Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu

POSTANOWIENIE

Dnia 18 listopada 2024 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

przewodniczący: SSA Jerzy Skorupka (sprawozdawca)

sędziowie: SSA Andrzej Kot

SSA Jarosław Mazurek

po rozpoznaniu w sprawie R. K. skargi z 2 października 2024 r. na naruszenie prawa do rozpoznania bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przez Prokuraturę (...)we W. (...)

na podstawie art. 12 ust. 2 i 4 oraz art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 ze zm.)

p o s t a n o w i ł

1.  stwierdzić, że w postępowaniu przygotowawczym o sygn. (...), prowadzonym przez Prokuraturę (...)we W.przeciwko R. K. wystąpiła przewlekłość, przez co naruszone zostało prawo wymienionej podejrzanej do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki;

2.  przyznać R. K. od Skarbu Państwa (środki własne Prokuratury (...)we W.) 7.500 zł (siedem tysięcy pięćset złotych);

3.  zwrócić R. K. opłatę od skargi.

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 2 października 2024 r. R. K. złożyła skargę na naruszenie jej prawa do rozpoznania bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy w postępowaniu przygotowawczym nadzorowanym przez Prokuraturę (...)we W. (...), żądając stwierdzenia przewlekłości tego postępowania oraz przyznania od Skarbu Państwa 10.000 zł., a także zobowiązanie Prokuratury (...)we W.do zakończenia postępowania w terminie 30 dni od wydania niniejszego orzeczenia.

Według skarżącej, jedynymi czynnościami procesowymi, które przeprowadzono wobec niej było przedstawienie w dniu 8 listopada 2023 r. zarzutu popełnienia wielu czynów zabronionych i przesłuchanie w charakterze podejrzanej oraz zastosowanie poręczenia majątkowego w wysokości 50.000 zł i zakazu opuszczania kraju, zabezpieczenia majątkowego, a także blokady środków na rachunkach bankowych. Od tego czasu nie zostały wykonane żadne czynności procesowe.

Zdaniem skarżącej, na skutek przewlekle prowadzonego postępowania jej rodzinna spółka praktycznie przestała funkcjonować, gdyż bez dostępu do środków na rachunkach bankowych i paszportu, nie ma możliwości kontynuowania działalności. Została pozbawiona narzędzi niezbędnych do prowadzenia działalności gospodarczej, jak komputer służbowy i telefony, przez co nie mogła zapłacić dostawcom za zamówiony u nich towar. Prowadzona przez nią działalność gospodarcza stanowiła źródło utrzymania jej rodziny, w tym dwójki małoletnich dzieci. Z powodu zastosowania środków zapobiegawczych oraz blokady rachunków bankowych nie może podjąć legalnej pracy ani złożyć wniosku o kartę pobytu. Brak paszportu uniemożliwia jej uzyskanie niezbędnej pomocy medycznej.

Skarżąca załączyła też kopię pisma Prokuratury (...)we W.z 18 października 2024 r., w którym stwierdzono, że w toku postępowania przygotowawczego doszło do nieuzasadnionych opóźnień w rozpoznaniu sprawy oraz w doręczeniu odpisu wydanych postanowień. Przeprowadzone postępowanie skargowe potwierdziło słuszność zarzutów przedstawionych przez skarżącą w piśmie z 17 lutego 2024 r., a skargę uznano za zasadną Analiza akt rzeczonego postępowania wykazała nieuzasadnioną zwłokę w doręczania skarżącej odpisu postanowienia z 8 listopada 2023 r. o zastosowaniu blokady środków finansowych, w rozpoznaniu składanych przez nią wniosków oraz nadaniu biegu zażaleniu na postanowienie o przedłużeniu stosowania blokady środków finansowych.

W odpowiedzi na skargę, prokurator wniósł o jej oddalenie podnosząc, że w dniu 6 listopada 2023 r. (...) zarząd Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości został zawiadomiony o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez zorganizowaną grupę przestępczą w skład której miała wchodzić m.in. R. K.. W dniu 7 listopada 2023 r., na podstawie art. 308 KPK funkcjonariusze policji przeprowadzili przeszukania pomieszczeń mieszkalnych i zatrzymali cztery osoby, w tym skarżącą. R. K. przesłuchano w charakterze podejrzanej. Nie przyznała się do popełnienia zarzuconych jej czynów i udzieliła odpowiedzi na zadane pytania. Następnego dnia wydano wobec niej postanowienie o przedstawieniu zarzutów i zastosowano środki zapobiegawcze w postaci poręczenia majątkowego w kwocie 50.000 zł i zakazu opuszczania kraju połączonego z zatrzymaniem paszportu.

W toku postępowania zarzuty ogłoszono także innym podejrzanych, których ilości prokurator nie ujawnił poza D. K., A. G. i M. D.. Postępowanie ma skomplikowany przedmiot i wielowątkowy charakter. Wymaga przeprowadzenia wielu czynności z zakresu cyberprzestępczości, uzyskania danych teleinformatycznych, a następnie ich weryfikacji. Wiele materiałów należało pozyskać z Litwy, co wymagało ich przetłumaczenia na język polski, a następnie całościowej analizy. Kilka razy wystąpiono do giełdy (...). Wykonano kopie binarne oraz ekstrakcje urządzeń elektronicznych oraz nośników danych zabezpieczonych u podejrzanych, m.in. od R. K..

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu zważył co następuje. Skarga jest zasadna. Podstawy dotyczące uznania prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki zawarte zostały w aktach prawa międzynarodowego, Konstytucji RP oraz Kodeksie postępowania karnego. Przepis art. 47 Karty Praw Podstawowych UE oraz Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w art. 6 ust. 1 stanowią, że każdy ma prawo do rzetelnego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy przez sąd w rozsądnym terminie. Konstytucyjny nakaz rozpoznawania spraw bez nieuzasadnionej zwłoki wyrażony w 45 ust. 1 zobowiązuje państwo do zapewnienia rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie (bez nieuzasadnionej zwłoki), gdyż wymaga tego standard rzetelnego postępowania, stosownie do art. 6 ust. 1 EKPC.

Wymaganie rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki stanowi wyraz uwzględnienia w ramach prawa do odpowiedniego ukształtowania postępowania sądowego, sprawności, efektywności i szybkości postępowania1. W ten sposób wymienione wartości podniesione zostały do rangi konstytucyjnej, co wiązać trzeba z założeniem, że sprawa powinna być rozpoznana nie tylko rzetelnie i jawnie, ale również odpowiednio sprawnie i dostatecznie szybko, aby zapewnić stosowanie prawa. Szybkie uzyskanie rozstrzygnięcia sądowego leży wszak w interesie jednostki oraz w interesie publicznym, gdyż wymiar sprawiedliwości nie powinien być sprawowany z opóźnieniem prowadzącym do osłabienia zaufania do sądów i państwa w ogólności2.

Konstytucja RP ogranicza zakres stosowania dyrektywy sprawności (szybkości) do postępowania sądowego. Nie oznacza to, że kwestia rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu przygotowawczym pozostaje poza zainteresowaniem Konstytucji RP. Z treści art. 2 ustawy zasadniczej wyprowadzić należy wniosek, że zadaniem ustawodawcy jest uregulowanie postępowania przygotowawczego w taki sposób, aby odpowiadało ono dyrektywom państwa prawnego. W tej formule mieści się prowadzenie postępowania przygotowawczego w określonych ramach czasowych, respektujących dyrektywę rzetelnego i sprawiedliwego procesu. Rzetelne rozpoznanie sprawy, tak samo, jak jej rozpoznanie bez nieuzasadnionej zwłoki, stanowią wszak równorzędne wymagania, które muszą być spełnione, aby konkretne postępowanie sądowe odpowiadało konstytucyjnemu standardowi3. W takim stanie rzeczy, ustawa z 17.06.2004 r. stanowi instrument wymuszenia na państwie zorganizowania systemu ścigania przestępstw i wymiaru sprawiedliwości, w sposób zapewniający (gwarantujący) skuteczną realizację konstytucyjnego i konwencyjnego prawa do sądu, w postaci prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.

Pierwszorzędnym celem wymienionej ustawy jest stwierdzenie, że organy państwa nie dopełniły konstytucyjnej i konwencyjnej powinności rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie. Ustawa zasadnicza oraz EKPC nakładają wszak na organy państwa obowiązek prowadzenia postępowania w taki sposób, by konkretna sprawa została rozpoznana i rozstrzygnięta bez nieuzasadnionej zwłoki. Sprzeniewierzając się temu obowiązkowi organy władzy wykonawczej i sądowniczej nie tylko naruszają stosowne prawo jednostki, ale mogą spowodować realną szkodę, zwłaszcza w sprawach rodzinnych, cywilnych i gospodarczych.

Z art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17.06.2004 r. wynika, że naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki występuje, jeżeli postępowanie w sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla jej rozstrzygnięcia (przewlekłość postępowania). Natomiast, dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty, uwzględniając charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

W art. 2 ust. 2 ustawy z 17.06.2004 r. wskazane zostały zatem następujące kryteria przewlekłości postępowania:

1.  terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd, w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty albo czynności podjętych przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze w celu zakończenia postępowania przygotowawczego,

2.  charakter sprawy,

3.  stopień faktycznej i prawnej zawiłości sprawy,

4.  znaczenie sprawy dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz

5.  zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

Wymienione kryteria nie stanowią zamkniętego katalogu. Mają jednak charakter kierunkowy, określając podstawowy sposób oceny przewlekłości postępowania i podstaw jej wystąpienia4. W literaturze podnosi się też, że rozumienie wymienionych kryteriów nie jest uzależnione od konkretnych uwarunkowań faktycznych5.

Powyższe kryteria oceny skargi znajdują odpowiednie zastosowanie do oceny przewlekłości postępowania przygotowawczego, przy czym odpowiedniość jej stosowania polegać będzie na uwzględnieniu specyfiki postępowania przygotowawczego, a więc, przede wszystkim tego, że jedną z form rozstrzygnięcia, poza odmową wszczęcia i umorzeniem, jest sporządzenie i skuteczne wniesienie do sądu aktu oskarżenia lub substytutu skargi publicznej albo wniosku o warunkowe umorzenie postępowania, bądź wniosku o umorzenie postępowania i zastosowanie środków zabezpieczających6. O nieuzasadnionej zwłoce można zaś mówić, jeżeli postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to jest konieczne dla wyjaśnienia okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy7.

Ocena zakończenia postępowania w rozsądnym terminie powinna zatem być dokonywana przy uwzględnieniu: 1) złożoności sprawy; 2) znaczenia sprawy (rozstrzygnięcia) dla interesów skarżącego; 3) zachowania skarżącego, a zwłaszcza jego przyczynienia się do przedłużania postępowania8, które zwykle polega na podejmowaniu pozaprawnych działań sabotujących lub opóźniających postępowanie, czyli tzw. obstrukcji procesowej; 4) działalności organów sądowych prowadzących postępowanie, w których ma miejsce bezczynność, wyrażającej się w określaniu zbyt długich przerw pomiędzy poszczególnymi czynnościami, w nadmiernie długim okresie oczekiwania na opinie biegłych, nieporadności tych organów, wyrażającej się brakiem umiejętności czy zdolności do zdyscyplinowania uczestników postępowania (oskarżonych, świadków, biegłych), przeciwdziałaniu obstrukcji postępowania.

Dla oceny przewlekłości postępowania ważną kwestią jest pojęcie prawidłowości czynności, które można odnosić wyłącznie do czynności procesowych albo pojmować szerzej i odnosić do wszelkich czynności składających się na pojęcie „działania lub bezczynności sądu lub prokuratora” bądź ich braku. Zważyć więc należy, że szerokie ujęcie wymienionego pojęcia znajduje uzasadnienie w art. 1 ust. 1 ustawy. Za prawidłową uznać należy więc czynność zgodną z celem, przesłankami, formą i okolicznościami modalnymi właściwymi dla danej czynności, realizującą ogólne i szczególne cele postępowania karnego, a zatem odpowiadającą określonym przepisom, należytą, właściwą, poprawną. Jeżeli zatem, prokurator podejmuje wiele czynności trwających przez długi czas, w celu wyjaśnienia kwestii niemających związku z istotą sprawy, uznać należy je za czynności nieprawidłowe. Są to bowiem czynności nieefektywne, gdyż nie mogą zapewnić osiągnięcia przez prokuratora celu postępowania przygotowawczego. Mając to na względzie należy powiedzieć, że aby ocenić prawidłowość czynności, sąd rozpoznający skargę powinien ocenić działanie prokuratora także pod kątem ich celowości. W takim razie, kontrola sądu rozpoznającego skargę dotyczyć będzie merytorycznej oceny podjętych czynności, z tym, że nie może ona wchodzić w zakres oceny dowodów, czy szerzej, w zakres faktycznej i prawnej oceny sprawy.

W sprawach karnych „rozsądny termin” zakończenia sprawy należy liczyć od chwili „oskarżenia”, które to pojęcie na gruncie art. 6 Europejskiej Konwencji rozumiane jest autonomicznie, jako „oficjalne poinformowanie danej osoby przez właściwy organ o podejrzeniu, że dopuściła się przestępstwa9. Z reguły jest to moment, w którym dana osoba orientuje się, że postępowanie karne zaczyna toczyć się przeciwko niej. Może to być np. data zatrzymania lub przeszukania, a więc niekoniecznie data przedstawienia zarzutu popełnienia czynu karalnego. Podkreślić należy, że w postępowaniu przygotowawczym gromadzenie dowodów powinno przebiegać w sposób maksymalnie sprawny. Organy państwa powinny dysponować i wykorzystywać narzędzia gwarantujące sprawne ujawnianie i zabezpieczanie dowodów. Jeżeli tak nie jest, to występuje kolizja z prawem jednostki do rozpoznania jej sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, a wadliwie zorganizowane i przewlekle prowadzone postępowanie przygotowawcze nie może dominować nad konstytucyjnym i konwencyjnym prawem jednostki do rzetelnego postępowania.

Określone w art. 297§1 KPK cele postępowania przygotowawczego nakładają na organy ścigania obowiązek sprawnego działania10. Stosownie do art. 298§1 KPK, prokurator prowadzi lub nadzoruje postępowanie przygotowawcze, co czyni go odpowiedzialnym za realizację celów tego etapu procesu karnego. Przyjmuje się, że organy postępowania przygotowawczego powinny wykazać się szczególną aktywnością, zważywszy na fakt, że na nich spoczywa obowiązek wszczęcia postępowania karnego w razie uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa. Stąd, wymienione organy powinny niezwłocznie podjąć decyzję o wszczęciu postępowania przygotowawczego lub odmowie jego wszczęcia. Organy postępowania przygotowawczego mają obowiązek podjęcia maksymalnego wysiłku, zarówno na etapie czynności sprawdzających, jaki w dalszych etapach postępowania przygotowawczego, wykonania w możliwie najkrótszym czasie niezbędnych czynności pozwalających na usunięcie wszelkich wątpliwości związanych z zaistnieniem czynu zabronionego. Pozwala to na uniknięcie błędów w procesie gromadzenia dowodów, właściwy dobór środków dowodowych, które w istotny sposób przyczynią się do pozyskania obiektywnej wiedzy o zdarzeniu11.

W piśmiennictwie wyraża się pogląd, że długość postępowania nie stanowi sama przez się podstawy do stwierdzenia przewlekłości. Duże znaczenie ma bowiem skomplikowanie danej sprawy, zwłaszcza pod względem faktycznym, co wymaga niekiedy przeprowadzenia wielu dowodów wskazanych przez strony12.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpoznawanej skargi stwierdzić należy, że postępowanie przygotowawcze przeciwko R. K. trwa już ponad rok. Przez ten czas na skarżącej ciążą zarzuty popełnienia wielu przestępstw, stosowane są środki zapobiegawcze i zabezpieczenie majątkowe oraz blokada środków na rachunku bankowym. Prowadzone postępowanie ma dla skarżącej duże znaczenie, ze względu na zarzucenie jej popełnienia przestępstw oszustwa wielu osób, prania pieniędzy i działania w zorganizowanej grupie przestępczej. Skarżąca twierdzi wręcz, że nie ma możliwości prowadzenia działalności gospodarczej i dostępu do opieki medycznej. Wyraźnie należy też powiedzieć, że skarżąca nie przyczyniła się do przedłużenia postępowania przygotowawczego. W każdym razie, w odpowiedzi na skargę prokurator nie wskazał takich okoliczności.

Stosownie do art. 297§1 KPK oraz art. 56 i art. 57 ust. 1 ustawy Prawo o prokuraturze, prokurator jest odpowiedzialny za prawidłowe zorganizowanie i prowadzenie postępowania przygotowawczego. Prokurator powinien więc zarządzać śledztwem i dochodzeniem w taki sposób, aby cele postępowania osiągnięte zostały w sprawnie przeprowadzonym postępowaniu.

Zgodzić należy się z prokuratorem, że sprawa ma skomplikowany charakter z powodu zawiłości rozważanych kwestii prawnych. Okoliczności te nie zwalniają jednak prokuratora od prawidłowego zarządzania śledztwem i sprawnego przeprowadzenia postępowania. Tymczasem, po otrzymaniu zawiadomienia o popełnieniu przestępstw przez R. K. i dalsze osoby, bez procesowego zweryfikowania podanych tam faktów i informacji, przedstawiono skarżącej zarzuty popełnienia wielu przestępstw, zastosowano środki zapobiegawcze i zabezpieczenie majątkowe, po czym zaczęto zbierać dowody. Dotychczas przesłuchano jedynie kilku świadków, a postępowanie koncentruje się na zbieraniu i analizie danych dotyczących operacji finansowych przeprowadzonych przez skarżącą i pozostałych podejrzanych. Postępowanie prowadzone jest zatem według zasady „najpierw zarzuty, a później dowody”, której nie sposób akceptować w demokratycznym państwie prawnym, gdyż stanowi wyraz lekceważenia, a wręcz pogardy dla wolności jednostki. W efekcie, postępowanie prowadzone jest nieprawidłowo, a jego przewlekłość wobec R. K. jest oczywista, co zresztą wynika z cytowanego pisma Prokuratury (...)we W.z 18 października 2024 r. Skomplikowany i złożony charakter sprawy nie może uzasadniać ponad rocznego prowadzenia śledztwa. Terminowość i sprawność postępowania nie mieści się bowiem w powszechnie przyjętych oraz ustawowo określonych wymogach w tym zakresie, stanowiąc efekt wadliwie zorganizowanego i zarządzanego śledztwa. Sposób prowadzenia i zarządzania śledztwem powoduje, że nie można wskazać terminu jego zakończenia, a tym samym rozstrzygnięcia o odpowiedzialności R. K..

Ustalenie przewlekłości postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę (...)we W.pod sygn. (...) stanowi uzasadnioną podstawę do stwierdzenia, że zostało naruszone prawo R. K. do rozpoznania jej sprawy w rozsądnym terminie. To ustalenie, uzasadnia przyznanie skarżącej kwoty 7.500 zł, na podstawie art. 12 ust. 4 cytowanej ustawy. Celem przyznawanej sumy pieniężnej jest zrekompensowanie naruszenia prawa do rozpoznania sprawy skarżącego bez nieuzasadnionej zwłoki (w rozsądnym terminie). Przyjmuje się, że suma pieniężna stanowi surogat zadośćuczynienia za krzywdę wywołaną przewlekłością, bądź specyficzną formę zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, czy też ryczałtowe zadośćuczynienie13. Przyjmuje się również, że jest to forma naprawienia krzywdy14. Podaje się przy tym, że celem sumy pieniężnej jest zrekompensowanie negatywnych przeżyć związanych z długotrwałością postępowania sądowego (postępowania przygotowawczego), a w swoim charakterze jest ona zbliżona do roszczenie o zadośćuczynienia z art. 445 § 1 KC.

W ocenie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, kwota 7500 zł stanowi wystarczającą rekompensatę za krzywdę wynikającą z naruszenia prawa skarżącej do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Należy podkreślić, że przyznanie jej odpowiedniej sumy pieniężnej nie zamyka drogi do dochodzenia roszczeń o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie krzywdzie przed sądami cywilnymi. Wynika to wyraźnie z przepisu art. 15 cytowanej ustawy.

Mając na względzie uregulowanie zawarte w art. 17 ust. 3 cyt. ustawy, skarżącej należało zwrócić wniesioną przez nią opłatę od skargi w wysokości po 200 zł.

W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny we Wrocławiu orzekł, jak na wstępie.

Andrzej Kot Jerzy Skorupka Jarosław Mazurek

1 Zob. P. W., Konstytucyjny standard prawa do sądu a proces karny, [w:] P. H. (red.) Węzłowe problemy procesu karnego, W. 2010, s. 217; wyr. TK z 18.02.2009, Kp 3/08, OTK-A 2009, nr 2, poz. 9.

2 Zob. S. P., Teoretyczno-prawne aspekty zasady prawa do sądu, (...) 2000, nr 47, s. 230; wyr. TK z 26.02.2008 r., SK 89/06, OTK-A 2008, nr 1, poz. 7.

3 Zob. A. K., Konstytucyjne zasada prawa do sądu w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Ł. 2006, s. 228.

4 Zob. P. G., S. S., P. W., Skarga na przewlekłość postępowania sądowego. Komentarz, W. 2007, s. 32.

5 Zob. Cz.P. K., Pojęcie przewlekłości postępowania sądowego, Prok. i Pr. 2008, nr 12, s. 63; zob. też post. SA w K. z 2.06.2020 r., II S 3/20. Lex nr 3146638.

6 Zob. post. SN z 21.07.2009 r., (...) 1/09, OSNIK 2009/9/79.

7 Zob. post. NSA z 28.02.2005 r., I (...) 58/05; post. SA w K. z 27.02.2018, II S 5/17, Lex nr 2612008.

8 Zob. wyr. z 16.12.1997 r. w sprawie 25086/94 P. przeciwko Polsce.

9 Zob. §73 wyr. ETPCz z 15.06.1982 r. w sprawie 8130/78 E. przeciwko Niemcom.

10 Zob. K. W., Znaczenie szybkości postępowania karnego oraz koncentracji czynności procesowych dla realizacji celów i zadań procesu karnego, Prok. i Pr. 2009/3/75.

11 Zob. K. W., op. cit., s. 76.

12 Zob. M. M., Skarga o stwierdzenie przewlekłości postępowania egzekucyjnego, (...) 2007/12/5.

13 Zob. uchwała SN z dnia 17.11.2004 r., III SPP 42/04, OSNP 2005, nr 5, poz. 71.

14 Zob. wyr. SA w Katowicach z dnia 30.10.2008 r., I ACa 620/07, Lex nr 504149; K. G., Przewlekłość postępowania w sprawach cywilnych, PS 2005, nr 11-12, s. 13, 36. Podobnie Z. C., Krajowa skarga na brak rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki jako środek wyczerpujący postępowanie krajowe przed złożeniem skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka na nierozpatrzenie sprawy w rozsądnym terminie, Palestra 2005, nr 9-10, s. 147.