Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2019 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Jacek Witkowski

Sędziowie: Izabela Głowacka-Damaszko

Ireneusz Lejczak (spr.)

Protokolant: Magdalena Krucka

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2019 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy A. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

przy udziale (...) sp. z o.o. w K.

o podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 9 maja 2019 r. sygn. akt VIII U 2668/18

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że opisaną w nim kwotę 8600 zł miesięcznie obniża do kwoty 4000 zł,

II.  dalej idącą apelację oddala,

III.  nie obciąża wnioskodawczyni kosztami postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 9 maja 2019 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 29 marca 2018 r. stwierdzając, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne A. N. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o prace na ½ etatu u płatnika składek (...) Sp. z o.o. od 1 sierpnia 2017 r. wynosi 8.600 zł.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł o następujące ustalenia faktyczne:

Spółka (...) Sp. z o.o. w G. powstała w dniu 13.02.2014 r. Przedmiotem jej działalności jest działalność usługowa w zakresie informacji, reklama – badanie rynku i opinii publicznej, naprawa i konserwacja komputerów i artykułów użytku osobistego i domowego, pozostałe pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowane, sprzedaż detaliczna prowadzona przez domy sprzedaży wysyłkowej lub Internet, sprzedaż detaliczna kosmetyków i artykułów toaletowych prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach, fryzjerstwo i pozostałe zabiegi kosmetyczne, pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania, handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi.

A. N. posiada wykształcenie wyższe magisterskie w zakresie zarządzenia i inżynierii przemysłu spożywczego. W okresie od października 2006 r. do września 2009 r. pracowała na stanowisku przedstawiciela handlowego. Wobec świetnych wyników w październiku 2009 r. zmieniła pracę na branżę farmaceutyczną podejmując pracę w (...), (...) S.A., (...) Centrala (...) – pracując w pełnym wymiarze, w wymiarze ¾ i 1/4 wymiaru czasu pracy w różnych okresach. Na przełomie lat 2010-2015 awansowała od stanowiska regionalnego kierownika sprzedaży do stanowiska krajowego kierownika ds. rynku nowoczesnego. Przed podpisaniem umowy z (...) wnioskodawczyni była zatrudniona w innej Spółce należącej do A. T. tj. (...) współwłaściciela Spółki (...).

W dniu 31.03.2016 r. A. N. zawarła umowę o pracę z (...) Sp. z o.o. w G., którą reprezentował A. T. - pełnomocnik Zgromadzenia Wspólników. Umowa pomiędzy stronami została zawarta na okres 2 lat tj. od dnia 1 kwietnia 2016 r. do dnia 31 marca 2018 r. Zgodnie z umową, wnioskodawczyni - na mocy uchwały Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników nr (...) z dnia 21.03.2016 r. została powołana do pełnienia funkcji Prezesa Zarządu (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G., w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem 2.775 zł brutto.

Pismem z dnia 31.01.2017 r. wypowiedziano A. N. dotychczasowe warunki umowy o pracę, w ten sposób, że od dnia 1.03.2017 r. zmniejszono wymiar czasu pracy do 1/10 etatu, z wynagrodzeniem zasadniczym 574,35 zł brutto. Jako przyczynę zmiany warunków podano reorganizację Spółki.

W początkowym okresie zatrudnienia wnioskodawczyni miała zarządzać spółką (...), a później gdy został zmniejszony wymiar czasu pracy do 1/10 etatu miała tylko Spółkę dozorować i rozliczać pracowników z ich obowiązków. Ta zmiana wymiaru czasu pracy spowodowana była między innymi obowiązkami w innych spółkach, których właścicielem był A. T., a w których wnioskodawczyni była prezesem i dyrektorem zarządzającym. Były to Spółki (...) zajmujące się słodyczami. Wnioskodawczyni miała tam kontrakt menadżerski i umowę o pracę. Kolejna zmiana wymiaru czasu pracy spowodowana była ponownym rozszerzeniem obowiązków wnioskodawczyni w Spółce (...) i dobrymi wynikami finansowymi Spółki. Wnioskodawczyni miała się bowiem zajmować wprowadzaniem do sprzedaży nowych kosmetyków na terenie kraju. Sprawy kadrowo płacowe Spółki od połowy 2015 r. do stycznia 2018 r. prowadziła firma (...). Gdy Biuro księgowe przejęło prowadzenie księgowości Spółki jej siedziba mieściła się jeszcze w G., a nowy udziałowiec który zaczął współpracować z (...) chciał mieć zaufane biuro księgowe obsługujące Spółkę i dlatego na prośbę tego klienta obsługi Spółki (...) podjęła się K. K.. W tym okresie Spółka zajmowała się drukarkami do paznokci i sztucznymi rzęsami. Po przejęciu księgowości przez nowe biuro księgowe Spółka wykazywał zyski, później tj. w 2016 r. były duże nakłady w celu wprowadzenia własnej marki lakierów, co spowodowało straty księgowe, przy czym w Spółce nie było kryzysowej sytuacji jeśli chodzi o kwestie finansowe. W tym czasie zmieniła się też siedziba Spółki z G. na K..

Właściciela Spółki (...) uzależnił możliwość podwyższenia wynagrodzenia wnioskodawczyni od tego, czy sprawdzi się ona na powierzonym jej stanowisku, a Spółka (...) osiągnie dobre wyniki finansowe.

W dniu 1.06.2017 r. został sporządzony pomiędzy stronami aneks do umowy o pracę nr (...), na mocy którego z dniem 1 sierpnia 2017 r. został zmieniony A. N. wymiar czasu pracy, rodzaj umowy, wynagrodzenie zasadnicze brutto. Wymiar czasu pracy zwiększono do ½ etatu, z kolei punkt dotyczący rodzaju umowy otrzymał brzmienie: umowa została przekształcona z umowy na czas określony na umowę na czas nieokreślony. Aneks miał wejść w życie pod warunkiem, że zostanie utrzymany dodatni wynik finansowy w Spółce. Wynagrodzenie zasadnicze zostało określone na kwotę 8.600 zł brutto. A. N. odpowiedzialna była za:

-

kierowanie i nadzór nad procesem sprzedaży i usług w Spółce,

-

przygotowywanie średnio i długookresowych planów sprzedaży i usług oraz ich kosztorysów,

-

opracowywanie harmonogramów realizacji zadań produkcyjnych (oraz systemu jego kontroli) z uwzględnieniem wszystkich istotnych informacji związanych z:

-

ustalenie hierarchii realizacji zamówień według ich ważności i wielkości;

-

zdefiniowanie struktury sprzedaży;

-

zbilansowanie potrzeb produktowych (aktualnych stanów magazynowych, planowanych do­staw);

-

sporządzanie bilansu zdolności sprzedażowych i usług, obciążenia stanowiska pracy;

-

zdefiniowanie stanowisk pracy

-

nadzór nad realizacją harmonogramów realizacji zadań sprzedażowo-usługowych, w tym moni­torowanie wykonanych zadań i sposobu rozliczania czasu pracy; a w przypadku zakłóceń

-

w realizacji harmonogramu - podjęcie działań zapobiegawczych i przyspieszenie możliwości kontynuacji prac,

-

uczestniczenie w toku kontroli poszczególnych inspekcji państwowych w zakładzie Spółki, należyte reprezentowanie interesów Spółki w toku tych postępowań oraz ewentualne wykonanie zaleceń bądź nakazów wydanych przez kontrolerów;

-

kierowanie pracą i nadzór nad podległymi pracownikami Spółki,

-

bieżące porównanie rzeczywistych i planowanych kosztów realizacji zadań sprzedażowych; prowadzenie dokumentacji organizacyjnej kierowanej jednostki organizacyjnej - warunkiem realizacji jest otrzymywanie bieżących zestawień kosztowych z księgowości,

-

koordynację współpracy między pozostałymi jednostkami organizacyjnymi Spółki,

-

dbałość o powierzone mienie Spółki, w tym w szczególności jego zabezpieczenie przed kradzieżą lub zniszczeniem, ścisłe rozliczanie się, w obowiązujących terminach z mienia powierzo­nego pracownikom przez Spółkę,

-

opracowanie skutecznego systemu motywacyjnego pracowników;

-

wsparcie motywacji pracowników właściwie dostosowanym systemem kontroli i oceny pracowników;

-

dokładne zapoznanie pracowników z zasadami kontroli i oceny;

-

uczestniczenie w organizowanych obradach, naradach, szkoleniach,

-

subordynację wobec przełożonych,

-

powiadomienie swoich przełożonych o wszelkiego rodzaju nadużyciach na szkodę przedsiębiorstwa oraz stwierdzonych nieprawidłowościach w działalności własnej i podległej jednostki organizacyjnej.

W dniu 23.06.2017 r. A. N. w Przychodni (...)w J. została założona karta przebiegu ciąży, w której termin porodu ustalono na dzień 30.03.2018 r.

W dniu 21.11.2017 r. A. N. została przyjęta w 22 tygodniu ciąży z rozpoznaniem zespołu (...) u płodu do Oddziału Klinicznego Ginekologii, Położnictwa i Ginekologii Onkologicznej Szpitala (...) w B. i przebywała tam do dnia 2.02.2018 r. Wnioskodawczyni wykonano planową operację (...). Zabieg wykonano w dniu 11.12.2017 r. W dniu 29.01.2018 r. rozwiązano ciążę przez cesarskie cięcie w 32 tygodniu ciąży.

Od dnia 21.11.2017 r. A. N. przebywała na zwolnieniu lekarskim związanym z planowaną operacją. (...) Sp. z o.o. wypłacił zainteresowanej wynagrodzenie za czas choroby, tj. od dnia 21.11.2017 r. do dnia 23.12.2017 r., a od dnia 24.12.2017 r. A. N. wystąpiła do organu rentowego o wypłatę zasiłku chorobowego, który został jej wypłacony za okres od dnia 24.12.2017 r. do dnia 28.01.2018 r. Z kolei zasiłek macierzyński za okres od dnia 29.01.2018 r. do dnia 5.04.2018 r. ZUS naliczył od podstawy wymiaru w kwocie 2.871,75 zł .

Od czerwca 2018 r. funkcję Prezesa Spółki (...) z powodu nieobecności wnioskodawczyni pełni B. B., która wcześniej była członkiem zarządu Spółki. Jest ona też Prezesem Spółki (...) głównego udziałowca Spółki (...). Pozostałymi udziałowcami są osoby fizyczne w tym A. T..

Organ rentowy wszczął z urzędu postępowanie w przedmiocie ustalenia zasadności wykazanej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne A. N. z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) Sp. z o.o. od dnia 1.08.2017 r.

Pismem z dnia 1.02.1018 r. wezwał strony tj. płatnika składek i ubezpieczonego do złożenia wyjaśnień oraz dowodów w przedmiotowej sprawie, co zostało przez strony uczynione.

Decyzją z dnia 29 marca 2018 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., na podstawie przepisów art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017r. poz. 1778, późn. zm.) oraz art. 58 § 2 i 3 Kodeksu Cywilnego (Dz. U. z 2017 r., poz. 4591, z późn. zm.), stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne A. N. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na ½ u płatnika (...) Sp. z o. o. od 1.08.2017 r. wynosi 2.871,75 zł.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy, powołując się na przepisy art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust 1, art. 11 ust. 1, art. 13 ust. 1, art. 18 ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1, art. 46 ust. 1, art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych , art. 58 § 1 k.c., art. 78 Kodeksu pracy, uznał, że odwołanie ubezpieczonej zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie ze wskazaniem Sądu Okręgowego, spór w sprawie dotyczył wyłącznie wysokości podstawy wymiaru składek ubezpieczonej A. N.. W ocenie tego Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy daje podstawy do uznania, że odpowiednim i adekwatnym wynagrodzeniem wnioskodawczyni z tytułu zatrudnienia pracowniczego u płatnika składek (...) Sp. z o.o. w K. od dnia 1.08.2017 r. powinna być sporna kwota 8.600 zł brutto. Sąd ten miał na uwadze fakt, że spółka zaczęła przynosić odpowiednie dochody, umożliwiające podwyższenie wynagrodzenia wnioskodawczyni, zaś sama odwołująca się posiadała odpowiednie wykształcenie i doświadczenie zawodowe do kierowania spółką i zespołem zatrudnionych w niej osób. Zmiana wymiaru czasu pracy i wynagrodzenia w sposób bezpośredni wynikała zaś z wprowadzenia przez spółkę na rynek nowych produktów kosmetycznych i osiągania z tego tytułu zysków. Wszelkie wcześniejsze zmiany w wymiarze czasu pracy i wysokości wynagrodzenia wynikały zaś z faktu powierzania lub ograniczania obowiązków wnioskodawczyni w spółce (...) bądź sytuacji finansowej spółki. Wnioskodawczyni od połowy 2017 r. była odpowiedzialna za realizację strategicznego projektu, jakim było konfekcjonowanie lakierów do paznokci. Założeniem było podniesienie konkurencyjności w branży. To na ubezpieczonej w głównej mierze spoczywały zadania polegające na wyszukaniu i podpisaniu umów z klientami. W ocenie tego Sądu, wysoka jakość wykonywanych przez ubezpieczoną obowiązków, duże doświadczenie zawodowe i w konsekwencji tego dobre wyniki finansowe spółki były wystarczającą podstawą do podwyższenia wynagrodzenia, a rozwój spółki i zwiększone w związku z tym obowiązki wnioskodawczyni uzasadniały kolejną zmianę w zakresie wymiaru czasu pracy. Sąd ten wskazał ponadto, że na ważność postanowień umowy, w tym ustalonego wynagrodzenia, nie wpływa fakt, że ubezpieczona w niedługim czasie od wejścia w życie aneksu zaczęła korzystać ze zwolnienia lekarskiego w związku z ciążą. Sam fakt bycia w ciąży nie może bowiem stanowić przeciwwskazania do podjęcia pracy za godziwym wynagrodzeniem. Równocześnie, w ocenie Sądu Okręgowego, brak jest podstaw do kwestionowania aneksu do umowy z dnia 1 czerwca 2017 r., zmieniającego warunki pracy, w tym wysokość wynagrodzenia i wielkość etatu, od 1 sierpnia 2017 r. w związku z ciążą wnioskodawczyni, gdyż w dacie zawarcia tego aneksu wnioskodawczyni nie była jeszcze w ciąży.

W konsekwencji tych rozważań Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

Powyższy wyrok zaskarżył organ rentowy w drodze apelacji, zarzucając mu:

1)  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 83 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1 i art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2019r., poz. 300 ze zm.) oraz art. 58 § 2 k.c. w związku z art. 300 k.p.;

2)  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 k.p.c. poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty apelujący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania w całości, ewentualnie uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W odpowiedzi na apelację zainteresowany płatnika składek (...) Sp. z o.o. w K. wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie na jego rzecz od organu rentowego kosztów postępowania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest częściowo uzasadniona i w takim zakresie skutkuje koniecznością zmiany zaskarżonego wyroku.

Sąd Apelacyjny co do zasady podziela ustalenia faktyczne, jak i będącą podstawą tych ustaleń ocenę dowodów dokonaną przez Sąd pierwszej instancji. Nie zachodzi zatem potrzeba ponownego ich powtarzania.

Należy jednocześnie podkreślić, iż sformułowany w apelacji zarzut naruszenia prawa procesowego w postaci art. 233 k.p.c. musi być uznany za nieuzasadniony. Ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd pierwszej instancji wziął pod uwagę wszystkie zebrane w sprawie dowody, obdarzając je tym samym walorem wiarygodności. Nadał im jednak inne znaczenie prawne niż oczekiwał tego organ rentowy, wydając zaskarżoną decyzję oraz przedstawiając swoje stanowisko w toku postępowania pierwszoinstancyjnego. Przyjęcie przez Sąd Okręgowy, że ustalenie w umowie o pracę wynagrodzenia strony na określonym poziomie nie narusza zasad współżycia społecznego i jest zgodne z przepisami Kodeksu pracy nie jest elementem ustaleń faktycznych w sprawie, ale rozważań prawnych i subsumpcji ustalonego stanu faktycznego pod normę prawną wyinterpretowaną w procesie wykładni prawa. Ustalenie niewłaściwego, nadmiernego wynagrodzenia za pracę określonego rodzaju winno być więc rozpatrywane przede wszystkim pod kątem naruszenia przepisów prawa materialnego.

Trzeba mieć bowiem na uwadze, że ustaleniom faktycznym dokonanym przez Sąd pierwszej instancji w zakresie wykształcenia wnioskodawczyni, dotychczas wykonywanego zatrudnienia, treści i warunków zawartej umowy o pracę, charakteru działalności gospodarczej spółki (...) Sp. z o.o. i osiąganych przez nią przychodów oraz okoliczności przejścia ubezpieczonej na zwolnienie lekarskie związane z ciążą, nie sposób zarzucić nieprawidłowości. Sąd nie kwestionował bowiem zebranego w tym zakresie materiału dowodowego, który podlegał ocenie w trybie art. 233 § 1 k.p.c. Wyciągnął jednak na jego podstawie inne wnioski niż organ rentowy. W ocenie Sądu Apelacyjnego wnioski te były jednak nie w pełni uprawnione.

Zasada swobody umów mająca swe odzwierciedlenie w treści art. 353 ¹ k.c. doznaje ograniczeń, których źródło tkwi w przepisach prawnych, zasadach współżycia społecznego oraz właściwości (naturze) stosunku. Autonomia woli stron pracowniczego stosunku zobowiązaniowego w kształtowaniu wysokości wynagrodzenia może podlegać ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązane są respektować nie tylko interes jednostkowy, lecz także winny mieć wzgląd na interes publiczny (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 10 września 2014 r., sygn. akt III AUa 279/14, LEX nr 1506730). Ustalone w umowie o pracę wynagrodzenie winno jednocześnie uwzględniać kryteria określone w art. 78 § k.p., tj. odpowiadać w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniać ilość i jakość świadczonej pracy.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, organ rentowy słusznie podnosił, że wynagrodzenie znacząco podwyższone w spornym aneksie do umowy o pracę z dnia 1 czerwca 2017 r. nie odpowiadało znacząco zwiększonemu nakładowi pracy wykonywanej dotychczas przez A. N., ani nie miało przełożenia na wymóg posiadania innych kwalifikacji, niż te, które posiadała ubezpieczona zatrudniona do tej pory u tego płatnika za znacznie niższym wynagrodzeniem w obniżonym do 1/10 wymiarze czasu pracy. Wprost przeciwnie – w chwili nawiązania umowy o pracę z płatnikiem, a zatem 31 marca 2016 r., objęła ona stanowisko Prezesa Zarządu spółki w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem 2.775 zł brutto. Następnie pismem z dnia 31 stycznia 2017 r. wypowiedziano ubezpieczonej warunki pracy i płacy w tern sposób, że od dnia 1 marca 2017 r. zmniejszono jej wymiar czasu pracy do 1/10 etatu za wynagrodzeniem zasadniczym w kwocie 574,35 zł brutto. Bez wątpienia zakres obowiązków, a przede wszystkim stopień odpowiedzialności pracowniczej związany z pełnioną przez nią funkcją Prezesa Zarządu spółki odpowiada w swojej istocie szczegółowemu wyliczeniu obowiązków pracowniczych, stanowiących część aneksu do umowy z dnia 1 czerwca 2017 r. Jej wynagrodzenie zarówno w dacie zawarcia umowy pracę (31 marca 2016 r.), jak i w dniu wypowiedzenia warunków pracy i płacy (31 stycznia 2017 r.) nie było przy tym wygórowane, bo wyniosło odpowiednio 2.775 zł brutto miesięcznie oraz w okresie od 1 marca 2017 r. do 31 lipca 2017 r. – 5.743 zł brutto miesięcznie. Jednocześnie, jak stwierdził w swoich zeznaniach płatnik składek, zakres obowiązków A. N. po 1 sierpnia 2017 r. nie uległ zmianie i był zgodny z zakresem obowiązków, wynikających z umowy o pracę z dnia 31 marca 2016 r. Zatem, jak słusznie podnosi apelujący, brak było podstaw do przyjęcia, aby nakład pracy odwołującej się przy realizacji obowiązków zawodowych uległ zwiększeniu, który uzasadniałby piętnastokrotny wzrost wynagrodzenia w stosunku do poprzedniego, nawet jeżeli wymiar czasu pracy został zwiększony z 1/10 do 1/2 etatu. Pomijając nawet krótki okres zmniejszenia wymiaru czasu pracy do 1/10 etatu, motywowany koniecznością przeprowadzenia reorganizacji spółki, to wynagrodzenie ubezpieczonej zostało zwiększone prawie trzykrotnie w stosunku do początkowego przy jednoczesnym zmniejszeniu wymiaru czasu pracy do połowy etatu.

Odnośnie podnoszonego przez Sąd pierwszej instancji argumentu w postaci możliwości podniesienia wynagrodzenia ubezpieczonej do spornej kwoty 8.600 zł brutto w wymiarze ½ etatu (co oznacza wynagrodzenie 17.200 zł w pełnym wymiarze czasu pracy) z uwagi na zwiększone możliwości płatnicze zatrudniającej ubezpieczoną spółki, będące pochodną „sukcesu finansowego” płatnika, to należy podkreślić, że Sąd ten nie ustalił, jak faktycznie wyglądały dochody spółki w początkowych miesiącach 2017 r. Aby podpisać 1 czerwca 2017 r. aneks do umowy, powodujący wzrost wynagrodzenia ubezpieczonej do spornej kwoty i jednocześnie zmieniający wymiar czasu jej pracy, spółka powinna taką decyzję podjąć wcześniej, uwzględniając zarazem własną sytuację finansową. Oznacza to, że sytuacja finansowa spółki musiałaby ulec znaczącej poprawie praktycznie już w pierwszym kwartale roku, co z kolei przeczyłoby zmniejszeniu zarówno wymiaru czasu pracy jak i wynagrodzenia A. N. od 1 marca 2017 r., przy jednoczesnym ograniczeniu jej obowiązków pracowniczych do dozorowania i rozliczania pracowników. Przedstawione przez płatnika porównanie rachunku zysków i strat z 2016 rokiem dotyczy działalności firmy w całym 2017 r. i nie wynika z niego, od kiedy faktycznie polepszyła się sytuacja finansowa spółki i co miało na to wpływ, a przede wszystkim brak jest wskazania, aby na polepszenie kondycji finansowej spółki miały wpływ umowy z nowymi klientami. Aby jednak takie umowy miały przełożenie na wzrost dochodów spółki, uzasadniający zwiększenie wynagrodzenia odwołującej się, to musiałyby one zostać zawarte i zrealizowane jeszcze przed 1 czerwca 2017 r.

Podsumowując należy stwierdzić, że płaca odwołującej ustalona na poziomie 8.600 zł brutto za pracę na pól etatu (zatem 17.200 zł na cały etat) u płatnika składek (...) Sp. z o.o. przekraczała granice płacy słusznej i sprawiedliwej, znacznie przewyższając wkład pracy A. N.. Pozostawała nadto w sprzeczności z regułą godziwości wynagrodzenia określoną w art. 13 k.p. W tym zakresie zawarta umowa o pracę musi być zatem uznana za nieważną w świetle art. 58 § 2 k.c. w części jej postanowień dotyczących wysokości ustalonego przez strony wynagrodzenia. Przyjęcie wynagrodzenia w kwocie 8.600 zł brutto miesięcznie za pracę świadczoną przez ubezpieczoną w okolicznościach niniejszego przypadku niewątpliwie było bowiem sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. W orzecznictwie świadome osiąganie nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników systemu jest bowiem rozumiane jako naruszające zasady współżycia społecznego (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2014 r., I UK 302/13, LEX nr 1503234).

W ocenie Sądu Apelacyjnego wynagrodzenie ubezpieczonej wynikające ze spornej umowy o pracę i stanowiące jednocześnie podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne powinno być więc obniżone do kwoty rzeczywiście odpowiadającej rodzajowi, ilości i jakości pacy świadczonej przez wnioskodawczynię na rzecz płatnika składek, tj. do kwoty 4.000 zł brutto miesięcznie. Przy ustaleniu tej kwoty Sąd Apelacyjny uwzględnił prawo stron umowy o pracę do jej renegocjowania, co się wyraża uprawnieniem pracodawcy do podwyższenia należnego pracownikowi wynagrodzenia w akceptowalnych granicach, to jest w takich które korespondują z dotychczasowymi warunkami wynagrodzenia. Ponadto jest to suma odpowiadająca połowie tak ustalonego od 1 sierpnia 2017 r. wynagrodzenia ubezpieczonej, a płaca ta odpowiada stawkom rynkowym. Biorąc pod uwagę brak znaczącego zwiększenia obowiązków pracowniczych po dniu 1 sierpnia 2017 r. należy uznać, że kwota 4.000 zł odpowiada kryteriom godziwego i słusznego wynagrodzenia określonym w powołanych przepisach Kodeksu pracy. Jednocześnie, za niezasadne Sąd drugiej instancji uznał żądania obniżenia podstawy wymiaru składek ubezpieczonej do kwoty najniższego wynagrodzenia za pracę. Organ rentowy nie przedstawił bowiem przekonywujących argumentów za koniecznością dokonania takiej zmiany.

Z powyższych względów zarzuty naruszenia przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 58 § 2 k.c. w związku z art. 300 k.p., muszą być uznane za częściowo uzasadnione w zakresie, w jakim skutkują zmianą zaskarżonego orzeczenia. Konsekwencją powyższego jest również uznanie trafności pierwszego ze sformułowanych w apelacji zarzutów naruszenia prawa materialnego. W świetle art. 18 § 1 w zw. z at. 6 ust. 1 i art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2019r., poz. 300 ze zm.) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe ubezpieczonych pracowników stanowi osiągnięty przez nich przychód. Skoro zatem postanowienia spornej umowy o pracę dotyczące wysokości wynagrodzenia były nieważne ze względu na ich sprzeczność z zasadami współżycia społecznego i winny być zastąpione postanowieniami kształtującymi wysokość wynagrodzenia wnioskodawczyni na poziomie kwoty 4.000 zł brutto miesięcznie w wymiarze 1/2 etatu, taka też powinna być podstawa wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego poprzez obniżenie podstawy wymiaru składek A. N. do kwoty 4.000 zł miesięcznie.

W pozostałym zakresie Sąd drugiej instancji oddalił apelację jako niezasadną na podstawie art. 385 k.p.c.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego uzasadnia treść art. 100 k.p.c.

Izabela Głowacka-Damaszko Jacek Witkowski Ireneusz Lejczak

R.S.