Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu

POSTANOWIENIE

W., 11 czerwca 2025 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący SSA Maciej Skórniak

Sędziowie: SA Edyta Gajgał

SA Robert Zdych

po rozpoznaniu skargi obrońcy podejrzanego M. P. (1)

na przewlekłość postępowania przygotowawczego toczącego się przed Prokuraturą (...) we W. pod sygn. akt (...)

na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 75, z 2019 r. poz. 1349)

p o s t a n o w i ł:

I.  stwierdzić, że w postępowaniu przygotowawczym toczącym się
w Prokuraturze (...) we W. pod sygn. akt (...) nastąpiła przewlekłość w okresie od 1 kwietnia 2023 r. do 1 kwietnia 2025 roku, co naruszyło prawo wnioskodawcy do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym bez nieuzasadnionej zwłoki;

II.  przyznać od Skarbu Państwa (Prokuratury (...) we W.) na rzecz M. P. (1) sumę pieniężną w wysokości 20.000 (dwadzieścia tysięcy) złotych;

III.  zwrócić skarżącemu wniesioną opłatę w kwocie 200 zł;

IV.  k osztami postępowania skargowego obciążyć Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Pismem z 2 kwietnia 2025 r. obrońca M. P. (1) wniósł o stwierdzenie, że w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przed Prokuraturą (...) we W. w sprawie o sygn. akt (...) nastąpiło naruszenie prawa podejrzanego M. P. (1) do rozpoznania sprawy bez uzasadnionej zwłoki, mając na uwadze, iż:

- Sąd Apelacyjny we Wrocławiu postanowieniem z dnia 14 czerwca 2023 r., sygn. akt II S 9/23 stwierdził przewlekłość przedmiotowego postępowania przygotowawczego oraz przyznał M. P. odszkodowanie z tego tytułu;

- Europejski Trybunał Praw Człowieka wyrokiem z dnia 30 listopada 2023r. w sprawie T. p. Polsce i 18 innych skarg (skarga nr (...)) stwierdził przewlekłość przedmiotowego postępowania przygotowawczego oraz przyznał M. P. (1) odszkodowanie z tego tytułu;

zaś pomimo wydania tych orzeczeń i upływu przedmiotowe śledztwo nadal prowadzone jest w sposób przewlekły i trwa dłużej, niż jest to konieczne dla wyjaśnienia okoliczności faktycznych i prawnych, które mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

W odpowiedzi na skargę Prokurator (...) we W. wniósł
o oddalenie skargi, jako niezasadnej. Argumentował on powołując się na ciągłe rozszerzenie zakresu postępowania. Podkreślił, że postępowanie rozszerzono o wątki związane z funkcjonowaniem kolejnych łańcuchów dostaw ,,przechodzących” przez spółki (...), (...) oraz (...). Powołał się też na równolegle toczące się postępowania o znacznych zakresach. Zdaniem prokuratora na dynamikę postępowania i weryfikację pierwotnych planów jego zakończenia oczywisty wpływ miało podjęcie przez Prokuraturę Krajową decyzji o dołączeniu do śledztwa (...) wspomnianych postępowań Prokuratury (...) w B., Prokuratury (...) w G. oraz Prokuratury (...)w Z..

Sąd Apelacyjny ustalił następujący stan faktyczny :

Jest to kolejny wniosek podejrzanego M. P. (1) w sprawie prowadzonej przez Prokuraturę (...) we W. pod sygn. akt (...). Postanowieniem z 14 czerwca 2023 r., sygn. akt II S 9/23 Sąd Apelacyjny we Wrocławiu:

I. stwierdził, że w postępowaniu przygotowawczym toczącym się w Prokuraturze (...) we W. pod sygn. akt (...) nastąpiła przewlekłość, co naruszyło prawo wnioskodawcy do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym bez nieuzasadnionej zwłoki;

II. przyznał od Skarbu Państwa (Prokuratury (...) we W.) na rzecz M. P. (1) sumę pieniężną w wysokości 10.000 zł (dziesięciu tysięcy złotych);

III. zwrócił skarżącemu wniesioną opłatę w kwocie 200 zł;

IV. kosztami postępowania skargowego obciążył Skarb Państwa.

Prokuratura (...) we W. nadzoruje śledztwo prowadzone
pod sygn. akt (...), m.in. wobec M. P. (1) (i 18 innych podejrzanych), o przestępstwa oraz przestępstwa skarbowe z następujących przepisów:

I.  art. 258 § 1 k.k.;

II.  art. 62 § 2 k.k.s. i art. 56 § 1 k.k.s. w zw. z art. 9 § 3 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1, 2 i 5 k.k.s.
w zw. z art. 8 § 1 k.k.s.;

III.  art. 271 § 1 i 3 k.k. i art. 273 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 8 § 1 k.k.s.;

IV.  art. 299 § 1 i § 5 i § 6 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

Na skutek zawiadomienia Generalnego Inspektora Informacji Finansowej Prokuratura Okręgowa w Legnicy 1 lipca 2014 r. wszczęła śledztwo o czyn prania pieniędzy związanych z nielegalnym obrotem paliwami i uszczupleniami podatkowymi (k. 124–125, t. I).

Po 1 kwietnia 2023 r. w sprawie zostały przeprowadzone następujące czynności dowodowe:

1)  25 kwietnia 2025 r. wydano postanowienie o czasowym uchyleniu środka zapobiegawczego w postaci zakazu opuszczenia kraju wobec K. Ś. (k. 22330, t. 107).

2)  30 kwietnia 2023 r. uzyskano informację od P. Straży Granicznej (...) o zezwoleniu na przekroczenie granicy przez A. Ś. (k. 22360, t. 108)

3)  19 maja 2023 r. (k. 22361, t. 108) nie uwzględniona zażalenia na postanowienie z 6 lutego 2023 r. o zmianie środka zapobiegawczego wobec M. K.;

4)  31 maja 2025 r. uzyskano informację od (...) Policji w D. o nierealizowaniu przez A. K. (1) środka zapobiegawczego w postaci dozoru policji (k. 22365, t. 108);

5)  13 czerwca 2023 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia Śródmieścia we Wrocławiu zmienił wobec K. Ś. środek zapobiegawczy w postaci zakazu opuszczenia kraju (k. 22381, t. 108).

6)  14 czerwca 2023 r. przesłuchano podejrzaną D. T. (1) (k. 22427-22429, t. 108)

7)  15 czerwca 2023 r. obrońca podejrzanej D. T. (1) złożył wniosek o uchylenie stosowanego wobec niej środka zapobiegawczego zastosowanego na mocy punktu II postanowienia z 6 grudnia 2018 r. (k. 22432, t. 108)

8)  20 czerwca 2023 r. obrońca podejrzanej B. J. wniósł o uchylenie środka zapobiegawczego wobec podejrzanej w postaci zakazu opuszczenia kraju (k. 22434, t. 108)

9)  14 czerwca 2023 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu stwierdził przewlekłość postępowania przygotowawczego prowadzonego pod sygn. akt (...) wobec M. P. (1) (k. 22442, k. 108)

10)  26 czerwca 2023 r. wydano postanowienie o zmianie zarzutów z 14 czerwca 2019 r. wobec G. K. (1) (k. 22450, t. 108)

11)  26 czerwca 2023 r. przesłuchano podejrzanego G. K. (2) (k. 22471 – 22474).

12)  30 czerwca 2023 r. uchylono wobec D. T. (1) stosowanie środka zapobiegawczego w postaci dozoru Policji (k. 22474-22475, t. 108)

13)  6 lipca 2023 r. wydano postanowienie o zmianie zarzutów przeciwko J. S. (k. 22478-22483, t. 108).

14)  6 lipca 2023 r. przesłuchano podejrzanego J. S. (k. 22486-22489).

15)  5 lipca 2023 r. uwzględniono wniosek obrońcy B. J. o zmianę środka zapobiegawczego i uchylono pkt 3 postanowienia z 7 grudnia 2018 r. w zakresie w jakim zastosowano wobec niej środek zapobiegawczy w postaci zakazu opuszczenia kraju (k. 22493, t. 108)

16)  13 lipca 2023 r. obrońca podejrzanego K. Ś. wystąpił z wnioskiem o uchylenie środka zapobiegawczego w stosunku do podejrzanego w postaci zakazu opuszczenia kraju (k. 22386, t. 108).

17)  14 lipca 2023 r. zmieniono postanowienie w przedmiocie zastosowania wobec J. S. środków zapobiegawczych (k. 22509, tom 108)

18)  14 lipca 2023 r. wydano postanowienie w przedmiocie środków zapobiegawczych - uwzględniono wniosek obrońcy podejrzanego M. P. (1) i uchylono pkt 3 postanowienia w przedmiocie środków zapobiegawczych z dnia 30 października 2018 r. (k. 22511-22512, tom 108)

19)  19 lipca 2023 r. wydano postanowienie o zmianie środka zapobiegawczego w postaci zakazu opuszczenia kraju wobec P. Ś. (k. 22522-22526, t. 108).

20)  8 sierpnia 2023 r. wydano postanowienie o przedłużeniu okresu śledztwa prowadzonego przeciwko M. K. na dalszy czas oznaczony powyżej roku (k. 22556-22558, tom 109)

21)  4 września 2023 r. uchylono czasowo środek zapobiegawczy w postaci zakazu opuszczania kraju wobec K. Ś. (k. 22577, t. 109)

22)  5 sierpnia 2023 r. pozyskano od Prokuratury (...) w B. kopie materiałów pozyskanych z L., (k. 22581, t. 109)

23)  31 sierpnia 2023 r. nie uwzględniono wniosku obrońcy K. Ś. o zmianę środka zapobiegawczego (k. 22585-22588, tom. 109)

24)  4 sierpnia 2023 r. wydano postanowienie o zmianie zarzutów wobec D. Z. (k. 22591-22606, tom. 109)

25)  7 września 2023 r. przesłuchano podejrzanego D. Z. (Z.) (k. 22607-22609, t. 109)

26)  8 listopada 2023 r. dokonano sprawdzenia w systemie informacyjnym Schengen wpisu nr (...). (...) (...) i uzyskano wynik negatywny (k. 22634, t. 109)

27)  15 listopada 2023 r. zwrócono się o możliwość przesłuchania w charakterze świadka A. W. do członka Międzynarodowego Zespołu Śledczego (k. 22640, t. 109)

28)  13 grudnia 2023 r. obrońca podejrzanego K. Ś. złożył wniosek o uchylenie względem podejrzanego stosowanego środka w postaci zakazu opuszczenia kraju (k. 22763, t. 109)

29)  14 grudnia 2023 r. zwolniono (...) Urzędu Celno-Skarbowego w O. obowiązku zachowania tajemnicy służbowej (k. 22711, t. 109)

30)  18 grudnia 2023 r. postanowiono o wyłączeniu materiałów śledztwa przeciwko G. K. (2), D. Z., J. S., D. T. (1) do odrębnego postępowania (k. 22713, t. 109)

31)  20 grudnia 2023 r. wydano postanowienie o zmianie postanowienia o wyłączeniu materiałów śledztwa do odrębnego postępowania (k. 20 grudnia 2023 r., t. 110)

32)  22 grudnia 2023 r. wydano postanowienie w przedmiocie środków zapobiegawczych i uchylono stosowany na mocy postanowienia z 21 marca 2019 r., II Kp 123/19 środek zapobiegawczy wobec K. Ś. w postaci zakazu opuszczania kraju (k. 22784, t. 110)

33)  27 grudnia 2023 r. dokonano oględzin akt śledztwa (...) (k. 22787, tom 110)

34)  22 grudnia 2023 r. prokurator złożył wniosek na podstawie art. 335 § 1 k.p.k. wobec J. S., D. T. (1), G. K. (3) i D. Z. (k. 22788, t. 110)

35)  8 stycznia 2024 r. wydano postanowienie w przedmiocie środków zapobiegawczych przeciwko A. K. (2) poprzez uchylenie środka w postaci dozoru Policji (k. 22866, t. 110)

36)  8 stycznia 2023 r. wydano postanowienie o powołaniu tłumacza przysięgłego (k. 22869, t. 110)

37)  8 luty 2024 r. wydano postanowienie o przedłużeniu śledztwa na dalszy czas oznaczony okres powyżej roku, prowadzonego przeciwko M. K. (k. 23538, t. 114)

38)  5 lutego 2024 r. wydano postanowienie w przedmiocie środków zapobiegawczych przeciwko P. Ś. – uchylono stosowany wobec niego środek zapobiegawczy w postaci zakazu opuszczenia kraju (k. 23542, t. 114)

39)  14 lutego 2024 r. Prokuratura (...) w R. poinformowała, że nadzoruje postępowanie przygotowawcze o sygn. akt (...) (k. 23544, t. 114)

40)  27 lutego 2024 r. powołano tłumacza przysięgłego języka niemieckiego (k. 23562, t. 114)

41)  23 lutego 2024 r. wydano postanowienie w przedmiocie kosztów postępowania przygotowawczego (k. 23878, t. 116)

42)  12 marca 2024 r. wydano postanowienie w przedmiocie kosztów postępowania przygotowawczego (k. 23884, t. 116)

43)  21 marca 2024 r. wydano postanowienie o odmowie uwzględnienia wniosku w przedmiocie zmiany środka zapobiegawczego wobec M. K. (k. 23955, t. 116)

44)  10 czerwca 2024 r. wydano postanowienie w przedmiocie środków zapobiegawczych wobec P. Ś. w ten sposób, że zmieniono wysokość poręczenia majątkowego (k. 2393, t. 116)

45)  10 kwietnia 2024 r. w sprawie o sygn. akt III 167/23 zapadł wyrok przeciwko J. S., G. K. (4), (k. 23996-24042, tom. 116)

46)  10 czerwca 2024 r. zmieniono środek zapobiegawczy stosowany wobec K. S. w sten sposób, że zmniejszono kwotę poręczenia (k. 24045, t. 116)

47)  17 czerwca 2024 r. do Prokuratury (...) we W. wpłynęły potwierdzenia przelewów dokonanych przez A. M. (k. 24052-24053, t. 116)

48)  25 czerwca 2024 r. uchylono wobec Ł. M. stosowany wobec niego środek zapobiegawczy w postaci dozoru Policji (k. 24061, t. 116)

49)  28 czerwca 2024 r. nie uwzględniono zażalenia na postanowienie prokuratora z 21 marca 2024 r. w przedmiocie odmowy uwzględnia wniosku o zmianę środka zapobiegawczego względem M. K. (k. 24065, tom 116)

50)  5 lipca 2024 r. Prokuratura (...) złożyła odpowiedź na skargę na przewlekłość postępowania prowadzonego pod sygn. akt (...) (k. 24075, t. 116)

51)  8 lutego 2024 r., Sąd Okręgowy w Szczecinie w sprawie o sygn. akt II K 318/23 przekazała sprawę Prokuratorowi (...)w S.celem uzupełnienia śledztwa (k. 24415, t.117)

52)  26 marca 2024 r. Sąd Apelacyjny w Szczecinie w sprawie o sygn. akt II K 122/24 utrzymał w mocy postanowienie Sądu Okręgowego z 8 lutego 2024 r. w przedmiocie zwrotu sprawy w celu usunięcia istotnych braków postępowania przygotowawczego (k. 24417, t. 117);

53)  5 sierpnia 2024 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu stwierdził przewlekłość postępowania przygotowawczego wobec podejrzanej B. S., sygn. akt (...) (k. 24421, t. 118)

54)  14 października 2024 r. odmówiono adw. K. C. obrońcy M. P. (1) dopuszczenia do udziału w czynnościach śledztwa w postaci przesłuchań świadków oraz innych podejrzanych (k. 24533, t. 118)

55)  14 października 2024 r. odmówiono adw. M. R. (1) obrońcy podejrzanej B. S. dopuszczenia do udziału w czynnościach śledztwa w postaci przesłuchań świadków oraz innych podejrzanych (k. 24535, t. 119)

56)  14 października 2024 r. odmówiono adw. B. Z. obrońcy podejrzanego K. Ś. dopuszczenia do udziału w czynnościach śledztwa w postaci przesłuchania świadków oraz innych podejrzanych (k. 24537, tom. 118)

57)  14 października 2024 r. odmówiono adw. S. P. obrońcy podejrzanego K. Ś. dopuszczenia do udziału w czynnościach śledztwa w postaci przesłuchania świadków oraz innych podejrzanych (k. 24539, tom. 118)

58)  14 października 2024 r. odmówiono adw. M. H. obrońcy podejrzanego K. Ś. dopuszczenia do udziału w czynnościach śledztwa w postaci przesłuchania świadków oraz innych podejrzanych (k. 24541, tom. 118)

59)  15 października 2024 r. wydano postanowienie o zmianie zarzutów wobec M. M. (k. 24553-24558, tom 118)

60)  17 października 2024 r. przesłuchano podejrzanego M. M. (k. 24569)

61)  25 października 2024 r. wydano postanowienie o zmianie zarzutów wobec podejrzanego A. K. (1) (k. 24586-24605, t. 118)

62)  21 października 2024 r. przesłuchano podejrzanego W. L. (k. 24616-24621, t. 118)

63)  22 października 2024 r. wydano postanowienie o zmianie zarzutów wobec podejrzanego W. L. (k. 24622-24676, t. 119)

64)  24 października 2024 r. przesłuchano podejrzanego W. L. (k. 24677-24679, t. 119)

65)  25 października 2024 r. zwolniono z tajemnicy służbowej Naczelnika (...) Urzędu Skarbowego w K. (k. 24685, t. 119)

66)  25 października 2024 r. zwolniono z tajemnicy służbowej Naczelnika (...) Urzędu Skarbowego w K. (k. 24689, t. 119)

67)  29 października 2024 r. zarządzono poszukiwanie podejrzanego A. K. (1) w celu ustalenia miejsca pobytu (k. 24698, t. 119)

68)  16 stycznia 2025 r. prokurator prowadzący postępowanie został na urząd Delegowanego Prokuratora Europejskiego

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Przedmiotowa skarga, zarzucająca przewlekłość postępowania prowadzonego przed Prokuraturą (...) we W. pod sygn. akt (...) zasługiwała na uwzględnienie.

Dla dokonania oceny, czy w toku postępowania przygotowawczego doszło do przewlekłości, należało wziąć pod uwagę czynności podejmowane od 1 kwietnia 2023 r. do czasu wniesienia skargi tj. 1 kwietnia 2025 r. Wcześniejszy okres objęty był już oceną sądu w ramach uprzednio rozpoznanej skargi na przewlekłość postępowania przygotowawczego, zakończonej stwierdzeniem jej zasadności postanowieniem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 14 czerwca 2023 r., sygn. akt II S 9/23. W tamtym postępowaniu granicą czasową oceny były czynności podejmowane jeszcze w marca 2023 r., w związku z czym aktualna skarga – jako kolejna dotycząca tego samego postępowania przygotowawczego – może być rozpatrywana jedynie w zakresie dalszego, późniejszego przebiegu postępowania. Data ta wyznacza punkt odniesienia do dalszej oceny aktywności procesowej organów ścigania oraz ewentualnego wystąpienia bezczynności lub opóźnień, które nie znajdują uzasadnienia w okolicznościach sprawy.

W toku niniejszej analizy należało zatem uwzględnić, czy od wskazanego momentu prokuratura podjęła niezwłocznie konkretne, realne i adekwatne działania mające na celu finalizację śledztwa w rozsądnym terminie, w szczególności w kontekście standardów wynikających z art. 2 § 1 pkt 4 k.p.k. Jednocześnie zasadne było ustalenie, czy podjęto skuteczne środki w celu wyeliminowania przyczyn przewlekłości, które zostały zidentyfikowane przez sąd w ramach uprzedniego postępowania w przedmiocie skargi na przewlekłość. W tym zakresie istotne było zbadanie, czy wskazane uprzednio przez Sąd Apelacyjny uchybienia — takie jak np. długotrwała bezczynność, brak inicjatywy dowodowej, niewyznaczanie terminów czynności — zostały usunięte lub zminimalizowane w sposób gwarantujący efektywność dalszego prowadzenia śledztwa.

Tylko w przypadku pozytywnej odpowiedzi na powyższe pytania możliwe jest uznanie, że organy postępowania przygotowawczego naruszyły obowiązek prowadzenia postępowania bez nieuzasadnionej zwłoki, zgodnie z wymogami wynikającymi zarówno z przepisów krajowych, jak i standardów europejskich, w szczególności art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Przy ocenie, czy doszło do naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki – zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 75, z 2019 r. poz. 1349) należy mieć w szczególności na uwadze terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez prokuratora w celu zakończenia postępowania, uwzględniając łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, jak również - charakter owej sprawy, stopień jej faktycznej i prawnej zawiłości, znaczenie dla strony (która wniosła skargę) rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania. Przyczyną stwierdzenia przewlekłości nie jest każda zwłoka, ale tylko zwłoka nieuzasadniona. Ocena czy postępowanie trwa dłużej niż to konieczne, dokonywana musi być na podstawie analizy charakteru przeprowadzanych czynności jak i stanu faktycznego sprawy. Aby rozstrzygnąć, czy zwłoka w dokonaniu tej czynności jest nieuzasadniona, rozważyć należy nie tylko czasokres zaniechania jej dokonania, ale także konkretne realia sprawy i jej kontekst sytuacyjny.

Przekładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd Apelacyjny wskazuje, iż analiza całokształtu czynności podejmowanych po 1 kwietnia 2023 r. nadal wywołuje przekonanie po stronie Sądu Apelacyjnego, że w następstwie nieodpowiedniego (przewlekłego) prowadzenia śledztwa, w odniesieniu do tego podejrzanego naruszone zostały przyjęte standardy podejmowania czynności bez zbędnej zwłoki. Wskazać należy, iż w analizowanym okresie nadal nie zostały podjęte żadne czynności procesowe z udziałem podejrzanego M. P. (1). Względem podejrzanego w analizowanym okresie wydano jedynie postanowienie w przedmiocie środków zapobiegawczych. Ponadto obrońcy podejrzanego odmówiono dopuszczenia do udziału w czynnościach śledztwa w postaci przesłuchań świadków oraz innych podejrzanych (k. 24533, t. 118). Taki stan rzeczy, w zestawieniu z czasem trwania postępowania, w tym okresu, kiedy podejrzanemu przedstawiono zarzuty, oraz jego dotychczasowym przebiegiem, stanowi przejaw bierności organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze i prowadzi do dalszego naruszania zasady niezwłoczności postępowania. Słusznie również zauważył obrońca podejrzanego, iż przewlekłość w niniejszym postępowaniu nadal się utrzymuje i nawet jej stwierdzenie przez Sąd Apelacyjny w sprawie o sygn. akt II S 9/23 oraz przez ETPCz w wyroku z dnia 30 listopada 2023 r. wydanym w sprawie p. T. p. Polsce oraz 18 innych połączonych skarg (skarga nr (...)) - nie doprowadziło do rzeczywistej intensyfikacji czynności procesowych po stronie organów ścigania. Okoliczność ta potwierdza skalę oraz powagę uchybień występujących w toku niniejszego postępowania.

Sąd Apelacyjny dostrzega w niniejszej sprawie absolutnie ewidentne naruszenie prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie, wynikające nie tylko z ogólnego braku dynamiki postępowania, lecz również z faktu, iż od października 2024 r. nie zostały w istocie podjęte żadne realne czynności procesowe. Wielomiesięczna bezczynność organu prowadzącego śledztwo nie znajduje racjonalnego usprawiedliwienia i prowadzi do dalszego pogłębiania stanu przewlekłości. Dodatkowo, jak wynika z twierdzeń prokuratora zawartych w odpowiedzi na skargę, z dniem 16 stycznia 2025 r. prokurator prowadzący niniejsze postępowanie został powołany na urząd Delegowanego Prokuratora Europejskiego. Okoliczność ta skutkuje koniecznością wyznaczenia nowego referenta sprawy, co – zważywszy na znaczny stopień skomplikowania postępowania oraz jego objętość dowodową – w sposób oczywisty przekłada się na dalsze opóźnienie w podejmowaniu czynności. Nowo wyznaczony prokurator będzie zobowiązany do zapoznania się z rozległym materiałem dowodowym, co niewątpliwie może przełożyć się na dalsze zwlekanie z prowadzeniem postępowania w sposób aktywny i zmierzający do jego zakończenia.

Sąd Apelacyjny dostrzega, że niniejsze postępowanie cechuje się znacznym stopniem skomplikowania oraz obszernością materiału dowodowego, co do zasady może wpływać na wydłużenie jego trwania. Jednakże, nawet uwzględniając tę okoliczność, uznać należy, że przewlekłość postępowania w odniesieniu do skarżącego pozostaje nieusprawiedliwiona. Długotrwała bezczynność organu prowadzącego, w tym całkowity brak czynności procesowych z udziałem podejrzanego przez wiele miesięcy, nie znajduje uzasadnienia w charakterze sprawy i nie może być tłumaczona jej złożonością. Przewlekłość ta pozostaje nieusprawiedliwiona w świetle obowiązku prowadzenia postępowania przygotowawczego w sposób sprawny i efektywny, zgodnie z zasadą szybkości postępowania wynikającą z art. 2 § 1 pkt 4 k.p.k., art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 6 ust. 1 EKPCz.

Zaniechanie podejmowania czynności w długim przedziale czasowym należy poczytać jako przejaw bierności organu procesowego w zakresie zmierzania do merytorycznego rozpoznania sprawy wobec skarżącego. W ocenie Sądu, taka postawa organu ścigania nie odpowiada standardowi należytej staranności i sprawności, jakiego wymaga się w demokratycznym państwie prawa od instytucji realizujących funkcję ścigania przestępstw.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny stwierdza, że w realiach niniejszej sprawy nadal zachodzi przewlekłość postępowania przygotowawczego. Mimo uprzedniego stwierdzenia takiego naruszenia zarówno przez Sąd Apelacyjny, jak i ETPCz oraz upływu znacznego czasu, nie podjęto żadnych rzeczywistych działań mających na celu przyspieszenie toku sprawy w odniesieniu do podejrzanego M. P. (1). Wręcz przeciwnie – dalszy brak czynności oraz konieczność przydzielania sprawy nowemu prokuratorowi prowadzącemu prowadzą do pogłębienia stanu opieszałości.

W konsekwencji, spełnione zostały przesłanki do ponownego stwierdzenia, iż postępowanie prowadzone jest z naruszeniem prawa podejrzanego do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie, wynikającego art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Tym samym podejrzanemu przysługuje stosowne zadośćuczynienie pieniężne, zgodnie z art. 15 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.

W ocenie Sądu Apelacyjnego kwota 20.000 zł, jakiej domaga się skarżący, stanowi adekwatne i proporcjonalne zadośćuczynienie za naruszenie prawa podejrzanego do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie, uwzględniając okres przewlekłości, który należy liczyć od dnia 1 kwietnia 2023 r. Wysokość przyznanej sumy odpowiada charakterowi oraz skali uchybienia, a także uwzględnia całokształt okoliczności sprawy, w tym długość okresu bezczynności organów ścigania, stopień dolegliwości przewlekłości dla podejrzanego, a także fakt, iż przewlekłość została już wcześniej stwierdzona, jednak mimo to nie nastąpiła rzeczywista poprawa dynamiki postępowania i nie podjęto żadnych czynności z udziałem podejrzanego. Kwota ta stanowi adekwatne zadośćuczynienie za naruszenie praw podejrzanego wynikających z Konstytucji RP oraz Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Jednocześnie przyznana kwota mieści się w granicach sum zasądzanych w analogicznych sprawach i realizuje funkcję kompensacyjną oraz prewencyjną, o której mowa w art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu podkreśla, iż Prokuratura (...) we W. powinna niezwłocznie podjąć działania zmierzające do intensyfikacji czynności prowadzących do zakończenia niniejszego postępowania przygotowawczego, w tym podjęcia czynności z udziałem podejrzanego. W szczególności konieczne jest przywrócenie sprawie dynamiki i nadanie jej realnego kierunku ukierunkowanego na merytoryczne rozstrzygnięcie. Jednocześnie Sąd nie znalazł podstaw do wydania prokuratorowi polecenia dokonania konkretnych czynności wraz z wyznaczeniem terminu ich realizacji w trybie art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Trudność ta wynika z braku wystarczającej wiedzy co do aktualnego stanu postępowania, w szczególności wobec istniejących w jego toku uchybień oraz braku transparentności co do przyjętego przez prokuraturę kierunku procesowego oraz zmiany prokuratora prowadzącego postępowanie.

Mimo to, w świetle dotychczasowej przewlekłości oraz braku realnych postępów, zakończenie śledztwa powinno zostać potraktowane jako kwestia wymagająca pilnego i priorytetowego zaangażowania organu procesowego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji orzeczenia.

Edyta Gajgał Maciej Skórniak Robert Zdych