Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu

POSTANOWIENIE

Dnia 8 września 2020r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Andrzej Kot (spr.)

Sędziowie: SSA Cezariusz Baćkowski

SSA Bogusław Tocicki

po rozpoznaniu

skargi wniesionej przez pełnomocnika pokrzywdzonej (...) S.A.

na naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki – postępowanie przygotowawcze prowadzone przez Prokuraturę (...) sygn. PR 2 Ds. 1.2016 (obecnie PR 2 Ds.28.2017)

na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U.2018.75 t.j.)

p o s t a n a w i a

I. stwierdzić, że w postępowaniu przygotowawczym toczącym się w Prokuraturze (...) sygn. PR 2 Ds. 1.2016 (obecnie PR 2 Ds. 28.2017) nastąpiła przewlekłość postępowania, poprzez co naruszone zostało prawo wnioskodawcy do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym bez nieuzasadnionej zwłoki;

II. przyznać od Skarbu Państwa (Prokuratury (...)) na rzecz spółki (...) Sp. z o.o. sumę pieniężną w wysokości 3 000 zł (trzech tysięcy złotych);

III. zwrócić skarżącemu wniesioną opłatę w kwocie 200 zł;

IV. kosztami postępowania skargowego obciążyć Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

W dniu 7 sierpnia 2020r. do Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu wpłynęła sporządzona w dniu 27.03.2020r. przez pełnomocnika pokrzywdzonej spółki (...) S.A. skarga dotycząca przewlekłości postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę (...) sygn. PR 2 Ds. 1.2016 (obecnie PR 2 Ds. 28.2017), oparta na przepisach ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U.2018.75 t.j.).

W uzasadnieniu skargi pełnomocnik pokrzywdzonej spółki wskazał, że złożył zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa na rzecz (...) S.A. w dniu 22.08.2014r. mającego związek z działalnością spółki (...) Sp. z o.o.. Prokuratura Rejonowa dla Wrocławia – Krzyki Zachód wszczęła śledztwo w sprawie doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem i udaremnienia zaspokojenia wierzyciela (...) S.A. przez członków zarządu (...) S.A., tj. o czyn z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk i art. 300 § 1 kk w zw. z art. 12 kk, a następnie postanowieniem z dnia 28 września 2015r. umorzyła postępowanie. Sąd Okręgowy we Wrocławiu postanowieniem z dnia 18 grudnia 2015r. (III Kp 2806/15) uchylił zaskarżone postanowienie i nakazał dalsze prowadzenie śledztwa. W dniu 10 czerwca 2016r. prokuratura zawiesiła śledztwo z uwagi na oczekiwanie na opinię uzupełniającą biegłego, które podjęła w dniu 25 stycznia 2017r. Skarżący wskazał, że od tego czasu nie dokonano żadnych czynności w sprawie, co wyraźnie wskazuje na bezczynność organów prowadzących postępowanie przygotowawcze.

Skarżący wniósł o:

- stwierdzenie przewlekłości postępowania prowadzonego przez Prokuraturę (...) sygn. PR 2 Ds. 1.2016 (obecnie PR 2 Ds. 28.2017);

- wydanie prokuratorowi prowadzącemu postępowanie przygotowawcze zalecenia podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności procesowych, a w szczególności postanowienia o przedstawieniu zarzutów, a następnie sporządzenia aktu oskarżenia;

- zasądzenie na rzecz pokrzywdzonego od Skarbu Państwa kwoty 3 000 zł.

Odpowiedź Prokuratury (...) na przedmiotową skargę z dnia 23 lipca 2020r. wpłynęła do Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu w dniu 28 lipca 2020r. Prokurator wskazał, że w dniu 8 czerwca 2016r. powołano biegłego z zakresu rachunkowości. W dniu 8 czerwca 2017r. konieczne stało się zaś powołanie nowego biegłego. Wówczas postępowanie zawieszono. W opiniach tychże biegłych dostrzeżono istotne rozbieżności. Niezbędne stało się zatem uzyskanie trzeciej – kompleksowej – opinii zespołu biegłych. Według Prokuratury (...) długotrwałość postępowania nie świadczy o jego przewlekłości. Charakter sprawy wymagał trzech opinii biegłych, co jest jednak niezależne od działania organów procesowych. Skarżący zwrócił się o zadanie pytań zespołowi biegłych, co zdaniem prokuratora świadczy o uznaniu przez skarżącego zasadności sporządzenia kolejnej opinii. Nadto wskazano, że z uwagi na obszerność materiału dowodowego i rotację prokuratorów tamtejszej jednostki, postępowanie kilkukrotnie zmieniało referentów. Każdy z nich musiał od nowa zapoznawać się ze zgromadzonym materiałem dowodowym, co spowalniało bieg śledztwa.

W dniu 31 lipca 2020r. do Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu wpłynęło pismo Prokuratury (...), w której zgłoszono udział Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prokuraturę (...) w postępowaniu ze skargi pełnomocnika pokrzywdzonej spółki (...) Sp. z o.o. na przewlekłość postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę (...) o sygn. PR 2 Ds. 28.2017 (uprzednio sygn. PR 2 Ds. 1.2016). W piśmie wskazano, że niniejszego postępowania nie możne uznać za szczególnie długotrwałe. Charakter sprawy – śledztwo gospodarcze o poważnym charakterze powodowało konieczność uzyskiwania opinii specjalnej z zakresu rachunkowości. Wątpliwości co do treści opinii skutkowały koniecznością uzyskania kolejnej opinii, a potem – opinii kompleksowej. Pełnomocnik pokrzywdzonej spółki wystąpił z pytaniami do zespołu biegłych, które mają ustalić prawidłowy stan faktyczny i doprowadzić do zakończenia postępowania. Podnosząc powyższą argumentację Prokurator Okręgowy we Wrocławiu wniósł o oddalenie skargi jak niezasadnej.

Sąd Apelacyjny ustalił następujący stan faktyczny:

W sierpniu 2014r. pełnomocnik spółki (...) Sp. z o.o. złożył zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa na rzecz pokrzywdzonej spółki mającego związek z działalnością spółki (...) Sp. z o.o.

Postanowieniem z dnia 8 września 2014r. Prokuratura (...) wszczęła śledztwo w sprawie doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem i udaremnienia zaspokojenia wierzyciela (...) S.A. przez członków zarządu (...) S.A., tj. o czyn z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk i art. 300 § 1 kk w zw. z art. 12 kk.

Postanowieniem z dnia 30 czerwca 2015r. śledztwo zostało umorzone na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 kpk. Na skutek uwzględnienia zażalenia złożonego przez pełnomocnika pokrzywdzonego postępowanie było prowadzone w dalszym ciągu pod sygn. 2 Ds. 273/15.

Następnie postanowieniem z dnia 28 września 2015r. Prokuratura (...) ponownie umorzyła postępowanie. Sąd Okręgowy we Wrocławiu postanowieniem z dnia 18 grudnia 2015r. (III Kp 2806/15) uchylił zaskarżone postanowienie i nakazał dalsze prowadzenie śledztwa. Toczyło się ono pod sygn. 2 Ds. 1.2016.

W dniu 10 czerwca 2016r. prokuratura zawiesiła śledztwo z uwagi na oczekiwanie na opinię uzupełniającą biegłego, które podjęła w dniu 25 stycznia 2017r. z uwagi na sporządzenie przedmiotowej opinii.

W dniu 8 czerwca 2017r. zaszła konieczność powołania kolejnego biegłego z zakresu rachunkowości, co skutkowało zawieszeniem postępowania.

Postanowieniem z dnia 24 czerwca 2020r. powołano zespół biegłych z (...) celem uzyskania kompleksowej opinii.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Przedmiotowa skarga zarzucająca przewlekłość postępowania prowadzonego przez Prokuraturę (...) sygn. PR 2 Ds. 1.2016 (obecnie PR 2 Ds. 28.2017) zasługuje na uwzględnienie.

Wskazać należy, że przy ocenie, czy doszło do naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki – zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U.2018.75 j.t.) należy mieć w szczególności na uwadze terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu zakończenia postępowania, uwzględniając łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, jak również - charakter owej sprawy, stopień jej faktycznej i prawnej zawiłości, znaczenie dla strony (która wniosła skargę) rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania. Przyczyną stwierdzenia przewlekłości nie jest każda zwłoka, ale tylko zwłoka nieuzasadniona. Ocena czy postępowanie trwa dłużej niż to konieczne, dokonywana musi być na podstawie analizy charakteru przeprowadzanych czynności jak i stanu faktycznego sprawy. Aby rozstrzygnąć czy zwłoka w dokonaniu tej czynności jest nieuzasadniona, rozważyć należy nie tylko czasokres zaniechania jej dokonania, ale także konkretne realia sprawy i jej kontekst sytuacyjny.

Mając na uwadze powyższe stwierdzenia, wskazać należy, że w postępowaniu prowadzonym przez Prokuraturę (...) w sprawie o sygn. akt sygn. PR 2 Ds. 1.2016 (obecnie PR 2 Ds. 28.2017) naruszone zostały przyjęte standardy podejmowania czynności bez zbędnej zwłoki. Przedmiotowe postępowanie dotknięte jest wadą opieszałości. Dotychczas nie nabrało właściwej dynamiki. Niewątpliwie podstawowym zadaniem prowadzącego postępowanie jest kierowanie jego przebiegiem, m.in. sprawnością i czuwanie nad tempem wykonywanych czynności. „ Jeżeli zwłoka wynika z zachowania strony, uczestników postępowania lub innych organów, na które sąd nie ma wpływu, a podejmuje skutecznie działania dyscyplinujące i naprawcze, zmierzające do jak najszybszego zakończenia sprawy, to nie sposób mówić o naruszeniu prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, o jakim mowa w ustawie z dnia 17 czerwca 2004 r.” (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 listopada 2004 r., II S 8/04, LEX nr 156237). Przenosząc powyższe wnioski na ustalenia w niniejszej sprawie zauważyć należy, że w przypadku przedłużającego się okresu sporządzania opinii przez biegłych, koniecznym było ich efektywne dyscyplinowanie. Powstałe rozbieżności w opiniach skutkować powinny niezwłoczną reakcją prowadzącego postępowanie. Powyższych działań w niniejszym postępowaniu zabrakło, co świadczy w konsekwencji o braku przestrzegania normy konstytucyjnej oraz konwencyjnej rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie.

Okoliczności takie jak rotacja prokuratorów i zmiany referentów, choć niewątpliwie obiektywnie zrozumiałe, nie powinny mieć negatywnego wpływu na realizację prawa pokrzywdzonego do zakończenia postępowania w rozsądnym terminie.

Terminowość i sprawność całego postępowania nie mieściła się w powszechnie przyjętych wymogach w tym zakresie. Długotrwałość postępowania w niniejszej sprawie jest m.in. wynikiem niewłaściwej organizacji pracy organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze. W konsekwencji, na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U.2018.75 t.j.), skargę o stwierdzenie przewlekłości postępowania należało zatem uwzględnić

Kwota odszkodowania – 3 000 zł wnioskowana przez skarżącego jest adekwatna i mieści się w granicach wskazanych w art. 12 ust. 4 ustawy. Zgodnie z brzmieniem art. 12 ust. 5 pkt 2 ustawy właściwą jednostką do wypłaty odszkodowania będzie właściwa prokuratura okręgowa - ze środków własnych tej jednostki.

Prokuratora (...) powinna podjąć niezwłocznie działania polegające na zintensyfikowaniu czynności prowadzących do zakończenia śledztwa.

Na podstawie art. 17 ust. 3 ustawy o skardze należało zwrócić skarżącemu wniesioną opłatę.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny orzekł, jak na wstępie.

SSA Cezariusz Baćkowski SSA Andrzej Kot (spr.) SSA Bogusław Tocicki