Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu

POSTANOWIENIE

W., 2 października 2024 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący Sędzia SA Cezariusz Baćkowski (spr.)

Sędziowie Sędzia SA Jerzy Skorupka

Sędzia SA Artur Tomaszewski

po rozpoznaniu w dniu 1 października 2024 r. na posiedzeniu bez udziału stron

skargi I. M. (1)

na przewlekłość postępowania prowadzonego przed Sądem Okręgowym w Legnicy pod sygn. akt III Ko 160/23 w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia
za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie

na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. 1725)

p o s t a n o w i ł :

I.  skargę oddalić ,

II.  kosztami postępowania obciążyć skarżącego .

UZASADNIENIE

Pismem z 7 sierpnia 2024 r. (data nadania - 13 sierpnia 2024 r.) I. M. (1) wniósł o stwierdzenie, że w toku postępowania prowadzonego przed Sądem Okręgowym w Legnicy pod sygn. akt III Ko 160/23 z jego wniosku w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie w sprawie prowadzonej przez Prokuraturę (...)w Z.pod sygn. akt (...), nastąpiło naruszenie prawa wnioskodawcy do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, a także o zalecenie podjęcia przez sąd rozpoznający sprawę odpowiednich czynności oraz o przyznanie, od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy, sumy pieniężnej w wysokości 20.000 zł.

W treści wniosku I. M. (1) wskazał, że postanowieniem z
16 maja 2023 r. w sprawie o sygn. akt II Kp 45/23 Sąd Rejonowy w Złotoryi orzekł, że zatrzymanie wnioskodawcy w dniu 26 stycznia 2023 r., dokonane przez funkcjonariuszy Komisariatu Policji w C., było nielegalne, niezasadne
i nieprawidłowe. Wnioskodawca podniósł przy tym, że - w następstwie tegoż - skierował do Sądu Okręgowego w Legnicy wniosek o odszkodowanie
i zadośćuczynienie i niesłuszne zatrzymanie, wniesiony 13 października
2023 r. Zwrócił przy tym uwagę, że przez okres 43 tygodni nie podejmowano w sprawie żadnych czynności mających na celu zakończenie postępowania.

Pismem z 5 września 2024 r. Prezes Sądu Okręgowego w Legnicy wniósł o oddalenie wniosku. Argumentował, że Sąd Okręgowy w Legnicy oczekiwał
kilka miesięcy na wypożyczenie akt sprawy w przedmiocie niesłusznego zatrzymania wnioskodawcy, po czym nastąpiło ono w momencie długotrwałej choroby sędziego referenta. Jednocześnie Prezes Sądu Okręgowego w Legnicy wskazał, że niemożliwym było przekazanie sprawy innemu sędziemu do rozpoznania, gdyż z góry nie można było przewidzieć długotrwałości choroby sędziego referenta, który przedkładał cyklicznie zaświadczenia lekarskie.

Sąd Apelacyjny ustalił następujący stan faktyczny :

W dniu 26 stycznia 2023 r. I. M. (1), w toku postępowania przygotowawczego o sygn. akt (...) nadzorowanego przez Prokuraturę (...)w Z., został zatrzymany przez funkcjonariuszy Komisariatu Policji w C. (k. 30-34 akt sprawy III Ko 160/23). Na dokonane zatrzymanie zażalenie złożył obrońca I. M. (1). Wskutek jego rozpoznania, postanowieniem z 16 maja 2023 r. w sprawie o sygn. akt II Kp 45/23 Sąd Rejonowy w Złotoryi orzekł, że zatrzymanie I. M. (1) było nielegalne, niezasadne i nieprawidłowe (k. 9-11, 25-29 akt sprawy III Ko 160/23).

13 października 2024 r. I. M. (2), za pośrednictwem swojego obrońcy, złożył do Sądu Okręgowego w Legnicy (k. 2-7 akt sprawy
III Ko 160/23) wniosek o zasądzenie - na rzecz wnioskodawcy od Skarbu Państwa - odszkodowania w wysokości 3.480 zł oraz zadośćuczynienia w wysokości 50.000 zł tytułem niewątpliwie niesłusznego zatrzymania w sprawie (...).

Pismem z 7 listopada 2023 r. Sąd Okręgowy w Legnicy (k. 14 akt sprawy III Ko 160/23) wystąpił do Prokuratury (...)w Z.o wypożyczenie akt sprawy o sygn. (...).

W odpowiedzi z 13 listopada 2023 r. prokurator (k. 15 akt sprawy III Ko 160/23) poinformował o przekazaniu akt wraz z aktem oskarżenia do Sądu Rejonowego w Złotoryi.

Z kolei pismem z 29 listopada 2023 r. (k. 17 akt sprawy III Ko 160/23) Sąd Rejonowy w Złotoryi poinformował Sąd Okręgowy w Legnicy, że termin rozprawy w sprawie II K 694/23 został wyznaczony na 12 grudnia 2023 r. i wypożyczenie akt jest możliwe po dniu 12 grudnia 2023 r. lub wcześniej w razie zagwarantowania zwrotu do dnia 8 grudnia 2023 r.

Następnie, wiadomością e-mailową z 20 grudnia 2023 r. (k. 18 akt sprawy III Ko 160/23) Sąd Okręgowy w Legnicy ponowił zapytanie do Sądu Rejonowego
w Złotoryi o stan sprawy II K 694/23. W odpowiedzi z 21 grudnia 2023 r. (k. 19 akt sprawy III Ko 160/23) wskazano, że kolejny termin rozprawy jest wyznaczony na dzień 30 stycznia 2024 r.

Kolejne zapytanie Sąd Okręgowy w Legnicy skierował do Sądu Rejonowego
w Złotoryi 19 lutego 2024 r. (k. 21 akt sprawy III Ko 160/23). W odpowiedzi
z 26 lutego 2024 r. (k. 22 akt sprawy III Ko 160/23) Sąd Rejonowy w Złotoryi poinformował o braku możliwości wypożyczenia z uwagi na wyznaczenie terminu rozprawy na dzień 5 marca 2024 r.

7 marca 2024 r. Sąd Rejonowy w Złotoryi wypożyczył Sądowi Okręgowemu w Legnicy akta sprawy II K 694/23 na okres 14 dni, informując, że kolejny termin rozprawy w tej sprawie przypada na dzień 18 kwietnia 2024 r. (k. 24 akt sprawy III Ko 160/23). Akta zostały zwrócone 21 marca 2024 r. (k. 35 akt sprawy
III Ko 160/23).

Następne zapytanie o wypożyczenie akt Sąd Okręgowy w Legnicy skierował
do Sądu Rejonowego w Złotoryi 3 czerwca 2024 r. W odpowiedzi z
5 czerwca 2024 r. poinformowano o braku możliwości wypożyczenia z uwagi
na wyznaczenie terminu rozprawy na dzień 25 czerwca 2024 r.

Ostatecznie Sąd Okręgowy w Legnicy III Wydział Karny wypożyczył akta sprawy II K 694/23 11 lipca 2024 r. na okres do 15 lipca 2024 r. (k. 38-40, 81 akt sprawy III Ko 160/23) celem sporządzenia kopii części dokumentów z akt sprawy (w tym znajdujących się w nich płyt DVD). Zarządzeniem z 14 sierpnia 2024 r.
(k. 83 akt sprawy III Ko 160/23) wyznaczony został termin rozprawy w sprawie
III Ko 160/23 na dzień 12 listopada 2024 r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Przedmiotowa skarga, zarzucająca przewlekłość postępowania prowadzonego przed Sądem Okręgowym w Legnicy pod sygn. akt III Ko 160/23, była uzasadniona.

Odnotowania wymaga, że w toku oceny, czy doszło do naruszenia prawa strony
do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki – zgodnie z art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy
w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki należy mieć
w szczególności na uwadze terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez Sąd w celu zakończenia postępowania, uwzględniając łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie
od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona. Należy uwzględnić również, w toku orzekania, charakter ocenianej sprawy, stopień jej faktycznej i prawnej zawiłości, znaczenie dla strony (która wniosła skargę) rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

Co ważne, przyczyną stwierdzenia przewlekłości nie jest każda zwłoka, ale tylko zwłoka nieuzasadniona. Ustalenie jej istnienia wymaga rozważenia nie tylko czasokresu zaniechania, ale także konkretnych realiów sprawy i jej kontekstu sytuacyjnego. Duże znaczenie ma zagadnienie skomplikowania danej sprawy, zwłaszcza pod względem faktycznym. Podstawowym zadaniem prowadzącego postępowanie jest kierowanie jego przebiegiem, m.in. sprawnością i czuwanie nad tempem wykonywanych czynności. W orzecznictwie wskazuje się, że „przez przewlekłość postępowania rozumie się w praktyce brak czynności zmierzających do rozstrzygnięcia zachodzący dłużej niż jest to konieczne do rozważenia sprawy bądź zgromadzenia dowodów. Chodzi o to, by czynności zmierzające do wydania orzeczenia kończącego zabierały odpowiednią ilość czasu, to jest odbywały się bez zbędnej zwłoki (…). Taką zbędną zwłoką nie jest każdy upływ czasu, ale dopiero nadmierne odstępstwo od czasu zwykle koniecznego dla wykonania określonych czynności. Przewlekłość postępowania zachodzi wtedy tylko, gdy zwłoka w
czynnościach jest nadmierna (rażąca) i nie znajduje uzasadnienia w obiektywnych okolicznościach sprawy” (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z
23 listopada 2010 r., sygn. akt II S 28/10, KZS 2016 nr 11, poz. 63; por. również postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 9 lutego 2005 r., sygn. akt
II S 5/05, KZS 2005, z. 7-8, poz. 155; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 7 kwietnia 2009 r. sygn. akt II S 4/09, LEX nr 517108; postanowienie Sądu Najwyższego z 7 października 2010 r., sygn. akt WSP 13/10, LEX nr 612870). Przewlekłość postępowania uzasadniają bowiem nie tylko długotrwałe
i nieuzasadnione zaniechania organu prowadzącego postepowanie, ale również nieefektywność podejmowanych czynności lub też działania, które podejmowane czynności w sprawie jedynie pozorują (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego
w Krakowie z 4 września 2012 r., sygn. akt I S 83/12, LEX nr 1217714).

Przenosząc powyższe uwagi na grunt przedmiotowej sprawy stwierdzić należy, że szczegółowa analiza czynności podejmowanych w toku postępowania prowadzonego przed Sądem Okręgowym w Legnicy pod sygn. akt III Ko 160/23
w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie I. M. (1) nie wskazuje na wystąpienie takiej nieuzasadnionej zwłoki.

Niezależnie od okoliczności, na które powoływał się prezes Sądu Okręgowego w Legnicy w piśmie z 5 września 2024 r., a dotyczących czasowej nieobecności sędziego referenta spowodowanej chorobą w dniach 13-17 listopada 2023 r., 25-28 stycznia 2024 r., 11 lutego 2024r. – 23 kwietnia 2024r. i w związku z urlopem wypoczynkowym od 27 listopada 2023 r. do 5 grudnia 2023 r., zauważyć należy, że występowały opóźnienia w podejmowaniu działań mających na celu wypożyczenie akt sprawy toczącej się przed Sądem Rejonowym w Złotoryi pod sygn. akt II K 694/23 celem pozyskania materiału dowodowego niezbędnego dla rozstrzygnięcia o przedmiocie żądania odszkodowania i zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie.

Na początkowym etapie sprawy III Ko 160/23 czynności były podejmowane prawidłowo i bez żadnej zwłoki (tj. wystąpienie o akta z 7 listopada 2023 r. i 29 listopada 2023 r. odpowiednio do Prokuratury (...)w Z.i tamtejszego Sądu Rejonowego). Niemożność wypożyczenia akt przed określonym przez Sąd Rejonowy w Złotoryi terminem zwrotu do 8 grudnia 2023 r. jest uzasadniona jeśli zważyć, że niezbędne było zapoznanie się z nimi przez Sędziego referenta i wyselekcjonowanie dokumentów koniecznych do rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie..

W okresie po 12 grudnia 2023 r. (tj. terminie rozprawy w sprawie II K 694/23) nie było przeszkód, aby wypożyczyć te akta, zwłaszcza w świetle wiedzy pozyskanej 21 grudnia 2023 r. odnośnie tego, że kolejny termin rozprawy przypadał po ponad 5 tygodniach (30 stycznia 2024 r). Przez kolejne dwa miesiące Sędzia referent był nieobecny z powodu choroby. Czasu trwania tej niezdolności do pracy współcześnie (jak wynika z pisma Prezesa Sądu Okręgowego) nie można było określić, co mogło tamować przydzielenie sprawy innemu Sędziemu.

Po powrocie sędziego referenta z ostatniego ze zwolnień lekarskich (tj. po 23 kwietnia 2024 r.) nie znajdowało uzasadnienia skierowanie kolejnego wniosku
o wypożyczenie 3 czerwca 2024 r., co uniemożliwiło jego uwzględnienie, a co było wywołane m.in. koniecznością rozstrzygnięcia co do wniosków dowodowych, których złożenie deklarował obrońca I. M. (1) w tamtym postępowaniu (miesiąc opóźnienia). 11 lipca br. okazało się, że akta znajdują się w Wydziale Wizytacyjnym Sądu Okręgowego w Legnicy i zgodnie z zarządzeniem Sędziego z tego dnia sporządzono kopie niezbędnych dokumentów.

Zarządzeniem z 14 sierpnia 2024 r. wyznaczono termin rozprawy na 12 listopada br. Zważywszy na niezbędną przed wyznaczeniem terminu rozprawy analizę akt, konieczny odstęp czasu między terminem rozprawy i ekspedycją zawiadomień o tym terminie opóźnienie w sprawnym podejmowaniu czynności na tym etapie wynosi dwa miesiące.

W świetle powyższych okoliczności stwierdzić należało, że postępowanie prowadzone pod sygn. akt III Ko 160/23 nie miało właściwej dynamiki, część czynności była nieefektywna i podejmowana z opóźnieniem (łącznie cztery miesiące) w szczególności biorąc pod uwagę, że jest ono nieskomplikowane. Okres czasu od złożenia wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie jest długi w stosunku do przedmiotu sprawy i jej charakteru. Jednak jak zaznaczono wyżej nie każde opóźnienie stanowi, że postępowanie prowadzone jest przewlekle, dotknięte jest nieuzasadnioną zwłoką.

Uwzględniając sumę opóźnień wskazaną wyżej, która nie jest nadmierna fakt, że można słusznie oczekiwać zakończenia postępowania na wyznaczonym terminie rozprawy Sąd Apelacyjny uznał, że nie doprowadziły one do przewlekłości postępowania.

Na marginesie Sąd Apelacyjny zauważa, że oczekiwanie na zakończenie postępowania w sprawie II K 694/23 Sądu Rejonowego w Złotoryi nie wydaje się niezbędne dla rozstrzygnięcia w przedmiocie żądania I. M. (1) o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie (por. art. 552 § 1 i 4 k.p.k., art. 555 k.p.k., art. 553a k.p.k., uchwałę Sądu Najwyższego z 23 maja 2006 r., I KZP 5/06, OSNKW 2006, nr 6, poz. 55, postanowienie składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 20 września 2007 r., I KZP 28/07, OSNKW 2007, nr 10, poz. 70)..

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji orzeczenia.

SSA Jerzy Skorupka SSA Cezariusz Baćkowski SSA Artur Tomaszewski