Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu

POSTANOWIENIE

Dnia 17 kwietnia 2025r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Piotr Kaczmarek (spr)

Sędziowie: SSA Bogusław Tocicki

SSA Andrzej Szliwa

po rozpoznaniu

skargi wniesionej przez obrońcę podejrzanego M. S.

na naruszenie jego prawa do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym bez nieuzasadnionej zwłoki – postępowanie przygotowawcze prowadzone przez Prokuraturę (...)we W., sygn. (...)

na podstawie art. 12 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U.2018.75 t.j.)

p o s t a n a w i a

I.  stwierdzić, że w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym w Prokuraturze (...) we W. sygn. (...) nastąpiła przewlekłość postępowania, co naruszyło prawo wnioskodawcy do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym bez nieuzasadnionej zwłoki;

II.  przyznać od Skarbu Państwa - Prokuratury (...) we W. na rzecz M. S. sumę pieniężną w wysokości 10.000 zł (dziesięciu tysięcy złotych);

III.  zwrócić skarżącemu wniesioną opłatę w kwocie 200 zł;

IV.  k osztami postępowania skargowego obciążyć Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

28 lutego 2025r. do Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, przekazana przez Prokuraturę (...) we W. wpłynęła skarga dotycząca przewlekłości postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę (...) we W., sygn. (...), oparta na przepisach ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U.2018.75 t.j.) sporządzona

przez obrońcę podejrzanego M. S., adw. R. K. . Jest to druga skarga dotycząca przedmiotowego postępowania przygotowawczego .

W uzasadnieniu skargi , w ślad za poprzednią , obrońca podejrzany wskazał, że prokuratura (...) we W. prowadzi postępowania przygotowawcze pod sygn. (...). 17 maja 2018 roku zostały postawione skarżącemu zarzuty dopuszczenia się przestępstwa stypizowanego w art. 258 § 1 k.k. i art. 56 ust. 1 k.k.s. i inne. Następnie 4 lipca 2018r. uzupełniono postawione skarżącemu zarzuty. Wobec podejrzanego M. S. postanowieniem z 19 maja 2028r. zastosowano środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania, z zastrzeżeniem, że może on zostać zamieniony na poręczenie majątkowe początkowo w wysokości 2.000.000,00 zł, a po zmianie w wysokości 1.000.000,00 zł. Postanowieniem z 23 maja 2018r., uzupełnionym postanowieniem z 24 lipca 2018r., prokurator dokonał na mieniu podejrzanego zabezpieczenia majątkowego poprzez ustanowienie zakazu zbywania nieruchomości należących do podejrzanego o szacunkowej wartości ok. 38.830.000 zł. Skarżący zarzucił, iż od lipca 2018 roku w sprawie nic się nie dzieje, nie przeprowadzane są żadne czynności. Wskazał, iż kilkukrotnie zwracał się do prokuratora prowadzącej śledztwo z zapytaniem o stan sprawy i zaawansowanie postępowania przygotowawczego. Każdorazowo miał otrzymywać informacje, iż „sprawa jest na ukończeniu i za kilka miesięcy akt oskarżenia będzie skierowany do sądu”.

W zakresie przebiegu postępowania przygotowawczego za czas po ropoznaniu – postanowieniem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 18 maja 2023r. sygn..akt IIS 6/23 obrońca podniósł ,iż podejmowane przez prokuratora czynności, dotyczące modyfikacji postawionych podejrzanemu zarzutów mają charakter pozorny , mające symulować prowadzenie czynności .Obrońca podnosi także dość obszernie (choć bez wskazania takich danych czas upływu ważności koncesji na obrót paliwami , podstawy w szczególności prawne które mają stać na przeszkodzie – z uwagi na przedmiotowe postępowanie przygotowawcze – możliwości ubiegania się o przedłużenie (wydanie nowej) koncesji nie tylko przez podejrzanego ale także członków jego rodziny ) opisuje zagrożenia dla prowadzonej , o istotnych rozmiarach , działalności gospodarczej podejrzanego, istotnej dla losu rodziny podejrzanego i zatrudnionych pracowników./

Skarżący wniósł o:

1.  stwierdzenie przewlekłości postępowania

2.  zobowiązanie Prokuratury (...) we W. (...) do rozpoznania sprawy w terminie 2 miesięcy od daty rozstrzygnięcia skargi,

3.  przyznanie od Skarbu Państwa na rzecz skarżącego zadośćuczynienia w kwocie 10.000,00 zł (słownie: dziesięciu tysięcy złotych);

4.  zasądzenie od Skarbu Państwa – Prokuratury (...) we W. kosztów postępowania.

W odpowiedzi Prokuratury (...) we W. z 26 lutego 2025 r. prokurator wniósł o oddalenie skargi w oparciu o przepis art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U.2018.75 t.j.) – jako niezasadnej. W odpowiedzi przedstawiono zakres postępowania przygotowawczego, wskazując na jego wielowątkowy i skomplikowany charakter. Odniósł się zarówno do kwestii, iż sprawa dotyczy wielu osób, a także obejmuje postępowanie prowadzone poza granicami kraju, między innymi w zakresie END.Wskazano czynności jakie zostały podjęte w toku całości prowadzonego postępowania,w rozbiciu na okres do czasu rozpoznania pierwszej skargi oraz po jej rozpoznaniu ustosunkowując się jednocześnie do zarzutów skarżącego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Uznając przedmiotową skargę za zasadną miano na uwadze , łącznie ujmowane , następujące okoliczności :

1.Jest bezspornym treść postanowienia Sądu Apelacyjnego w sprawie IIS 6/23 , którym po rozpoznaniu pierwszej skargi podejrzanego stwierdzono , że w postępowaniu przygotowawczym toczącym się w Prokuraturze (...) we W. sygn. (...) nastąpiła przewlekłość postępowania, przyznano od Skarbu Państwa na rzecz podejrzanego sumę pieniężną w wysokości 10.000 zł .Co istotne , a które to oceny na poziomie modelowym (wyznaczającym określony standard sprawności postępowania przygotowawczego w sprawach złożonych podmiotowo- przedmiotowo ) jak in concreto tj. w odniesieniu do przedmiotowego postepowania przygotowawczego Sąd Apelacyjny w orzekającym składzie podziela , wskazano m.in.

- wielowątkowość prowadzonego postępowania nie dotyczy w całości M. S., a postępowanie prowadzone przeciwko innym współoskarżonym nie powinno obciążać osoby skarżącego ,

- także kwestie związane z upływem czasu między postawieniem podejrzanemu zarzutów, czynnościami prowadzonymi z jego udziałem, dokonanym zabezpieczeniem majątkowy, a dniem złożenia skargi jawią się jako rażąco odległe. Jest to także istotne ze względu na fakt, iż w trakcie prowadzanego postępowania przygotowawczego wobec podejrzanego stosowane były środki zapobiegawcze, nadto cały czas stoi on pod zarzutem popełnienia przestępstwa. Postępowanie przygotowawcze nie zakończyło się jeszcze ani skierowaniem aktu oskarżenia ani jego umorzeniem.

W tym ostatnim aspekcie Sąd Apelacyjnym orzekający w przedmiotowym postępowaniu ma świadomość modyfikacji środka zapobiewgczego 9poreczenia ) ale nie jego ustania ( na marginesie zauważając ,iż stało się tak na skutek zażalenia podejrzanego ) , analogicznie w zakresie zabezpieczenia majątkowego ( przez prokuratora ) co wagi tych uciążliwości , wieloletnich , nie znosi .Po drugie prokurator stosujący (utrzymujący) środek zapobiegawczy czy zabezpieczenie majątkowe musi a priori zakładać , iż podejrzany ma prawo , w każdym czasie domagać się ich uchylenia czy modyfikacji czy korzystać w tym zakresie ze środków odwoławczych , stąd podejmowanie związanych z tym czynności (tomy (...) – 181 K) nie mogą w żadnej mierze wpływać na ocenę sprawności postępowania przygotowawczego .

- okoliczności takie jak potrzeba przeprowadzenia uzyskania właściwej dokumentacji w innych wątkach, czy też konieczność przesłuchania świadków, czy też uzyskania dokumentacji od podmiotów spoza terytorium Polski, w tym (...), choć niewątpliwie obiektywnie zrozumiałe, nie powinny mieć negatywnego wpływu na realizację prawa podejrzanego do zakończenia postępowania w rozsądnym terminie. Tym bardziej, że w zasadniczej ich części czynności te nie mają powiązania ani z osobą M. S., ani także z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą pod firmą (...) .

- długotrwałość postępowania w niniejszej sprawie jest m.in. wynikiem niewłaściwej organizacji pracy organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze oraz prowadzenia postępowania bez uwzględnienia odmienności sytuacji oraz stopnia zaawansowania prowadzonego postepowania w odniesieniu do poszczególnych podejrzanych. Nie można traktując, jak chce prokurator całościowo postepowania przygotowawczego tracić z pola widzenia każdego z jego uczestników.

- Prokuratora (...) we W., powinna podjąć niezwłocznie działania polegające na zintensyfikowaniu czynności prowadzących do zakończenia śledztwa, biorąc pod uwagę sytuację procesową każdego z podejrzanych i biorąc pod uwagę wskazanie intensyfikacji podejmowanych czynności w sprawie oraz konieczność jej jak najszybszego ukończenia, (podkreślenie SA) sprawa winna być przekazana wraz z aktem oskarżeniu do sądu, czy też jeśli zachodzą odpowiednie przesłanki – umorzona.

2. Analiza treści stanowiska Prokuratury (...) wyrażonego co do poprzedniej skargi (pismo z 6 kwietnia 2023r. ) i przedmiotowej zawarta w piśmie z 26 lutego 2025r. wskazuje na daleko idąca zbieżność ( w wielu fragmentach tożsamość np.w zakresie oceny prawnej sprawności przedmiotowego postępowania przygotowawczego ) , nie pomijając przy tym , iż odrębnie wskazano na czynności wykonane po rozpoznaniu pierwotne skargi (strony 29-38 stanowiska z 26 lutego 20025r. ) odnosząc się także do zarzutu pozorności czynności (trzykrotnej ) zmiany i uzupełnienia zarzutów stawianych podejrzanemu .

Sąd Apelacyjny w tym zakresie mając na uwadze powyższe oraz treść akt dotyczących podejrzanego ( w szczególności tomów 181 I do 181 K , bowiem wczęsniejsze dotyczą przebiegu postępowania przed majem 2023 ) miał na uwadze ,iż czynności procesowe i techniczne są w tym czasie związane z :

- wnioskami w przedmiocie środka zapobiegawczego i zabezpieczenia majątkowego , co do których odniesiono się wyżej ,

- prawdą jest ,iż wykonano w tym czasie ( około półtorej roku ) trzykrotnie czynność zmiany lub uzupełnienia zarzutów , przy czym analiza treści kolejnych postanowień wskazuje ,iż miały one w części charakter „techniczny” związany z wysokością ustaleń w zakresie uszczupleń podatkowych dokonanych w toku postępowań podatkowych , poddawanych kontroli w postępowaniu sądowo-administracyjnym , którą to dokumentację prokurator uzyskiwał od strony (były dołączone do wniosku dowodowego ) lub z urzędu

-„ nowym” a przez to merytorycznym jest postanowienie z 12 lutego 2024r.(k.1985-2005) ale tylko w zakresie zarzutu z pkt.VII tj co do czynu z art.299 § 1 k.k. , przy świadomości iż podstawa dowodowa wynika z dowodów już znacznie wcześniej zgromadzonych .

Analiza treści uzasadnień wszystkich 3 postanowień o zmianie lub uzupełniniu zarzutów wskazuje z jednej strony na syntetyczność , z drugiej praktyczną tożsamość treściową , nie mogą zatem te czynności być traktowane jako czasochłonne , wymagające obszernej analizy dowodów czy czasu na przygotowanie ,

3. Część dowodów (czynności procesowych ) wskazywana przez prokuratora (np.wątek samochodowy) nie dotyczy bezpośrednio ani pośrednio podejrzanego lecz innych osób , mających inne , powiązane z podejrzanym zarzuty ( choć i to nie zawsze). Z art.33 § 1 k.p.k. (łączność podmiotowa) wynika zasada, że w wypadku popełnienia kilku przestępstw w okręgach różnych sądów tego samego rzędu oskarżony powinien za te przestępstwa odpowiadać w jednym postępowaniu sądowym. Przepis ten uwzględnia ekonomikę procesową, a w zakresie prawa materialnego umożliwia wymierzenie kary łącznej za zbiegające się przestępstwa w jednym postępowaniu (art. 85 § 1 k.k.). W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że łączne rozpoznanie sprawy w zakresie wszystkich czynów, jakie zarzucano oskarżonemu, pozwala sądowi na prawidłową ocenę całokształtu jego przestępczej działalności; pozwala również na ujawnienie okoliczności sprzyjających popełnieniu przestępstwa i trafne zastosowanie środków karnych przewidzianych w ustawie (por. postanowienie SN z 30.04.1981 r., I KZ 20/81, OSNKW 1981/9, poz. 50). Przepis ten jest również adresowany do organów postępowania przygotowawczego. Wskazane względy przemawiają za koniecznością dążenia w postępowaniu przygotowawczym do łączenia spraw o czyny popełnione przez tego samego oskarżonego, a prowadzone w różnych postępowaniach, i wnoszenia jednego aktu oskarżenia. Z kolei z art.34 § 1 i 2 k.p.k. (łączność przedmiotowa ) W orzecznictwie trafnie wskazuje się, że łączność przedmiotowa powinna zabezpieczyć prawidłowość wyrokowania, trudniejszą do osiągnięcia w odrębnych procesach, oraz wyeliminować mnożenie kosztów procesu, a także zapewnić szybkość postępowania. Nie ma ona jednak charakteru bezwyjątkowego o czym przekonuje treść art.34 § 3 k.p.k. szczególnie kiedy – jak in concreto – ujawnienie kolejnych czynów kolejnych osób z coraz mniejszym lub żadnym związkiem ze sprawa danego podejrzanego prowadzi do skutku w postaci nieakceptowalnie długiego czasu trwania postępowania przygotowawczego (in concreto blisko 11 lat od pierwszego postanowienia o wszczęciu postpowania przygotowawczego , blisko 8 lat od przejęcia postępowania przez obecnie ją prowadząca jednostkę prokuratury , 7 lat statusu podejrzanego ) , prowadząc do naruszenia prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie .

5.Pomocniczo badając sprawność postępowania przygotowawczego , po rozpoznaniu poprzedniej skargi , miano na uwadze treść art. 14 zgodnie z ust.1 w/w ustawy zgodnie z którym może wystąpić z nową skargą w tej samej sprawie po upływie 12 miesięcy, a w postępowaniu przygotowawczym, w którym stosowane jest tymczasowe aresztowanie, oraz w sprawie egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego - po upływie 6 miesięcy, od daty wydania przez sąd orzeczenia, o którym mowa w art. 12, jako wskazanie samego ustawodawcy co do oczekiwanego , modelowego , czasu trwania postępowania .

Uznając skargę za zasadną orzeczono na rzecz skarżącego 10.000 zł, jako adekwatną do wskazanych naruszeń , nie przekraczająca granic określonych w art. 12 ust. 4 ustawy. Zgodnie z brzmieniem art. 12 ust. 5 pkt 2 ustawy właściwą jednostką do jej wypłaty będzie prokuratura prowadząca postępowanie .

O opłacie rozstrzygnięto na podstawie art. 17 ust. 3 ustawy o skardze poprzez zwrot na rzecz skarżącemu

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny orzekł, jak na wstępie.

SSA Bogusław Tocicki SSA Piotr Kaczmarek SSA Andrzej Szliwa