Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 listopada 2025 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu V Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Ewa Głowacka

Protokolant: Magdalena Urbaniak

po rozpoznaniu w dniu 6 listopada 2025 r. we T. na rozprawie

sprawy z powództwa P. P.

przeciwko (...) w T. (spółce akcyjnej) Oddział w Polsce

o ustalenie

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Legnicy

z dnia 3 lipca 2023 r. sygn. akt I C 713/22

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki 4 050 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia tego punktu wyroku, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd ustalił, że umowa szczegółowo opisana w punkcie I jest nieważna oraz zasądził od (...) Bank (...) w T. Oddział w Polsce na rzecz powódki P. P. 6 417 zł tytułem kosztów procesu.

W apelacji strona pozwana domagając się uchylenia wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, ewentualnie jego zmiany poprzez oddalenie powództwa, podniosła szereg zarzutów szczegółowo opisanych na str. 2- 5 (k 207 v- 209), w tym zarzut braku legitymacji czynnej po stronie powódki, bowiem umowa zawarta została przez małżonków.

W odpowiedzi powódka wniosła o jej oddalenie.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

W ustalonych okolicznościach faktycznych, które Sąd II instancji przyjmuje za własne, uwzględnienie powództwa było prawidłowe.

Najdalej idącym zarzutem był brak pełnej legitymacji czynnej powódki bowiem skoro umowa zawarta była przez małżonków ich udział w sprawie był konieczny, co w ocenie strony skarżącej wymagało wszczęcia przez Sąd z urzędu procedury o której mowa w art. 195 k.p.c.

Jakkolwiek kwestia legitymacji łącznej w sprawach o ustalenie nieważności umów kredytu nie była jednolicie rozstrzygana, tak po wydanych przez Sąd Najwyższy uchwałach z dnia 19 października 2023 r. (sygn. III CZP 12/23) oraz z dnia 26 października 2023 r. (sygn. akt III CZP 156/22), sądy jednolicie przyjmują, że w sprawie przeciwko bankowi o ustalenie nieważności umowy kredytu nie zachodzi po stronie powodowej współuczestnictwo konieczne wszystkich kredytobiorców.

Stąd podniesiony zarzut naruszenia art. 195 § 1 k.p.c. w zw. z art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c. uznać należy za bezzasadny.

Co do meritum, ma rację Sąd Okręgowy, że postanowienia umowy odnoszące się do mechanizmu przeliczenia waluty, według kursu ustalanego samodzielnie przez bank w sposób nietransparentny i nieuzgodniony z konsumentem, noszą cechy klauzul niedozwolonych w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c.

Według utrwalonego poglądu, określenie wysokości świadczenia z tytułu zwrotu kredytu obciążającego konsumenta z odwołaniem do tabel kursów walut obcych ustalanych jednostronnie przez bank, bez wskazania obiektywnych kryteriów, jest nietransparentne, pozostawia pole do arbitralnego działania banku i w ten sposób obarcza kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem, a także narusza równorzędność stron, w związku z czym tego rodzaju postanowienia umowne mają charakter niedozwolony w rozumieniu art. 385 ¹ k.c., oczywiście przy spełnieniu pozostałych przesłanek w nim określonych (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2016 r., I CSK 1049/14, z 1 marca 2017 r., IV CSK 285/16, z 27 lutego 2019 r., II CSK 19/18, z 30 września 2020 r., I CSK 556/18, z 24 lutego 2022 r., II CSKP 45/22, z 13 maja 2022 r., II CSKP 464/22). Dominująca jest argumentacja prawna, że wyeliminowanie z umowy klauzuli przeliczeniowej powoduje, że nie jest możliwe określenie zgodnego z wolą stron rozmiaru wzajemnych świadczeń, a przede wszystkim wysokości zobowiązania konsumenta względem banku. S. postanowienia określające główne świadczenia stron są niejednoznaczne, to w efekcie nie ma zgodnych oświadczeń woli obu stron co do związania się umową o określonej treści.

Po początkowo niejednolitym stanowisku Sądu Najwyższego co do dalszych losów umów zawierających tego rodzaju niedozwolone warunki, w ostatnim czasie przeważa pogląd, że ich wyeliminowanie skutkuje nieważnością umów kredytowych indeksowanych lub denominowanych do obcej waluty.

Z orzecznictwa (...) wynika, że stwierdzenie niedozwolonego charakteru postanowienia określającego mechanizm przeliczenia może uzasadniać uznanie całej umowy za nieważną, jeśli bez abuzywnych postanowień, jej obowiązywanie nie będzie możliwe w świetle prawa krajowego. Dokonując wykładni przepisów dyrektywy 93/13, Trybunał mocno akcentuje realizację długoterminowego celu ustanowionego w art. 7, jakim jest zniechęcenie przedsiębiorców do wprowadzania warunków krzywdzących konsumenta, dopuszczając unieważnienie umów, jeśli bez tych warunków miałoby dojść do zmiany charakteru jej głównego przedmiotu.

Sąd Najwyższy wyłączył także dopuszczalność zastąpienia abuzywnych postanowień umownych przepisami dyspozytywnymi lub zwyczajami, przez zastosowanie średniego kursu NBP w oparciu o art. 358 § 2 k.c. lub art. 41 prawa wekslowego, ewentualnie w oparciu o wykładnię umowy przy zastosowaniu art. 65 k.c. (zob. wyroki z 8 listopada 2022 r., II CSKP 1153/22 i z 31 stycznia 2023 r., II CSKP 941/22), stwierdzając, że jeżeli bez niedozwolonych postanowień umownych umowa nie może obowiązywać, a nie są spełnione przesłanki uzupełnienia luki przez regulację zastępczą i konsument nie wyraził świadomie i swobodnie woli sanowania postanowienia, umowa jest trwale bezskuteczna (nieważna), a podstawą tej nieważności jest art. 58 k.c. (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 16 września 2021 r., I CSKP 166/21; z 25 lipca 2023 r., II CSKP 1487/22; z 25 października 2023 r., II CSKP 820/23; z 9 stycznia 2024 r., II CSKP 874/22 oraz z 6 września 2024 r., II CSKP 1644/22).

Taką linię orzeczniczą przyjmują też sądy powszechne, co nakazuje ocenić zaskarżony wyrok w kontekście jednolitości orzecznictwa.

Jednolitość orzecznictwa i stosowania prawa jest wartością szczególnie istotną w odbiorze społecznym, powiązaną z ogólniejszą - równości wobec prawa.

Oczywiście jednolitość i poprawność (prawidłowość) orzecznictwa nie są pojęciami uzupełniającymi się wzajemnie, a przeciwnie są wartościami samoistnymi oraz odrębnymi. Sąd Najwyższy w uchwale Pełnego Składu z 5 maja 1992 r., (Kw. Pr. 5/92, OSNKW 1993, z. 1–2, poz. 1) podniósł, że „ można sobie wyobrazić orzecznictwo jednolite, lecz nieprawidłowe (…) może być także odwrotnie”. W powołanej uchwale Sąd Najwyższy przyjmując, że jednolitość stosowania prawa generalnie ustępuje jego poprawności (prawidłowości), podniósł jednakże, że postulat jednolitości orzecznictwa sądowego niewątpliwie eksponuje pewność sądowego stosowania prawa.

Jednolitość orzekania, mimo że nie jest wartością merytoryczną stosowania prawa i w tym kontekście nie jest warunkiem podejmowania decyzji trafnych czy poprawnych, jest jednak istotną w kontekście społecznego postrzegania prawidłowego wymiaru sprawiedliwości, rzutującą na ogólne opinie o nim i postawy wobec prawa i jego stosowania (prof. I. I. „Studia i (...) Sądu Najwyższego Materiały Naukowe. Jednolitość orzecznictwa A. – instrumenty – praktyka. Materiały z konferencji naukowej” T., Sąd Najwyższy, 21 listopada 2013 r.) Dla pewności prawa, rozumianej jako przewidywalność rozstrzygnięć w sprawach sądowych o podobnych stanach faktycznych, znaczenie jednolitości orzecznictwa jest ogromne (dr C. P. „Studia i (...) Sądu Najwyższego (…)”).

W kwestii jednolitości orzecznictwa podobnie wypowiedział się Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 11 kwietnia 2019 r. w sprawie Z. B. i C. B. vs Bułgaria (skarga nr (...)), stwierdzając że jakkolwiek sprzeczna linia orzecznicza w zakresie wykładni sądowej jednego przepisu prawa jest zjawiskiem naturalnym i dopuszczalnym, jednakże niepożądanym. Natomiast zgodnie z art. 1 ust 1 ustawy o Sądzie Najwyższym do zadań tego Sądu należy zapewnienie zgodności z prawem i jednolitości orzecznictwa sądów powszechnych. Uwzględniając powyższe, przy braku rozwiązań ustawowych i stanowisku Sądu Najwyższego wyrażanym w najnowszych judykatach, a także w świetle orzecznictwa (...) zgodnie z którym sankcja wobec nieuczciwego przedsiębiorcy ma być realna, odstraszająca, a skutek prewencyjny dla całego obrotu, Sąd Apelacyjny zaaprobował ocenę o nieważności umowy.

Stąd apelacja podlega oddaleniu w oparciu o art. 385 k.p.c., czego konsekwencją jest obciążenie strony pozwanej kosztami postępowania apelacyjnego, w wysokości wynagrodzenia pełnomocnika stosowanie do wartości przedmiotu zaskarżenia.

H. K.