek od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu oskarżonego w postępowaniu odwoławczym. Rozstrzygnięcie to znajduje podstawę w art. art. 22 ³ ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 499), przy czym wysokość wynagrodzenia została ustalona w oparciu o aktualnie obowiązujące przepisy § 4 ust. 1 i 3 oraz § 17 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. poz. 764).

Zwolniono oskarżonego S. S. od obowiązku ponoszenia kosztów postępowania odwoławczego, obciążając Skarb Państwa wydatkami tego postępowania. Orzeczenie to znalazło oparcie w przepisach art. 635 k.p.k. w zw. z art. 624 § 1 k.p.k., a także art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2023r. poz. 123 z późniejszymi zmianami). W zakresie tego rozstrzygnięcia uwzględniono stan osobisty, rodzinny i majątkowy oskarżonego, a w szczególności fakt, że ten będzie przez następne lata odbywał karę pozbawienia wolności oraz będzie wobec niego wykonywany środek zabezpieczający. Także w przyszłości najprawdopodobniej nie będzie on miał środków na uiszczenie kosztów niniejszego postępowania.

SSA Robert Zdych

SSA Maciej Skórniak

SSA Edyta Gajgał