Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 kwietnia 2022 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący SSA Piotr Kaczmarek (spr.)

Sędziowie: SA Cezariusz Baćkowski

SA Bogusław Tocicki

Protokolant: Magdalena Szymczak

przy udziale prokuratora Prokuratury (...) W. B.

po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2022 r.

sprawy R. M.

oskarżonego o czyny z art. 280 § 2 k.k., art. 279 §1 k.k., art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii, z art. 58 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 §1 k.k., art. 178a §1 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonego i prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w Opolu

z dnia 20 października 2021 r. sygn. akt III K 87/21

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a.  karę pozbawienia wolności orzeczoną w pkt 1 obniża do 4 (czterech) lat,

b.  karę pozbawienia wolności orzeczoną w pkt 3 podwyższa do roku i 6 (sześciu) miesięcy,

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  na podstawie art. 85 § 1 k.k. i art. 86 § 1 k.k. łączy kary pozbawienia wolności orzeczone w punkcie 4 i 6 oraz w punkcie I a i b niniejszego wyroku i wymierza oskarżonemu R. M. karę łączną 4 (czterech) lat i miesiąca pozbawienia wolności, na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności zaliczając okres zatrzymania i tymczasowego aresztowania oskarżonego od 28.04.2021r. godz. 20.50 do 20.09.2021 r. godz. 14.45;

IV.  zasądza od oskarżonego R. M. na rzecz Skarbu Państwa 20 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych w postępowaniu odwoławczym i wymierza mu opłatę 400 zł za obie instancje.

UZASADNIENIE

R. M. został oskarżony o to, że :

I.  w dniu 27 kwietnia 2021 roku pomiędzy miejscowościami K. – L., działając wspólnie i w porozumieniu z nieletnią użył wobec T. O. przemocy w taki sposób, że przyłożył mu nóż do szyi, a następnie dokonał na jego szkodę zaboru w celu przywłaszczenia telefonu komórkowego marki N. o wartości 50,00 złotych, oraz na szkodę V. K. telefonu komórkowego marki H. (...) o wartości 300,00 zł oraz samochodu osobowego marki V. (...) o nr rej. (...) o wartości 2.000,00 złotych, po czym odjechał nim z miejsca,

tj. o czyn z art. 280 § 2 k.k.

II.  w okresie od 24 kwietnia 2021 roku o godz. 10:00 do 28 kwietnia 2021 roku godz. 16:00 pomiędzy miejscowościami K. – Z., działając wspólnie i w porozumieniu z nieletnią dokonał wyrwania kraty zabezpieczającej okno do altanki tzw. „rybaczówki”, a następnie poprzez wyrwanie okna wraz z futryną wszedł do wnętrza pomieszczenia, gdzie po uprzedniej penetracji zabrał w celu przywłaszczenia nóż z drewnianą rękojeścią o wartości 30,00 złotych i klucze, a następnie kluczami tymi otworzył kłódkę zabezpieczającą wejście do szopki gospodarczej, gdzie po uprzedniej penetracji zabrał w celu przywłaszczenia tackę porcelanową z motywem ludowym o wartości 30,00 zł, butlę gazową niebieską z palnikiem o wartości 80,00 zł, kosę spalinową koloru zielonego (bdb) o wartości 300,00 złotych, kosiarkę spalinową marki V. o wartości 600,00 złotych oraz okno o wartości 300,00 złotych, czym spowodował straty o łącznej kwocie 1 340,00 złotych na szkodę E. W., tj. o czyn z art. 279 §1 k.k. ,

III.  W dniu 28 kwietnia 2021 roku w miejscowości S. 3 działając wbrew przepisom ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, posiadał substancje psychotropowe w postaci amfetaminy o wadze 1,85 grama netto,

tj. o czyn z art. 62 ust. 1 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii ,

IV.  W dniu 27 kwietnia 2021 roku działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru na parkingu w miejscowości G. oraz pomiędzy miejscowościami K. – Z., na terenie „rybaczówki” dwukrotnie udzielił małoletniej K. P. substancji psychotropowej w postaci amfetaminy o łącznej wadze 2 gram,

tj. o czyn z art. 58 ust. 2 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 §1 k.k. ,

V.  W dniu 28 kwietnia 2021 r. w miejscowości S. kierował samochodem osobowym marki V. (...) o nr rej. (...) w ruchu lądowym, znajdując się pod wpływem substancji psychotropowej w postaci amfetaminy w stężeniu 213,9 ng/ml, co odpowiada stężeniu alkoholu we krwi powyżej 0,5 ‰,

tj. o czyn z art. 178a §1 k.k.

Sąd Okręgowy w Opolu wyrokiem z dnia 20 października 2021 r., sygn.. akt: III K 87/21 orzekł:

1.  uznał R. M. za winnego popełnienia czynu opisanego w pkt. I części wstępnej wyroku, tj. przestępstwa z art. 280 §2 k.k. i za to na podstawie art. 280 §2 k.k. wymierzył mu karę 5 (pięciu) lat pozbawienia wolności;

2.  na podstawie art. 46 §1 k.k. orzekł wobec R. M. na rzecz V. K. obowiązek naprawienia szkody w kwocie 300 zł (trzysta złotych);

3.  uznał R. M. za winnego popełnienia czynu opisanego w pkt. II części wstępnej wyroku, tj. przestępstwa z art. 279 §1 k.k. i za to na podstawie art. 279 §1 k.k. wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

4.  uznał R. M. za winnego popełnienia czynu opisanego w pkt. III części wstępnej wyroku, z tą zmianą, iż przyjął, że czyn to wypadek mniejszej wagi i zakwalifikował go jako przestępstwo z art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii i za to na podstawie art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii wymierzył mu karę 1 (jednego) miesiąca pozbawienia wolności;

5.  na podstawie art. 70 ust. 2 ustawy z 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii orzekł wobec R. M. przepadek substancji psychotropowej w postaci amfetaminy, opisanej w wykazie dowodów rzeczowych nr I/384/21/N pod poz. 1;

6.  uznał R. M. za winnego popełnienia czynu opisanego w pkt. IV części wstępnej wyroku, tj. przestępstwa z art. 58 ust. 2 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 §1 k.k. i za to na podstawie art. 58 ust. 2 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii wymierzył mu karę 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności;

7.  uznał R. M. za winnego popełnienia czynu opisanego w pkt. V części wstępnej wyroku, tj. przestępstwa z art. 178a §1 k.k. i za to na podstawie art. 178a §1 k.k. wymierzył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

8.  na podstawie art. 42 §2 k.k. orzekł wobec R. M. środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 (trzech) lat;

9.  na podstawie art. 43a §2 k.k. orzekł wobec R. M. świadczenie pieniężne w kwocie 5.000 zł (pięciu tysięcy złotych) na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej;

10.  na podstawie art. 85 § 1 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył orzeczone kary pozbawienia wolności i wymierzył R. M. karę łączną 5 (pięciu) lat i 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności;

11.  na podstawie art. 63 § 1 kk zaliczył R. M. na poczet kary łącznej pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od 28 kwietnia 2021 roku, godz. 20:50 do 20 września 2021 roku, godz. 14:45;

12.  na podstawie art. 230 §2 k.p.k. nakazał zwrócić E. W. dowód rzeczowy w postaci noża, przechowywany w Magazynie (...) Sądu Okręgowego w Opolu pod poz. 29/21;

13.  na podst. art. 627 k.p.k. i art. 2 i 3 ustawy o opłatach w sprawach karnych zasądził od R. M. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 600 zł tytułem opłaty od kar oraz obciążył ww. oskarżonego wydatkami poniesionymi przez Skarb Państwa od wszczęcia postępowania w kwocie 5.896,12 zł.

Apelacje od tego wyroku wnieśli prokurator i obrońca oskarżonego.

Prokurator zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

rażącą niewspółmierność kary jednostkowej w wymiarze roku orzeczonej wobec oskarżonego R. M. za przypisany mu w wyroku czyn II oraz kary łącznej w wymiarze 5 lat 3 miesięcy pozbawienia wolności, podczas gdy waga i stopień społecznej szkodliwości czynów popełnionych wspólnie i w porozumieniu z nieletnią oraz na szkodę nieletniej, ich wielość oraz potrzeba osiągnięcia celów wychowawczych i zapobiegawczych kary wobec oskarżonego, a także ilość i rodzaj ustalonych przez Sąd I instancji okoliczności obciążających oraz potrzeba w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, przemawiają za wymierzeniem R. M. kary znacznie surowszej, bowiem w wymiarze kary jednostkowej 2 lat pozbawienia wolności za czyn II z art. 279 § 1 k.k., a także kary łącznej w wymiarze 8 lat pozbawienia wolności za wszystkie przypisane mu przestępstwa, bowiem wymierzona w zaskarżonym wyroku kara łączna przewyższa zaledwie o 2 miesiące karę, która zostałaby wymierzona przy zastosowaniu zasady całkowitej absorpcji, która to zasada powinna znaleźć zastosowanie tylko wyjątkowo.

Podnosząc powyższy zarzut, apelujący wniósł o zmianę wyroku poprzez : wymierzenie R. M. kary jednostkowej za czyn II z art. 279 § 1 k.k. opisanego w części wstępnej wyroku – 2 lat pozbawienia wolności kary łącznej 8 lat pozbawienia wolności.

Obrońca oskarżonego zaskarżył wyrok co kary i kary łącznej pkt. 1 i 10 części dyspozytywnej wyroku, zarzucając:

1)  rażącą niewspółmierność kary jednostkowej orzeczonej wobec oskarżonego w pkt 1 części dyspozytywnej i w konsekwencji kary łącznej orzeczonej w pkt 10, tj. ich rażąco niewspółmierną surowość, podczas gdy okoliczności podmiotowe związane ściśle z osobą oskarżonego, a także postawa procesowa oskarżonego, który w żaden sposób nie utrudniał postępowania, przyznał się do popełnienia zarzucanych mu czynów, złożył obszerne wyjaśnienia, które stanowiły podstawę ustaleń faktycznych i przyczyniły się do sprawnego zakończenia postępowania, a także wyraził rzeczywistą i szczerą skruchę oraz przeprosił wszystkich pokrzywdzonych, przemawiały wprost za wymierzeniem oskarżonemu kary zbliżonej do dolnej granicy ustawowego zagrożenia.

2)  rażącą niewspółmierność kary jednostkowej orzeczonej wobec oskarżonego w pkt 1 części dyspozytywnej i w konsekwencji kary łącznej orzeczonej w pkt 10, tj. ich rażąco niewspółmierną surowość, wyrażającą się w nadmiernym wyeksponowaniu okoliczności obciążającej dotyczącej współdziałania w popełnieniu przestępstwa opisanego w pkt I części wstępnej wyroku z nieletnią, podczas gdy K. P. była już osobą zdemoralizowaną zanim poznała oskarżonego, a ponadto tożsama okoliczność przedmiotowa, nie stanowiła zdaniem Sądu przeszkody w wymierzeniu oskarżonemu za czyn opisany w pkt II części wstępnej wyroku, minimalnej kary przewidzianej za ten czyn.

3)  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za postawę wyroku, mający wpływ na jego treść, a wyrażający się w pomięciu istotnych okoliczności podmiotowych, które winny mieć zasadnicze znaczenie przy ocenie motywacji sprawczej oskarżonego, a to trudnej sytuacji majątkowej i rodzinnej oskarżonego, związanej z separacją faktyczną oskarżonego i jego żony, zadłużeniem z tytułu zobowiązań zaciągniętych w związku z prowadzoną przez R. M. działalnością gospodarczą oraz ogłoszeniem upadłości, co w konsekwencji prowadziło do orzeczenia wobec oskarżonego w pkt 1 części dyspozytywne wyroku kary jednostkowej i kary łącznej w pkt 10 w wymiarze przekraczający stopień winy i granice wynikające z potrzeb prewencji indywidualnej.

Podnosząc powyższe zarzut, apelujący wniósł o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 1 części dyspozytywnej przez orzeczenie w miejsce wymierzonej oskarżonemu kary jednostkowej, kary w dolnej granicy ustawowego zagrożenia.

2)  zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 10 części dyspozytywnej przez orzeczenie w miejsce wymierzone oskarżonemu kary łącznej, kary w wymiarze zbliżonym do pełnej absorpcji – przy uwzględnieniu wniosku apelującego ujętego w pkt 1.

3)  odstąpienie od obciążania oskarżonego kosztami postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

W orzecznictwie zgodnie wskazuje się, że rażąca niewspółmierność kary, uzasadniająca uwzględnienie zarzutu z art. 438 pkt. 4 k.p.k., występuje wtedy, gdy kara orzeczona nie uwzględnia w należyty sposób stopnia społecznej szkodliwości przypisywanego czynu oraz nie realizuje wystarczająco celu kary, ze szczególnym uwzględnieniem celów zapobiegawczych i wychowawczych. Pojęcie niewspółmierności rażącej oznacza znaczną, wyraźną i oczywistą, a więc niedającą się zaakceptować dysproporcję między karą wymierzoną a karą sprawiedliwą (zasłużoną). Przesłanka rażącej niewspółmierności kary jest spełniona tylko wtedy, gdy na podstawie ustalonych okoliczności sprawy, które powinny mieć decydujące znaczenie dla wymiaru kary, można przyjąć, że występuje wyraźna różnica między karą wymierzoną a karą, która powinna zostać wymierzona w wyniku prawidłowego zastosowania dyrektyw wymiaru kary oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo (por. wyroki SN: z 22.10.2007 r., (...) 75/07, LEX nr 569073; z 26.06.2006 r., (...) 28/06, LEX nr 568924; z 30.06.2009 r., WA 19/09, OSNwSK 2009, poz. 1255; z 11.04.1985 r., V KRN 178/85, OSNKW 1985/7–8, poz. 60). Tak orzeczona kara może wynikiem bądź to nie dostrzeżenia występującej in concreto okoliczności istotnej z punktu widzenia dyrektywy wymiaru kary z art. 53 k.k. i nast. lub też nie nadania im adekwatnej wagi. Oceniając współmierność kary w relacji do dyrektyw i okoliczności wyznaczających jej wymiar, nie wolno zapominać, że art. 53 § 1 k.k. pozostawia wymiar kary sędziowskiemu uznaniu, nakazując, aby mieściła się ona w granicach przewidzianych przez ustawę. Przy ocenie kary przez pryzmat jej rażącej niewspółmierności nie można zatem nie uwzględniać granic, w jakich kara za dane przestępstwo może być orzeczona i w jakich niejako "proporcjach" pozostaje kara orzeczona względem granic pozostawionych sędziowskiemu uznaniu. Oczywiście nie oznacza to, że na przykład kara mieszcząca się "pośrodku" tegoż zagrożenia zawsze będzie karą współmierną, a na zarzut rażącej niewspółmierności będą narażone wyłącznie kary niejako "graniczne". Niemniej jednak stopień wykorzystania sankcji karnej przewidzianej za dane przestępstwo uznać należy za czynnik mający niebagatelne znaczenie przy całościowej ocenie, czy konkretna kara jest niewspółmierna, i to rażąco. W konsekwencji miarą surowości kary polegającej na pozbawieniu wolności, nie może być jedynie ilościowe oznaczenie czasu pozbawienia wolności ale stopień wykorzystania sankcji karnej przewidzianej za dane przestępstwo, także z uwzględnieniem występujących w danym postępowaniu, zwykle niepowtarzalnych w danym układzie, okoliczności uzasadniających konieczność wymierzenia – przy zastosowaniu nadzwyczajnego złagodzenia kary –,przy możliwym zróżnicowaniu zakresu zastosowania tej instytucji - poniżej dolnego progu ustawowego zagrożenia. Dyrektywa prewencji indywidualnej oznacza, że sankcja (jej rodzaj i wysokość) powinna być tak dobrana, aby zapobiec popełnianiu w przyszłości przestępstw przez oskarżonego, co może zostać osiągnięte poprzez odstraszanie sprawcy od popełniania przestępstw albo jego wychowanie (resocjalizację). Efekt "odstraszający" kary ma zmaterializować się w umyśle sprawcy, ma wytworzyć przeświadczenie o nieopłacalności popełniania przestępstw w przyszłości, przekonanie o tym, że każde przestępstwo jest karane odpowiednio surowo, a ponowne popełnianie podobnych czynów nieuchronnie prowadzi do istotnego podwyższenia wymiaru kary ponad próg dolnego zagrożenia. Wtedy rodzi się uzasadnione prawdopodobieństwo, że sprawca skazany na karę odpowiednio surową powstrzyma się przed ponownym rozmyślnym popełnieniem czynu zabronionego (wyrok SA we Wrocławiu z dnia 14 marca 2007 r., II AKa 58/07, KZS 2007, z. 9, poz. 52). Idea wychowania (resocjalizacji) przez karę zakłada z kolei takie dostosowanie wysokości i rodzaju kary kryminalnej do indywidualnych potrzeb sprawcy, aby przez sankcję został on "wychowany", tj. zrozumiał naganność swojego zachowania i w przyszłości przestrzegał porządku prawnego. W obu przypadkach orzeczona kara ma być adekwatna w tym znaczeniu, że racjonalne w realiach danej sprawy (oskarżonego) oznaczenie progu uprawniającego do wniosku o możności osiągnięcia tych celów wyznacza próg powyżej, którego orzekanie kary jest zbędne, a przez to może ona nabrać cech rażącej niewspółmierności przez swą surowość. Z kolei w zakresie prewencji ogólnej, rozumianej pozytywnie, chodzi tu o kształtowanie właściwych ocen i postaw w społeczeństwie, a w szczególności utwierdzenie ogółu w przekonaniu, że sprawcy przestępstw ponoszą odpowiedzialność za swoje czyny, a wymierzona im kara jest zawsze adekwatna do stopnia zawinienia, stopnia społecznej szkodliwości ich czynu. Tylko taka sprawiedliwa kara może bowiem wywierać pozytywny i kształtujący wpływ na zachowania społeczne, budząc jednocześnie ogólną aprobatę dla obowiązującego systemu prawnego (wyrok SA w Szczecinie z dnia 6 lutego 2014 r., II AKa 1/14, LEX nr 1441560). Istotą prewencji ogólnej nie jest więc wyłącznie wymierzanie surowych kar pozbawienia wolności, lecz kształtowanie w społeczeństwie przekonania o nieuchronności kary, jej dostosowanie do stopnia winy sprawcy i okoliczności podmiotowo-przedmiotowych czynu, a zatem karanie sprawiedliwe i tworzące atmosferę zaufania do obowiązującego systemu prawnego (wyrok SA w Szczecinie z dnia 6 lutego 2014 r., II AKa 1/14, LEX nr 1441560).

Oceniając z tej perspektywy zaskarżone kary jednostkowe pozbawienia wolności, odpowiednio w przypadku apelacji prokuratora kary roku pozbawienia wolności orzeczonej w pkt. 3 zaskarżonego wyroku, w przypadku apelacji obrońcy kary 5 lat pozbawienia wolności orzeczonej w pkt. 1 zaskarżonego wyroku, Sąd Apelacyjny uznał za częściowo zasadne zarzuty zawarte w obu apelacjach, mimo ich przeciwstawnego kierunku, co jedynie pozornie mogłoby wskazywać na brak konsekwencji co do oceny orzeczonych kar jednostkowych, albowiem pamiętać należy, iż wymiar kar jednostkowych ma modelowo niezależnych, samodzielny charakter od kolejnych procesów wymiaru kar jednostkowych, co oczywiście nie wyklucza, na płaszczyźnie technicznej, odnoszenia się w uzasadnieniu ich wymiaru, do określonych, relewantnych na płaszczyźnie art. 53 i inne k.k. okoliczności w takim zakresie w jakim mają one „wspólny” charakter, rozumiany jako występowanie danej okoliczności, jako łagodzących lub odciążającej. Częściowo zgodzić należy się z oskarżycielem publicznym, iż w zakresie wymierzenia kary jednostkowej roku pozbawienia wolności za przestępstwo za art. 279 § 1 k.k., a więc granicach minimum ustawowego zagrożenia, Sąd I instancji określając zbiorczo okoliczności które brał pod uwagę, jako obciążająco lub łagodzące, przy wymiarze poszczególnych kar jednostkowych (k. 451- 452), a które przy wymiarze pozostałych kar jednostkowych doprowadziły do wymierzenia ich w wysokości zauważalnie wyższej od minimum ustawowego, przez co rozumieć należy także wybór kary pozbawienia wolności w sytuacji istnienia w sankcji karnej zagrożenia karami alternatywnymi. Oczywiście na poziomie modelowym, mając na uwadze wskazany wyżej indywidualny, niezależny charakter procesu wymiar kar jednostkowych może zaistnieć sytuacja w której w procesie wymiaru kar jednostkowych, orzekanych wobec tożsamego sprawcy w jednym postępowaniu karnym, dojdzie do zasadnego zróżnicowania wysokości orzeczonych kar np. w relacji do minimum ustawowego zagrożenia ale sytuacja taka musi znajdować swoje uzasadnienie w okolicznościach relewantnych na płaszczyźnie art. 53 k.k., a więc takiego zróżnicowania stopnia spocznie szkodliwości czynu, winy czy też zróżnicowania okoliczności łagodzących i obciążających, które takie zróżnicowanie wręcz będą nakazywały, innymi słowy ujawnienie się w relacji do danego czynu okoliczności łagodzących nie występujących lub występujących w mniejszym natężeniu w przypadku pozostałych czynów, czy też nie wystąpienie lub też wystąpienie w mniejszym natężeniu okoliczności odciążających. In concreto takiego zróżnicowania w zakresie wymiaru kary jednostkowej za przestępstwo z art. 279 § 1 k.k. nie wykazano co wyraża się z brakiem wskazania szczególnych, relewantnych na płaszczyźnie wymiaru kary okoliczności związanych z tym przestępstwem, przeciwnie, jak można domniemywać kierując się treścią uzasadnienia kary tą orzeczono, podobnie jak za pozostałe przestępstwa z wyjątkiem rozboju, w oparciu o wspólny katalog okoliczności łagodzących i odciążających. Brak konsekwencji Sądu I instancji w zakresie tej kary jednostkowej jest szczególnie widoczny w kontekście zaakcentowania przez ten Sąd jako najistotniejszej okoliczności obciążającej - współdziałania oskarżonego z nieletnią − K. P. w sytuacji w której nie budzi wątpliwości, iż oskarżony współdziałał z nieletnią, w szerokim tego słowa rozumieniu, to jest nie tylko sprawczych lub nie sprawczych form przestępczego współdziałania, praktycznie w przypadku wszystkich przestępstw w tym także w kwalifikowanego z art. 178 a § 1 k.k. skoro nieletnia była świadoma stanu w jakim znajdował się oskarżony kierujący samochodem. W tej sytuacji nie mógł być zaakceptowany wymiar kary w granicach minimum ustawowego zagrożenia, co uzasadniało zmianę zaskarżonego wyroku poprzez podwyższenie orzeczonej za przestępstwo z art. 279 §1 k.k. kary do roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Za niezasadne natomiast uznano zarzut prokuratora w pozostałym zakresie, to jest w jakim wyrażał on się w twierdzeniu o rażącej niewspółmierności przez swą łagodność kary orzeczonej za to przestępstwo w zakresie w jakim nie osiąga ona poziomu objętego wnioskiem odwoławczym tej apelacji, to jest 2 lat. Za taką oceną przemawia po pierwsze pominięcie przez apelującego okoliczności związanej z odzyskaniem w praktyce wszystkich skradzionych na szkodę pokrzywdzonej przedmiotów, w tym przy pomocy oskarżonego to jest informacji przez niego wskazanych, a które to odzyskanie przedmiotów potwierdzają zeznania samej pokrzywdzonej (k. 390). W zakresie okoliczności obciążającej związanej ze współdziałaniem z nieletnią, która to okoliczność jest niekwestionowana, a którą także silnie akcentuje Sąd I instancji wskazać należy, iż jej wymienienie przez ustawodawcę w art. 53 § 2 k.k. jako okoliczności obciążającej jest wynikiem oceny, iż współuczestniczenia nieletniego w skrajnym naruszeniu porządku prawnego jakim jest popełnienie przestępstwa, zwłaszcza umyślnego, stwarza ryzyko zaistnienia demoralizacji nieletniego, którego osobowość z uwagi na wiek nie ukształtowała się w sposób trwały i prawidłowy, w tym zakresie mechanizmów społecznego funkcjonowania. Założenie takie bez wątpienia co do zasady jest trafne, natomiast podobnie jak pozostałe okoliczności relewantne w procesie wymiaru kary, także i ta każdorazowo wymaga zindywidualizowania. Nie powinno ulegać wątpliwości, iż z tej perspektywy bardziej nagannym będzie zachowanie polegające na namówieniu nieletniego do popełnienia przestępstwa bez którego to zachowania tenże w czynie nie uczestniczyłby, zwłaszcza takiego nieletniego który do tej pory nie przejawiał objawów zdemoralizowania, w szczególności nie dopuszczał się popełnienia czynów zabronionych, inaczej zaś ocenić sytuację w której to nieletni bądź to jest inicjatorem, bądź też wspólnie podejmuje decyzję o popełnieniu przestępstwa i sposobach jego popełnienia, czy też mimo statusu nieletniego był już przed dokonaniem danego czynu osobą wykazującą określone, uchwytny stopień demoralizacji. In concreto dane zawarte w protokole przesłuchania nieletniego (k. 24), a związane z wcześniejszym pobytem nieletniej w ośrodku szkolno-wychowawczym, jak też z aktywnym współdziałaniem nieletniej która, kierując się treścią jej relacji, która z łatwością brała w nich udział, wskazują iż zachodzi sytuacja bliższa drugiej z wymienionych, wskazując przez to w zakresie tej okoliczności na mniej obciążająco charakter z uwagi na zakres skutku, co do demoralizacji nieletniej wynikłego z przypisanych oskarżonemu przestępstw.

Uznaje z kolei za częściowo zasadny zarzut obrońcy kwestionujący wysokość orzeczonej za przestępstwo rozboju kary 5 lat pozbawienia wolności jako kary rażąco niewspółmiernie surowej. Sąd Apelacyjny miał na uwadze:
− podniesioną wyżej okoliczność i znaczenia jako okoliczności obciążającej współdziałania z nieletnią,

− wątpliwości co do trafności oceny Sądu I instancji zakresie przyjęcia że „sposób działania sprawcy był bezwzględny i brutalny, który to ustalenie wpłynęło na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu, a w konsekwencji wpłynąć musiało na wysokość orzeczonej za to przestępstwo kary. W tym zakresie nie negując żadnej mierze naganności bezprawności działania oskarżonego zwrócić należy uwagę, iż działanie oskarżonego, któremu przypisano popełnienie przestępstwa z art. 280 § 2 k.k., miało polegać na przyłożeniu noża do szyi, brak ustaleń w czynie przypisanym o stosowaniu innej przemocy fizycznej czy spowodowaniu obrażeń u pokrzywdzonego. Takie ustalenie jak przyjęte w czynie przypisanym co do działania oskarżonego samo w sobie jest koniecznym dla przyjęcia kwalifikacji z art. 280 § 2 k.k., którego kwalifikowany charakter wynika m.in. ze znamienia posłużenia się nożem. Ugruntowane orzecznictwo w tym zakresie nie pozostawia wątpliwości co do tego zwrot „posługując się” obejmuje zarówno objęta zamiarem okazanie noża pokrzywdzonemu dla przełamania oporu, jak też klasycznego użycie polegające bądź to np. jaki in concreto na przyłożeniu noża do ciała pokrzywdzonego, czy w najdalszym przypadku zadania uderzenia takim narzędziem. In concreto w ocenie Sąd Apelacyjnego w ramach realizacji koniecznego znamienia zachowanie oskarżonego miało charakter typowy, niezawierający sobie dodatkowych elementów które pozwalałyby opisać to zachowanie jako brutalne, pamiętając, że chodzi o względne rozumienie tego pojęcia to jest na płaszczyźnie koniecznego znamienia przestępstwa z art. 280 § 2 k.k. Z taką oceną koresponduje ocena wyrażona przez samego pokrzywdzonego, co do którego trudno założyć aby opisywał swoje wrażenia, oceny, odczucia w sposób intencjonalnie nieszczery, skoro nic nie łączy go z oskarżonym, nie znał go przed czynem, a których przesłuchiwany bezpośrednio po czynie (k. 6 − 7) wskazał „nie czuję się pokrzywdzonym w tej sprawie, chcę tylko odzyskać te rzeczy i auto”, co wskazuje, iż pokrzywdzony dolegliwości popełnionego na jego szkodę przestępstwa upatruje głównie sferze mienia, nie zaś jego dóbr osobistych, przy czym mienie poza telefonem zostało odzyskane,

- co do trafności stanowczego ustalenia o tym, iż oskarżony posiada w miejscu zamieszkania posiada złą opinię środowiskową zdaniem Sądu Apelacyjnego już dane wynikające z przywołanego jako podstawa dowodowa tego ustalenia wywiadu kuratora środowiskowego, a tym bardziej dane wynikające z zeznań członków rodziny oskarżonego (przy świadomości konieczności ich ostrożnej oceny z uwagi na zrozumiałe z subiektywnego punktu widzenia chęć przedstawienia głównie pozytywnych elementów zachowania oskarżonego ) powodują, iż taka jednoznaczna ocena nie może zyskać aprobaty. Wywiad sporządzony przez kuratora (k. 125 − 128) jest obszerny, obejmując szereg okoliczności, w tym związanych z karalnością oskarżonego za jedno przestępstwo (na karę o charakterze probacyjnym) obraz wykroczenia za czyny co do istoty tożsame (kradzież), popełnione − uwzględniając dane o wyrokach − w podobnym czasie, kiedy to oskarżony powracając do uzależnienia od narkotyków i znajdując się w trudnej sytuacji finansowej, związanej z niepowodzeniami wcześniejszej działalności gospodarczej zarówno jego jak też żony dopuszczał się zachowań polegających na kradzieży np. paliwa, jak też związane z jego uzależnieniem od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych, podejmowanych prób leczenia, jak też negatywnych przejawów zachowania oskarżonego pod wpływem tych substancji psychoaktywnych, w tym charakterze o agresywnym, czy nieracjonalnym. Jednocześnie z wywiadu tego wynika, iż oskarżony przed popadnięciem w uzależnienie miał stabilną sytuację rodzinną, pracował, podejmował wraz żoną dodatkową działalność gospodarczą, która okazała się nietrafiona i skutkowała powstaniem istotnych zadłużeń (w praktyce upadłością), pogłębianych korzystaniem z instrumentów finansowych o dużym koszcie ekonomicznym, a która to sytuacja doprowadziła w aspekcie uzależnienia do załamania zachowania oskarżonego w 2020 r. , czy też że oskarżony podjął w 2020 r. terapię stacjonarną na której przebywał około 2 miesięcy, a którą następnie przerwał powracając do uzależnienia, które w tym samym roku, jeszcze przed podjęciem leczenia odwykowego w połączeniu z zakażeniem, doprowadziła go do stanu zagrożenia życia wymagającego intensywnej terapii szpitalnej, ulegając pogłębieniu pod koniec 2020 r. i na początku 2021 r., co z kolei skutkowało leczeniem psychiatrycznym związku z ryzykiem podjęcia działania o charakterze samobójczym. W środowisku szerszymi niż najbliższa rodzina zachowanie oskarżonego nie budziło zastrzeżeń, w zakresie relacji rodzinnych zauważyć należy, iż żona oskarżonego, niezależnie od opisania negatywnych przejawów zachowania oskarżonego związanych z nadużywanie substancji psychoaktywnych wskazała, iż po leczeniu szpitalnym oraz przerwanej terapii odwykowej zachowanie oskarżonego uległo wyraźnej pozytywnej zmianie, by ulec ponownemu załamaniu pod koniec 2020 r. Oskarżony mimo faktycznej separacji utrzymywał stały codzienny kontakt z córką, samodzielnie lub przy pomocy rodziców wywiązuje się z zobowiązań alimentacyjnych. Treść tych informacji, przy uwzględnieniu wniosków wynikających z opinii biegłych psychiatrów co do istniejącego uzależnienia jak też wpływu tego uzależnienia na popełnienie przypisanych czynów, uprawnia do wniosku iż negatywne aspekty zachowania oskarżonego wobec członków rodziny, jak też naruszania porządku prawnego mająca postać popełnienia wykroczeń czy przestępstw są wyraźnie powiązane z uzależnieniem w które oskarżony popadł po niepowodzeniach w prowadzonej działalności i relacjach osobistych. Oskarżony jest świadom swojego uzależnienia, czego dowodzi nie tylko podjęte uprzednio leczenie odwykowe, choć przerwane z jego woli, ale także podjęcie na nowo terapii zakresie uzależnienia. Te dane, ujmowane łącznie, uprawniają zdaniem Sądu Apelacyjnego do oceny, iż stopień demoralizacji oskarżonego nie osiągnął tego poziomu który wymagałby wykonania 5 lat kary pozbawienia wolności za przestępstwo rozboju, uzasadniony jest wniosek iż przy świadomości oskarżonego istniejącego uzależnienia, kontynuacji terapii uzależnień i pozostawania w abstynencji jego zachowanie powróci do oczekiwanego poziomu to jest takiego które prezentował przed powstaniem uzależnienia i jest to możliwe w wyraźnie krótszym czasie dlatego orzeczoną za to przestępstwo karę, zdecydowanie najsurowszą spośród wszystkich pozostałych jednostkowych, obniżono do 4 lat, uznając, iż stanowi ona w tej wysokości taki wymiar kary która pozwoli już racjonalnie założyć możliwość osiągnięcia celów kary zarówno w zakresie prewencji indywidualnej, jak też generalnej, stanowiąc dla środowiska oskarżonego sygnał, iż sprawca poważnego przestępstwa szybko spotkał się z odpowiednią, ale nie zbędnie długoterminową karą, pozwalając mu jednocześnie po jej wykonaniu na powrót do społeczeństwa, w tym także możliwość odbudowy więzi rodzinnych, mających istotne znaczenie dla stabilizacji zachowania oskarżonego w przyszłości.

Modyfikacja poprzez obniżenie lub podwyższenie dwóch kar jednostkowych orzeczonych w zaskarżonym wyroku skutkowała utratą z mocy prawa bytu prawnego kary łącznej pozbawienia wolności orzeczonej w pkt. 10 zaskarżonego wyroku (czyniąc tym samym bezprzedmiotowym zarzut prokuratora kwestionującego jej wysokość jako rażąco niewspółmiernie łagodnej), obligując do orzeczenia tejże kary łącznej, wobec istnienia przesłanek o których mowa w art. 85 k.k., z uwzględnieniem orzeczonych przez Sąd I instancji, a nieobjętych zakresem zaskarżenia, oraz zmienionych przez Sąd Apelacyjny kar jednostkowych co uczyniono orzekając na podstawie art. 85 § 1 k.k. i art. 86 § 1 k.k. karę łączną 4 lat i miesiąca pozbawienia wolności. Odnosząc się do wysokości orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności to wymierzając ją Sąd Apelacyjny kierował się treścią art. 85a k.k., określającego tzw. dyrektywy kary łącznej. Wprowadzenia do porządku prawnego do lipca 2015 r. treści art. 85a k.k., wyrażającego dyrektywy wymiaru kary łącznej, z jasnym wskazaniem na preferencje ustawodawcy w zakresie celów zapobiegawczych (w znaczeniu prewencji indywidualnej) i wychowawczych prowadzi zdaniem Sądu Apelującego w orzekającym składzie do potrzeby odczytywania we właściwym kontekście dotychczasowego dorobku orzecznictwa i doktryny co do znaczenia związku przedmiotowo-podmiotowego dla wymiaru kary łącznej, to jest nie utraciło na aktualności ale winno być odczytywane z perspektywy art. 85a k.k., to jest wskazania na ile wyznacza ten związek stopień demoralizacji skazanego, wyznaczający z kolei wysokość kary łącznej koniecznej do osiągnięcia w/w celów kary. Z tej perspektywy mimo przypisania oskarżonemu 5 przestępstw o różnych kwalifikacjach prawnych (a skierowanych przeciwko trzem różnym dobrom prawnym) uwzględnić należało, iż wszystkie one zostały popełnione w bardzo silnej zwartości czasowej i przestrzennej, przy ich powiązaniu jak np. dokonanie czynu art. 280 k.k. dla zdobycia środka transportu celem przewiezienia rzeczy pochodzących z włamania, czy udzielanie nieletniej substancji psychoaktywnej w czasie jednego i tożsamego, łącznie obejmującej w praktyce kilkanaście godzin ,wspólnego przebywania oskarżonego z nieletnią w trakcie którego popełnione zostały wszystkie pozostałe przestępstwa, w stanie znajdowania się pod wpływem substancji psychoaktywnej. Stanowiły one wobec tego, zwłaszcza z perspektywy podmiotowej oskarżonego pewną zwartą całość, stanowiąc odmienną sytuację od takiej w której po dokonaniu jednego czy części z przestępstw następuje przerwa umożliwiająca określoną refleksje krytyczną po stronie oskarżonego, który jej nie podejmuje dopuszczając się kolejnych przestępstw. Te okoliczności z uwzględnieniem poczynionych ustaleń na płaszczyźnie kar jednostkowych co do stopnia demoralizacji oskarżonego i koniecznego oddziaływania resocjalizacyjnego doprowadziły do przekonania, iż wystarczającym z perspektywy art. 85 a k.k. będzie orzeczenie kary łącznej pozbawienia wolności w granicach absorpcji − której znaczenie uwzględnia aktualną treść art. 86 § 1 k.k., wykluczającą tradycyjne pojmowanie absorpcji jako kary łącznej wymierzonej w wysokości najwyższej z kar jednostkowych. Na poczet orzeczonej kary łącznej na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczono okres rzeczywistego pozbawienia wolności oskarżonego.

O kosztach sądowych orzeczono mając na względzie, iż choć wymierzono oskarżonemu karę bezwzględnego pozbawienia wolności, to nie ma ona charakteru długoterminowego, oskarżony z uwagi na wysokość tych kosztów, wraz z opłatą obejmujących łącznie 420 zł a więc niewysokich, będzie w stanie je uiścić, w razie potrzeby korzystając z przewidzianych w k.k.w. instytucji ułatwiających wywiązano się z tego rodzaju zobowiązań.

SSA Cezariusz Baćkowski

SSA Piotr Kaczmarek

SSA Bogusław Tocicki